2013-02-12 Artykuł

Pierwiosnek nie tylko zwiastun wiosny!

Pierwiosnek lekarski (Primula officinalis L.) oraz Pierwiosnek wyniosły (Primula eliator L.), są gatunkami występującymi powszechnie w Europie i Azji (również w Polsce). Zarówno korzenie, jak i kwiaty pierwiosnka należą do surowców bogatych w saponiny triterpenowe i glikozydy fenolowe. Preparaty z nich otrzymywane (odwary, wyciągi i nalewki) działają wykrztuśnie, przeciwbakteryjnie, grzybobójczo, przeciwzapalnie, napotnie, moczopędnie i spazmolitycznie. Z tego względu stosowane są do leczenia infekcji górnych dróg oddechowych, łagodzenia stanów zapalnych układu moczowego, w przeziębieniach oraz stanach wzmożonego napięcia nerwowego.

Większości z nas pierwiosnek kojarzy się głównie z rośliną, której złociste kwiaty są jedną z oznak nadchodzącej wiosny. Mało kto wie, że poza walorami estetycznymi pierwiosnek posiada szeroki wachlarz właściwości leczniczych. Tymczasem jest on ziołem od stuleci stosowanym z powodzeniem w medycynie ludowej m.in. jako środek wykrztuśny, wzmagający wydzielanie śluzu w górnych drogach oddechowych, rozrzedzający zalegającą wydzielinę, łagodzący nieżyty nosa i gardła, a także stany zapalne krtani i oskrzeli połączone z suchym, uporczywym kaszlem. Pierwiosnek lekarski (Primula officinalis L.), zwany inaczej wiosennym (Primula veris L – z łac. „pierwszy na wiosnę”), podobnie jak spokrewniony z nim pierwiosnek wyniosły (Primula eliator L.), należy do rodziny pierwiosnkowatych (Primulaceae). Oba wspomniane, objęte ochroną, gatunki występują powszechnie w Europie i Azji na obszarach o klimacie umiarkowanym [1]. W Polsce rosną głównie na nizinach, ale można spotkać je również na Pogórzu Karpackim. Pierwiosnek jest rośliną wieloletnią (byliną) o krótkim kłączu z licznymi korzeniami. Charakteryzuje się bezlistną, gęsto owłosioną łodygą (wys. do 40 – 50 cm) zakończoną baldaszkiem kwiatów. Liście, zebrane w gęstą rozetę, są jajowate lub jajowato-eliptyczne. Blaszka liściowa jest silnie pomarszczona, od spodu pokryta gęstymi, krótkimi włoskami. Na szczycie pędu występują złocistożółte, pięciokrotne, zrosłopłatkowe kwiaty. Owoc stanowi niewielka, wydłużona torebka [2,3, 4, 5].

  Czytaj pełny tekst

Autor: dr n. farm. Monika Zielińska-Pisklak , dr n. farm. Łukasz Szeleszczuk

Data publikacji: 2013-02-12

Źródło: Lek w Polsce 01/2013

Słowa kluczowe: Pierwiosnek lekarski, Pierwiosnek wyniosły, prymulasaponina A, primulaweryna

Piśmiennictwo

 

