Human Papilloma Virus (HPV), czyli wirus brodawczaka ludzkiego, to jeden z najpowszechniej występujących wirusów przenoszonych nie tylko drogą płciową. Można się nim również zarazić przez bezpośredni kontakt ze śliną lub krwią osoby zarażonej. Ten wirus jest odpowiedzialny za prawie wszystkie przypadki raka szyjki macicy i kłykcin kończystych. Nie ma na niego lekarstwa, a jedyną skuteczną ochroną jest szczepienie. 

–(...) O wirusie HPV dużo się obecnie mówi w kontekście refundacji szczepionek dla 12- i 13-latków. Jednak wciąż świadomość znaczenia tego wirusa dla zdrowia jest w Polsce niewielka i nad tym powinno się pracować. Narażone są nie tylko osoby młode, ale również dorośli. Bo tak naprawdę może dotknąć każdego z nas – na wakacjach, na wyjeździe firmowym czy podczas pobytu w sanatorium. I o ile w większości przypadków zakażenie wirusem nie powoduje poważnych konsekwencji, o tyle jeśli już takie są, to mogą okazać się bolesne w skutkach – podkreśla dr n. med. Katarzyna Skórzewska, Centrum Medyczne ENEL-MED.

Fakty na temat HPV:

1. HPV jest wirusem, którym można się zarazić na wiele sposobów. Panuje przekonanie, że dotyczy tylko grupy osób aktywnych seksualnie. Jednak szacuje się, że zarażenie wirusem brodawczaka ludzkiego przechodzi 80% populacji. Zatem narażone są dzieci, młodzież, osoby dorosłe oraz seniorzy.

2. Istnieje ponad 100 znanych typów wirusa brodawczaka ludzkiego, a ok. 40 z tych szczepów może infekować okolice narządów płciowych, jamę ustną i gardło. Szczepy te są zwykle podzielone na szczepy wysokiego ryzyka (co oznacza, że ​​mogą potencjalnie prowadzić do raka) i niskiego ryzyka. Około tuzina różnych typów HPV może potencjalnie powodować raka. Jednak większość typów brodawczaka ludzkiego nie stwarza żadnego poważnego zagrożenia dla zdrowia.

3. Zmianami skórnymi spowodowanymi przez niektóre typy wirusa HPV są kłykciny kończyste. Mogą być zlokalizowane na narządach płciowych czy w okolicy odbytu, rzadziej w jamie ustnej i gardle.

– Grudkowate zmiany skórne spowodowane wirusem pojawiają się też często w jamie ustnej, gardle i na skórze twarzy. Kłykciny kończyste występują w okolicy narządów płciowych, jamy ustnej oraz gardła. Na początku są to niewielkie, zupełnie bezbolesne i lekko twarde grudki. W późniejszej fazie zakażenia zmiany mogą jednak ewoluować w kalafiorowate wykwity, o barwie skóry, czerwone lub brunatne – podkreśla dr n. med. Krzysztof Jakubowski, kierownik medyczny kliniki Estell Senator.

4. Używanie prezerwatyw może zmniejszyć ryzyko przeniesienia wirusa HPV, jednak nie zapewnia pełnej ochrony. Wirus brodawczaka ludzkiego może zarażać obszary, które nie są zakryte prezerwatywą (okolice odbytu, sromu, a także pachwiny).  

5. Zgodnie z raportem „Human Papillomavirus and Related Diseases Report POLAND”, przygotowanym przez HPV Information Centre, rak szyjki macicy jest czwartym najczęściej występującym nowotworem wśród kobiet na całym świecie. W 2020 r. oszacowano liczbę 604 127 nowych przypadków i 341 831 zgonów. Z kolei w Polsce rocznie diagnozuje się ok. 3862 nowych przypadków raka szyjki macicy (szacunki na 2020 r.), co daje 6. miejsce wśród przyczyn raka u kobiet. Dodatkowo jest trzecią najczęstszą przyczyną zgonów z powodu nowotworów u kobiet w wieku od 15 do 44 lat w Polsce. DNA HPV jest wykrywane w 78% inwazyjnych raków pochwy i 91% nowotworów pochwy wysokiego stopnia.

6. HPV Information Centre w swoim opracowaniu uwzględnia również choroby nowotworowe u mężczyzn wywoływane przez wirusa HPV. Roczne obciążenie rakiem prącia oszacowano na 34 tys. przypadków w 2018 r. na całym świecie, a DNA HPV jest wykrywalne w ok. 51% wszystkich przypadków. Dodatkowo w diagnozach są także rak migdałków oraz rak odbytu.

7. Nie ma lekarstwa na HPV. Jedynym sposobem zapobiegania zakażeniu kilku wysokoonkogennym typom HPV i zmniejszenia ryzyka rozwoju tych nowotworów jest przyjęcie szczepionki przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego.  W zależności od preparatu szczepionka HPV chroni nawet przed 9 serotypami wirusa, które mogą wywołać nowotwór oraz zmiany skórne w postaci kłykcin kończystych. Obecnie w Polsce Narodowy Fundusz Zdrowia finansuje szczepienia dziewcząt i chłopców w wieku 12 i 13 lat.