Schorzenia wątroby, szczególnie przewlekłe, są istotnym obszarem zdrowia publicznego zarówno ze względów społecznych, jak i konsekwencji ich późnych powikłań i kosztów terapii. Jednocześnie świadomość znaczenia chorób wątroby oraz możliwości zapobiegania im w populacji ogólnej jest znikoma. Dotyczy to zarówno chorób wątroby o etiologii niezakaźnej, jak i zakaźnej. Dlatego też Stowarzyszenie CEESTAHC we współpracy z Fundacją Gwiazda Nadziei oraz Europejską Fundacją Rozwiązywania Problemów Zdrowotnych opracowało Ogólnopolski Prozdrowotny Projekt Edukacyjny pod nazwą „ZDROWA WĄTROBA”.

Celem długoterminowym projektu jest zmniejszenie zapadalności na przewlekłe choroby wątroby, w tym poprzez bezpłatne badania w kierunku przeciwciał anty HCV. Patronat Honorowy nad programem objęli: Główny Inspektorat Sanitarny, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – PZH i Polskie Towarzystwo Medycyny Pracy.

W Polsce na przewlekłe choroby wątroby choruje ponad 400-500 tys. osób. Najczęściej występuje alkoholowa choroba wątroby, drugą co do częstości przyczyną przewlekłych chorób wątroby jest zakażenie wirusem HCV (hepatitis C virus) i wirusem HBV (hepatitis B virus). Samo zakażenie wirusem WZW typu C może dotyczyć w Polsce ponad 200 tys. osób. Każdego roku z powodu chorób wątroby umiera ok. 6-7 tys. osób, a śmiertelność w Polsce jest ponad dwukrotnie wyższa wśród mężczyzn niż wśród kobiet. Wśród przyczyn przewlekłych chorób wątroby najważniejsze to: alkohol, wirusy hepatotropowe (HBV i HCV), zaburzenia metaboliczne (np. otyłość, cukrzyca), a także czynniki autoimmunologiczne i uwarunkowania genetyczne. Najpoważniejszym skutkiem przewlekłych chorób wątroby jest jej marskość, która prowadzi do zaburzeń czynności wątroby, co może skutkować rozwojem raka wątrobowokomórkowego i zwiększać ryzyko zgonu chorego. 

Odsetek chorób wątroby wywołanych wirusem HBV będzie spadał, co jest spowodowane upowszechnieniem szczepień ochronnych przeciwko HBV – zakażeniu wirusowemu, które powoduje WZW B. Wzrośnie natomiast liczba stłuszczeniowej choroby wątroby wywoływanej cukrzycą typu 2 i otyłością, alkoholowej choroby wątroby i przewlekłych chorób wątroby wywoływanych wirusem HCV.

Wirusowe choroby wątroby zostały uznane przez Światową Organizację Zdrowia za zagrożenie dla zdrowia publicznego. W 2016 r. Zgromadzenie Zdrowia WHO przyjęło strategię, której celem jest eliminacja wirusowych zapaleń wątroby (WZW) do 2030 r. poprzez zmniejszenie zapadalności na WZW, zwiększenie wykrywalności zakażeń, zapewnienie równego dostępu do profilaktyki i leczenia.

Szacuje się, że wirus HCV odpowiada za ok. 20–40% wszystkich przewlekłych chorób wątroby. W Polsce współczynnik wykrywalności HCV wynosi ok. 15% i jest jednym z najniższych w Europie. Dla porównania – w innych krajach europejskich wynosi 30-50%, a w Skandynawii ponad 80%.

"Problemem jest niska wykrywalność wirusa HCV w Polsce. To oznacza, że duża liczba osób może być zakażona, nawet o tym nie wiedząc. Wykrycie i leczenie choroby we wczesnym stadium daje w tej chwili możliwość całkowitego wyleczenia. Osoba, która nie wie o chorobie, pozbawia się tej możliwości i naraża na poważne następstwa, jakim jest marskość wątroby, a w późniejszym etapie nawet nowotwór.  Poza tym osoba, która jest zakażona wirusem HCV, ale o tym nie wie, może być zagrożeniem dla swojego otoczenia, nieświadomie przenosząc wirusa na swoich bliskich. W dobie całkowicie wyleczalnego zakażenia HCV kluczem do opanowania tej choroby jest znalezienie osób zakażonych poprzez promowanie badań przesiewowych" – powiedziała prof. dr hab. n. med. Anna Piekarska, kierownik Katedry i Kliniki Chorób Zakaźnych i Hepatologii UM w Łodzi.

"Głównym celem Ogólnopolskiego Programu „ZDROWA WĄTROBA” jest edukacja nt. profilaktyki przewlekłych chorób wątroby w populacji ogólnej oraz diagnostyka i badania przesiewowe w kierunku HCV w grupach ryzyka. Aby dotrzeć efektywnie do jak największej liczby beneficjentów, rozpoczęliśmy współpracę ze służbami medycyny pracy w całej Polsce. W Polsce co roku jest wykonywanych ponad 4,5 mln badań profilaktycznych w ramach medycyny pracy i to podczas takiej wizyty pacjent może otrzymać materiały edukacyjne, profesjonalną informację medyczną oraz szybki test przesiewowy w kierunku obecności przeciwciał przeciwko wirusowi zapalenia wątroby typu C" – powiedziała Magdalena Władysiuk, prezes Stowarzyszenia CEESTAHC, organizatora programu.

"Pilotaż Programu „ZDROWA WĄTROBA”, jest realizowany od połowy października 2018 r. we współpracy ze służbami medycyny pracy w całym kraju. Lista podmiotów leczniczych biorących udział w Programie jest dostępna na stronie www.zdrowawatroba.pl. W pilotażu udział biorą również wybrane szpitale w 2 województwach: pomorskim oraz opolskim. Do tej pory zostało przebadanych ponad 8 tys. pacjentów, a prawie 2 razy więcej otrzymało materiały edukacyjne. Podmioty chętne do współpracy w 2019 r. zapraszamy do kontaktu ze Stowarzyszeniem" – dodał Tomasz Jan Prycel, dyrektor zarządzający Stowarzyszenia CEESTAHC.