Na obowiązującej od września 2023 r. liście bezpłatnych leków znalazły się produkty lecznicze na najpopularniejsze choroby cywilizacyjne, takie jak: cukrzyca, choroby układu sercowo-naczyniowego, choroby nerek, zaburzenia hormonalne, nadciśnienie czy nowotwory. Do otrzymywania bezpłatnych leków uprawnione są dzieci i młodzież poniżej 18 r. ż oraz osoby po 65 r.ż. 

– Lista senioralna to realna szansa na poprawienie jakości życia i zdrowia seniorów. Osoby starsze zwykle mają kilka chorób przewlekłych jednocześnie. Lista odpowiada właśnie na takie sytuacje – tłumaczy Elżbieta Piotrowska-Rutkowska, prezeska Naczelnej Izby Aptekarskiej. – Są na niej uwzględnione zarówno podstawowe leki na najpopularniejsze choroby przewlekłe, jak również nowoczesne farmakoterapie, np. leki przeciwcukrzycowe najnowszej generacji. Są także leki przyjmowane doraźnie, np. antybiotyki, leki przeciwbólowe, leki przeciwgrzybicze. Tak szeroki dostęp do leczenia pozwoli osobom starszym na podjęcie natychmiastowego leczenia, co z kolei pozwoli w większym zakresie kontrolować stan swojego zdrowia, ułatwiając codziennie funkcjonowanie i poprawiając komfort życia.

– Cieszy mnie bardzo, że na nowej liście senioralnej znalazły się szczepionki – to bardzo ważny krok, aby zachęcać seniorów do profilaktyki, chociażby grypy czy pneumokoków – mówi dr Marek Tombarkiewicz, dyrektor Narodowego Instytutu Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji. – Jeśli chodzi zaś o najważniejsze nowe grupy leków, to bez wątpienia są to flozyny. Ostatnio zmienił się rekomendowany model leczenia cukrzycy, który obejmuje podawanie właśnie metforminy i flozyn w pierwszej kolejności, czyli leków, które powodują utratę cukru przez nerki. Dodatkowo mają one olbrzymie znaczenie w prewencji chorób naczyniowo-sercowych i udarów. Tak więc obecność flozyn na liście refundacyjnej, a teraz również na liście senioralnej, to prawdziwy przełom (...).

Recepta „S” 

Aby móc skorzystać z programu darmowego zaopatrzenia w leki seniorów w wieku 65+, należy przede wszystkim udać się po receptę oznaczoną wyraźnym symbolem „S”. Najłatwiej uzyskać ją od lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) lub od uprawnionej do wystawiania recept pielęgniarki POZ, którzy mają podpisaną umowę z NFZ lub świadczą usługi w ramach umowy z NFZ. Recepty senioralne mogą wystawiać także specjaliści ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (AOS), ale tylko tym pacjentom, którzy mają założone Internetowe Konto Pacjenta (IKP) i udzielą lekarzowi specjaliście zgody na dostęp do zawartych tam danych. Nieocenioną rolę w skutecznym i bezpiecznym stosowaniu bezpłatnych leków przez pacjentów odgrywają farmaceuci.

– Pamiętajmy, że z punktu widzenia farmaceuty wydanie pacjentowi leku bezpłatnie to jest pierwszy element poprawy zdrowia seniora. Drugim niezmiernie ważnym krokiem jest nadzorowanie jego farmakoterapii. Aptekarze widzą bowiem, że pacjenci zażywają za dużo leków, które wchodzą pomiędzy sobą w interakcje – w takiej sytuacji efekt leczniczy nie jest optymalny. Bardzo ważne jest tu, aby pacjenta pod tym kątem monitorował farmaceuta – mówi Elżbieta Piotrowska-Rutkowska.

Farmaceuci mogą także udzielić pacjentowi istotnej informacji na temat tego, czy zażywany przez niego lek znajduje się na liście leków senioralnych oraz skierować go po odpowiednio oznaczoną receptę w przypadku, gdy pacjent chciałby uzyskać darmowy lek na podstawie recepty wystawionej przed 1 września br.

Eksperci zachęcają pacjentów do zakładania Internetowych Kont Pacjenta (IKP). Mając takie konto będą mogli sprawdzić, czy leki, które biorą na co dzień ze względu na przewlekłe schorzenia, należą się im za darmo. Dodatkowo mogą tam sprawdzić status swoich recept. Jeżeli zostały wypisane wcześniej, zanim weszła w życie nowa lista senioralna, a więc nie mają oznaczenia „S”, wówczas wiadomo, że powinni się zwrócić do lekarza po nową receptę z takim oznaczeniem.

Pacjenci mogą wykorzystać moment wizyty u lekarza także do skontrolowania bezpieczeństwa terapii nowym preparatem razem z już zażywanymi lekami czy ewentualnie suplementami diety. 

– Każdy lekarz rodzinny ma obecnie wgląd w to, jakie recepty jego pacjentowi wypisują wszyscy inni specjaliści, czyli wie, jakie leki zostały zalecone pacjentowi oraz czy recepta została zrealizowana. Dzięki temu ma pełniejszą informację o tym, co wpływa na stan pacjenta i może eliminować niepożądane interakcje lekowe, wynikające z przyjmowania różnych preparatów. To dodatkowy element podniesienia poziomu bezpieczeństwa pacjenta – dodaje Marek Tombarkiewicz.

Recepta długoterminowa

W przypadku leczenia pacjentów chorych przewlekle, np. na cukrzycę, nadciśnienie, niewydolność serca czy choroby nerek lekarze mają możliwość wypisania tzw. recepty długoterminowej, na kilka opakowań leku. Obecnie jest to dobra opcja również dla pacjentów, których leki w najbliższym czasie okresowo „wypadną” z listy refundowanej i nie będą dostępne bezpłatnie dla seniorów. Taka sytuacja dotyczy np. flozyn: od 1 listopada do końca roku pacjenci nie będą mogli otrzymać leku bezpłatnie.

- Jeśli wiadomo, że pacjent ma już ustawioną terapię flozynami i wiadomo, że będzie je brał przewlekle, to wówczas na czas ich nieobecności na liście refundacyjnej, może poprosić lekarza o wypisanie dwóch czy trzech opakowań więcej, tak by zabezpieczyć kontynuację terapii, do momentu powrotu leku do refundacji. Wynika to ze specyfiki terapii flozynami: są to leki przyjmowane przewlekle, więc nie powinno się ich odstawiać na jakiś czas. Dodatkowo mają bardzo dobry profil bezpieczeństwa – tłumaczy Marek Tombarkiewicz.