Streszczenie

Nieżyt nosa i zatok przynosowych jest często bagatelizowaną dolegliwością, tymczasem u wielu chorych powoduje znaczące obniżenie jakości życia, wiąże się z zaburzeniem relacji społecznych, a w skali globalnej jest bardzo obciążający finansowo dla systemów opieki zdrowotnej. Patogeneza nieżytu może mieć tło infekcyjne, alergiczne, strukturalne, polekowe, hormonalne czy naczynioruchowe. W farmakoterapii stosuje się glikokortykosteroidy donosowe, leki obkurczające naczynia błony śluzowej, antybiotyki, jeśli są do nich wskazania, leki przeciwleukotrienowe i antyhistaminowe. Wspomagająco mogą działać preparaty nieuwzględnione w oficjalnych wytycznych, jak roztwory soli morskiej czy mukolityki pochodzenia naturalnego.

Nieżyt nosa i zatok nosowych jest ważnym i narastającym problemem zdrowotnym istotnie obciążającym finansowo systemy opieki zdrowotnej społeczeństw na świecie. Jest to jedna z najczęstszych przyczyn wizyt u lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej. W 1997 roku we Francji koszty związane z leczeniem nieżytu nosa i zatok przynosowych wyniosły 510 mln euro, co przewyższało koszty leczenia padaczki (340 mln euro w 1998) i raka jelita grubego (470 mln euro w 1999) [1]. Pięć lat wcześniej w Stanach Zjednoczonych z powodu nieżytu nosa zanotowano 811 tys. opuszczonych dni roboczych oraz 824 tys. dni opuszczonych zajęć szkolnych w skali całego kraju [2].

Biorąc pod uwagę koszty związane ze zmniejszeniem wydajności pracowników czy nieobecnością w pracy z powodu dolegliwości chorobowych rysuje nam się obraz ogromnych kosztów i strat. Nie można zapominać także o kluczowej - z perspektywy współczesnej medycyny - kwestii obniżenia jakości życia pacjenta.

Jama nosowa jest wysoce skomplikowaną strukturą będącą początkiem ludzkiego układu oddechowego. Ze światem zewnętrznym komunikuje się poprzez nozdrza przednie, natomiast od tyłu łączy się z częścią nosową gardła poprzez nozdrza tylne. Przegroda nosa dzieli ją na część prawą i lewą. Każda z tych części podzielona jest na „piętra”. Na szczycie znajduje się zachyłek klinowo-sitowy, do którego uchodzi zatoka klinowa. Poniżej formują się przewody nosowe: górny, środkowy i dolny, utworzone przez małżowiny nosowe. Zatoki oboczne nosa, które są przestrzeniami pneumatycznymi zlokalizowanymi w kościach otaczających jamę nosową komunikują się z przewodami nosowymi.

Wszystkie te struktury wyścielone są błoną śluzową. Jama nosowa wyścielona jest błoną śluzową z nabłonkiem wielorzędowym migawkowym, która produkuje śluz nawilżający powietrze trafiające do płuc oraz oczyszczający je z cząsteczek pyłu. Nieżyt nosa i zatok przynosowych jest stanem zapalnym tejże błony śluzowej. W jego rozwoju odgrywają rolę złożone mechanizmy międzykomórkowe w które są zaangażowane komórki stanu zapalnego, chemokiny, eikozanoidy, czynniki wzrostu i drobnoustroje [3,4].