Centrum Terapii Dialog postanowiło zapytać lekarzy POZ: Czy Twoim zdaniem w ostatnich kilku latach liczba pacjentów w POZ wymagających leczenia u psychiatry znacznie się zwiększyła? Aż 94,2% badanych podało, że obserwuje znaczny wzrost liczby pacjentów, którzy zgłaszają dolegliwości psychiczne. Tylko 3,9% lekarzy biorących udział w badaniu orzekło, że nie zauważyło wzrostu liczby pacjentów wymagających leczenia u psychiatry. Sondaż przeprowadzono wśród 205 lekarzy POZ z całej Polski,podczas konferencji naukowej "Praktyczna psychiatria dla lekarza POZ”, zorganizowanej przez Centrum Terapii Dialog 23-25 września.

Podczas badania lekarze mogli też wskazać, co ich zdaniem najbardziej wpłynęło na tę sytuację, co wynika z ich rozmów z pacjentami. Najczęściej wskazywano na pandemię – 36% odpowiedzi. Na kolejnych miejscach znalazły się: wojna w Ukrainie – 12,5%, rosnące tempo życia – 10%. Zdaniem ankietowanych lekarzy pacjenci zgłaszali również, że powodem pogorszenia stanu psychicznego bywa: niestabilna sytuacja międzynarodowa, rzeczywistość polityczna w kraju, inflacja i kryzys gospodarczy, obciążenie pracą, stres, podążanie za ideałami narzuconymi przez media społecznościowe, praca zdalna, izolacja, zmniejszenie kontaktów międzyludzkich i brak relacji z innymi, brak wysiłku fizycznego.

Większa świadomość i mniejsza stygmatyzacja

7,5% ankietowanych lekarzy POZ podkreśla w badaniu, że wzrost liczby pacjentów, którzy zgłaszają problemy natury psychicznej może wynikać również z coraz większej świadomości społeczeństwa na temat zdrowia psychicznego. Podobnego zdania jest prof. dr. hab. n. med. Marek Jarema, psychiatra z Centrum Terapii Dialog, który zgadza się, że wydarzenia ostatnich lat, czyli przede wszystkim pandemia, izolacja i wojna za naszą wschodnią granicą z pewnością mogły negatywnie wpłynąć na nasze zdrowie psychiczne: Jednak wzrost liczby pacjentów, którzy szukają specjalistycznej pomocy psychiatrycznej i psychologicznej może sugerować również, że w społeczeństwie rośnie świadomość, że o zdrowie psychiczne należy dbać tak samo, jak o zdrowie fizyczne. W gabinetach psychiatrycznych w Dialogu obserwujemy, że pacjenci mają coraz większą wiedzę na temat zdrowia psychicznego. Moim zdaniem zauważalny staje się także inny trend – otóż Polacy coraz mniej wstydzą się mówić o swoich problemach ze zdrowiem psychicznym, nie boją się korzystać z pomocy specjalistów. Mam nadzieję, że również w gabinetach lekarzy POZ przybywa pacjentów właśnie dlatego, że w Polsce zmniejsza się stygmatyzacja osób leczących się psychiatrycznie.

Z pewnością jest to efekt licznych kampanii społecznych, ale także akcji edukacyjnych prowadzonych przez fundacje i organizacje zajmujące się zdrowiem psychicznym. Przykładowo w Centrum Terapii Dialog prowadzone są bezpłatne webinary dla pacjentów, w których biorą udział lekarze psychiatrzy, psychoterapeuci, specjalizujący się w konkretnych zaburzenia i chorobach, i odpowiadają bezpośrednio na pytania pacjentów i ich rodzin. 

– Regularnie przygotowujemy także poradniki psychoedukacyjne dla chorych i ich bliskich, aby pokazać, jak radzić sobie z danym problemem. Zależy nam na tym, aby przekazać w nich, że diagnoza zaburzenia psychicznego to nie "koniec świata”, że z chorobą psychiczną można żyć i dobrze funkcjonować – mówi Michał Feldman, lekarz psychiatra z Centrum Terapii Dialog. 

Pierwsze niepokojące objawy wymagają konsultacji lekarskiej

Według danych Naczelnej Izby Lekarskiej obecnie w naszym kraju pracuje nieco ponad 4 tys. lekarzy psychiatrów, co oznacza że na milion osób przypada 90 specjalistów. Wielu pacjentów musi czekać miesiącami, by dostać się do lekarza specjalisty psychiatry, m.in. dlatego trafiają oni do lekarzy rodzinnych i POZ. Każdego dnia lekarze POZ pomagają w swoich gabinetach także pacjentom  z zaburzeniami psychicznymi: W badaniu Centrum Terapii Dialogu zapytano lekarzy POZ: Ilu pacjentom miesięcznie zalecasz, żeby zgłosili się do psychiatry? Połowa badanych lekarzy POZ (51%) odsyła do psychiatry od 1 do 5 pacjentów miesięcznie, 27% lekarzy od 6 do 10 pacjentów w miesiącu, a 10% – od 11 do 15 pacjentów miesięcznie kieruje do psychiatry. 6% ankietowanych lekarzy POZ co miesiąc ma w swoim gabinecie powyżej 20 pacjentów, którzy wymagają konsultacji u specjalisty lekarza psychiatry i otrzymują takie zalecenie.

Z jednej strony rosnąca liczba pacjentów zgłaszających problemy psychiczne może być niepokojąca, jednak z drugiej strony to dobrze, że te osoby udają się po pomoc, szukają rozwiązania swoich problemów zdrowotnych.

– Szczególnie przy okazji zbliżającego się Światowego Dnia Zdrowia Psychicznego chcę zaapelować do Polaków, aby nie czekać z wizytą i już przy pierwszych niepokojących objawach zgłaszać się do psychiatry, a potem stosować się do zaleceń lekarskich. Wiemy, jak skutecznie leczyć zaburzenia psychiczne i możemy realnie pomóc każdemu pacjentowi. (...) Jeśli jednak wizyta u psychiatry nie jest możliwa, zachęcam, by udać się do lekarza pierwszego kontaktu, który również może doraźnie pomóc. To ważne, by dbać o siebie i o swoje zdrowie, by szukać pomocy, kiedy czujemy się źle – mówi prof. Marek Jarema.

Więcej informacji: psychoedukacyjne.pl