Łagodna zima i wyższe temperatury sprawiają, że kleszcze budzą się do życia szybciej niż zwykle. Jeszcze niedawno sezon na te pasożyty rozpoczynał się wiosną, a kończył jesienią, jednak dziś ich aktywność trwa niemal przez cały rok. Wcześniejsze żerowanie oznacza większe ryzyko ukąszeń i zakażeń chorobami odkleszczowymi, takimi jak borelioza czy kleszczowe zapalenie mózgu (KZM). 

– Kleszcze są niebezpieczne, ponieważ mogą przenosić choroby takie jak borelioza czy kleszczowe zapalenie mózgu (KZM). Aby się przed nimi chronić, warto przede wszystkim zadbać o odpowiedni ubiór podczas spacerów w lesie, na łąkach czy w parkach. Długie spodnie, bluzy z długimi rękawami i zakryte buty mogą znacząco zmniejszyć ryzyko ukąszenia. Dodatkowo warto stosować repelenty, czyli środki odstraszające kleszcze, które zawierają DEET lub ikarydynę. Po powrocie do domu należy dokładnie obejrzeć całe ciało, szczególnie miejsca takie jak pachwiny, pachy, zgięcia kolan czy skóra głowy, ponieważ kleszcze często wybierają te obszary do żerowania – zwraca uwagę lek. Krzysztof Urban, specjalista medycyny rodzinnej enel-med.

Gdy kleszcz dostanie się do skóry

Jeśli pomimo stosownego ubrania oraz użycia odstraszających preparatów kleszcz dostanie się do skóry, należy go jak najszybciej usunąć.

• Najlepiej zrobić to za pomocą pęsety lub specjalnego przyrządu do usuwania kleszczy, chwytając go jak najbliżej skóry i wyciągając zdecydowanym, prostym ruchem.
• Nie wolno smarować tego pasożyta tłuszczem ani alkoholem, ponieważ może on zwymiotować, zwiększając ryzyko zakażenia.
• Po usunięciu kleszcza miejsce ukąszenia należy zdezynfekować.
• Przez kilka kolejnych tygodni warto obserwować skórę wokół ukąszenia. Jeśli pojawi się rumień wędrujący, czyli czerwona plama, która się powiększa, lub wystąpią objawy grypopodobne, należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem, ponieważ może to być oznaka boreliozy.
• W niektórych przypadkach – przy mnogich pokłuciach w rejonie częstego występowania boreliozy – lekarz może zalecić profilaktyczne podanie antybiotyku, aby zapobiec rozwojowi choroby.

Obecnie nie ma dostępnej szczepionki przeciwko boreliozie.

Szczepienie przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu

Inną chorobą przenoszoną przez kleszcze jest kleszczowe zapalenie mózgu (KZM), które atakuje ośrodkowy układ nerwowy. Choroba przenosi się poprzez ukłucie zakażonego kleszcza. Wirus znajduje się w gruczołach ślinowych kleszcza, co oznacza, że może dostać się do organizmu człowieka już w ciągu kilku minut od ukłucia. Nie ma skutecznego leku na KZM, dlatego jedynym sposobem zapobiegania tej chorobie jest szczepienie. 

Szczepienie przeciwko KZM jest przeznaczone dla osób od ukończenia 1. roku życia. Podstawowy schemat szczepienia obejmuje podanie trzech dawek, a pełną ochronę uzyskuje się po przyjęciu drugiej dawki. Szczepienie najlepiej rozpocząć pod koniec zimy lub wczesną wiosną, aby zapewnić ochronę przed okresem największej aktywności kleszczy, czyli wiosną i latem. Dla utrzymania odporności zaleca się dawki przypominające co 3–5 lat.