  1.  R. Haensel et al., Hagers Handbuch der Pharmazeutischen Praxis, 1994, wyd. VI.
  2.  Deutschlands Flora in Abbildungen (http://www.biolib.de).
  3.  Macku J., Krejca J., Atlas roślin leczniczych, 1989, wyd. III, 220.
  4.  Lewkowicz-Mosiej T., Leksykon roślin leczniczych, 2003, wyd. I, 212.
  5.  Van Wyk B.-E., Wink M., Rośliny lecznicze świata, 2004, wyd. I, 255.
  6.  Strzelecka H., Kowalski J. (red.), Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa, 2000, wyd. I, 429.
  7.  Frohne D., Leksykon roślin leczniczych, 2010, wyd. I, 415.
  8.  Ożarowski A., Leksykon leków naturalnych, 1993, wyd. I, 154.
  9.  European Pharmacopoeia, 2002, wyd. IV, 321.
  10. Samochowiec L., Kompendium ziołolecznictwa, 2002, wyd. II, 86.
  11. Lamer – Zarawska E. et al., Fitoterapia i leki roślinne, 2007, wyd. I, 267.
  12. Kohlmunzer S., Farmakognozja, 2007, wyd. V, 331.
  13. Morozowska, M., Vegetative development, flowering, fruiting and saponin content in cultivated cowslip (Primula veris) plants, Herba Pol., 2004, 50, 28.
  14. Wichtl M., Herbal Drugs and Phytopharmaceuticals, A Handbook for Practice on a Scientific Basis, 2004.
  15. European Medicines Agency Evaluation of Medicines for Human Use, Assesment report on Primula veris L. and Primula eliator L. Radix, 2008.
  16. Hausen B. M., On the occurrence of the contact allergen primin and other quinoid compounds in species of the family of Primulaceae. Arch. Dermatol. Res., 1978, 261, 311.
  17. European Medicines Agency Evaluation of Medicines for Human Use, Assesment report on Primula veris L. and Primula eliator L. Flos, 2008.
  18. Barnes J. et al., Herbal medicines, 2007, wyd. III, 195.
  19. Hostettmann K., Marston A., Chemistry and pharmacology of natural products: Saponins, 1995, 232.
  20. Chibanguza G. et al., Zur Wirksamkeit und Toxizität eines pflanzlichen Sekretolytikums und seiner Einzeldrogen., Drug. Res., 1984, 34, 32.
  21. Ernst E., Maerz R., Sieder Ch., A controlled multi-centre study of herbal versus synthetic secretolytic drugs for acute bronchitis, Phytomedicine, 1997, 4, 287.
  22. Grünwald J. et al., Efficacy and tolerability of a fixed combination of thyme and primrose root in patients with acute bronchitis, Arzneim Forsch/Drug. Res., 2005, 55, 669.
  23. Sparg S.G. et al.,. Biological activities and distribution of plant saponins. J. Ethnopharmacol., 2004, 94, 219.
  24. Dey P. M., Harborne J. B., Methods in Plant Biochemistry, 1997, 436.
  25. Helal R., Melzig M. F., In vitro effects of selected saponins on the production and release of lysozyme activity of human monocytic and epithelial cell lines, Sci. Pharm., 2011, 79, 339.
  26. Wolters, B., Die Verbreitung antibiotischer Eigenschaften bei Saponindrogen, Dtsch. Apoth. Ztg.,1966, 106, 1729.
  27. Tschesche, R,. Wulff, G., Über die antimikrobielle Wirksamkeit von Saponinen., Z Naturforsch., 1965, 20b, 543.
  28. Basbülbül G. et al., Antimitotic and antibacterial effects of the Primula veris L. flower extracts, Caryol., 2008, 61, 88.
  29. Margineanu C. et al., Die Anticandida Wirkung der Primula Saponine, Planta Med., 1976, 30, 35.
  30.  Büechi S., Antivirale Saponine. Pharmakologische und klinische Untersuchungen. Dtsch Apoth. Ztg., 1996, 136, 89.
  31. Dingermann Th., Loew D., Phytopharmakologie, 2003, 188.
  32. Lohmann, K., Reininger, E., Bauer, R. Screening of European anti-inflammatory herbal drugs for inhibition of cyclooxygenase-1 and 2. Phytomedicine Suppl. II, 99, 2000
  33. Hoffman D., Medical Herbalism: The Science and Practice of Herbal Medicine, 2003.
  34. Nauert Ch., Grünwald H.J., Wirksamkeit und Verträglichkeit flüssiger Darreichungs-formen einer fixen Kombination von Thymian und Primula bei Kindern mit akuter Bronchitis. Kongressband Phytopharmaka Phytotherapie. Berlin, 2005, 31.
  35. Achterrath-Tuckermann U. et al., Pharmacological investigations with compounds of chamomile; V. Investigations on the spasmolytic effect of compounds of chamomile and Kamillosan on the isolated guinea pig ileum, Planta Med. 1980, 39, 50.
  36. Trute A. et al., In vitro antispasmodic compounds of the dry extract obtained from Hedera helix, Planta Med. 1997, 63, 125.
  37. Jóźwiak S. et al., Kwercetyna, Czynniki ryzyka, 1999.
  38. Bradley P.R., British Herbal Compendium, 1992, 1.
  39. German Commission E Monograph on Primula raidx, 1990.
  40. ESCOP Monographs, 2003, wyd. II.
  41. Fregert S., Hjorth N., The Primula allergen primin, Contact Derm., 1977, 3, 172.
     
POWRÓT
reklama Baner_prawy_ZALOGU-SIE
...
kup najnowszy numer »
Info
Najczęściej czytane
Redaktor poleca
GP

Na skróty

Informacje

Copyright © Medyk sp. z o.o