Choroby sercowo-naczyniowe niezmiennie stanowią najczęstszą przyczynę umieralności w Polsce i każdego roku odpowiadają za 52% zgonów wśród kobiet i 41% u mężczyzn. Dla porównania: z powodu nowotworów umiera odpowiednio 23% i 26% kobiet i mężczyzn.  Przyczyn występowania chorób sercowo-naczyniowych jest wiele, jednak jak pokazują badania, najczęstszymi z nich są: mała aktywność fizyczna (57%), nadciśnienie tętnicze (33%), palenie papierosów (28%) oraz otyłość (22%).  

Z okazji Światowego Dnia Serca, w kolejnej odsłonie kampanii „Zawał serca – czas to życie” kardiolodzy ze Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu oraz firma Philips apelują do Polaków o to, aby zadbali o swoje serce, a w przypadku pojawienia się niepokojącego bólu w klatce piersiowej natychmiast dzwonili pod 112.

Spośród wszystkich chorób układu krążenia, zawał serca jest schorzeniem dotykającym ok. 80 tys. Polaków rocznie. Co czwarty chory umiera z powodu zawału serca, zanim trafi do szpitala, gdyż zbyt długo zwleka z wezwaniem pomocy. Od pierwszych objawów zawału serca do udzielenia pacjentowi profesjonalnej pomocy mija w Polsce ok. 2,5 godz. Dla porównania: średni czas dotarcia karetki pogotowia do szpitala z pacjentem z zawałem wynosi niespełna godzinę.

Dane sondażowe potwierdzają, jak niska jest wiedza społeczna dotycząca problemu i właściwej reakcji na zagrożenie związane z zawałem serca. Polacy muszą być świadomi, że w przypadku zawału serca ważny jest czas i natychmiastowe wezwanie pomocy. Dlatego podjęliśmy decyzję o stworzeniu ogólnopolskiej kampanii społecznej „Zawał serca – czas to życie”, mając świadomość, że edukacja odgrywa kluczową rolę w tym zakresie – podkreśla prof. dr hab. n. med. Mariusz Gąsior, kierownik III Katedry i Oddziału Klinicznego Kardiologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego.

Świadomość zagrożeń wpływających na wystąpienie incydentów sercowo-naczyniowych jest kluczowa, zwłaszcza, że aż 33% Polaków przyznaje, że nie wie, jak rozpoznać zawał u drugiej osoby. Ponadto jedynie co czwarty z nas (23,5%) zareagowałby natychmiast w przypadku bólu w klatce piersiowej.

Płeć a zawał serca

Zawał serca jest główną przyczyną zgonów zarówno wśród kobiet, jak i mężczyzn. Bez względu na płeć, silny ból w klatce piersiowej powinien być zawsze kojarzony z zawałem. Natomiast u kobiet częściej mogą występować objawy niespecyficzne, na przykład ból w nietypowej lokalizacji, tj. między łopatkami, pod łukiem żebrowym lub w nadbrzuszu. Mogą one także częściej odczuwać pieczenie, duszność bądź ucisk w tzw. dołku. Objawy te nie są kojarzone z zawałem, co może mieć związek z opóźnioną reakcją w postaci wezwania pomocy. Co więcej, panie częściej niż panowie (32% vs 21%) przyznają, że powodem zwłoki w ich przypadku mogłoby być przekonanie, iż ból jest skutkiem silnych emocji. W efekcie kobiety z zawałem są poddawane leczeniu udrażniającemu zamknięte naczynie wieńcowe później niż mężczyźni. Kobiety zostały wyposażone w naturalne czynniki chroniące je przed zawałem – estrogeny. Dzięki estrogenom miażdżyca tętnic wieńcowych i zawał serca rzadziej dotyka kobiet młodych (w wieku poniżej 55 lat) i bardzo młodych (w wieku poniżej 40 lat), niż mężczyzn w tym samym wieku.

Czynniki ryzyka – niezdrowy tryb życia

Brak snu, niezdrowa dieta, nadwaga i otyłość, brak aktywności fizycznej, brak regularnych badań i używki – to najwięksi wrogowie naszego serca. Przestrzeganie zasad zdrowego trybu życia jest ważne w walce z chorobami krążenia, zarówno w przypadku kobiet, jak i mężczyzn.

Czynniki ryzyka – silne emocje

Intensywne emocje mogą wpłynąć na wzrost ryzyka incydentów sercowo-naczyniowych. Silne stany emocjonalne, które towarzyszą kibicom w trakcie rozgrywek sportowych są jednym z obszarów ryzyka. Dlatego eksperci ze Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu przeanalizowali wpływ wydarzeń sportowych na częstotliwość wystąpienia incydentów sercowo-naczyniowych. Badanie pokazało, że w dniu rozgrywek ryzyko to u mężczyzn wzrasta nawet o 11%. względem wyjściowego. Zaobserwowano, że dzień meczowy był związany z wyższym o 6% ryzykiem zgonu w całej badanej populacji. W dzień po transmisji sportowej wykazano wyższe o 4% ryzyko zgonu, wyższe o 17% ryzyko hospitalizacji z powodu migotania przedsionków oraz wyższe o 3% ryzyko względne łącznego występowania analizowanych niekorzystnych zdarzeń sercowo-naczyniowych, tj. zawału serca, udaru mózgu czy zatorowości płucnej.

Czynniki ryzyka – egzotyczne podróże

Polacy bardzo chętnie udają się na urlop w sezonie jesienno-zimowym. Warto pamiętać, że podróże do egzotycznych, upalnych miejsc, większa niż zazwyczaj aktywność fizyczna czy zmiany warunków klimatycznych skutkować mogą zawałem serca.