V Forum Serce Pacjenta zostało zorganizowane przez Polskie Towarzystwo Kardiologiczne 30 września 2023 r. w Poznaniu na terenie Międzynarodowych Targów Poznańskich.. Jak co roku wydarzenie zgromadziło pacjentów ze schorzeniami serca i naczyń oraz ich bliskich. Można było wykonać szereg badań diagnostycznych, a ich wyniki skonsultować z ekspertami. Do dyspozycji uczestników byli lekarze kardiolodzy i pielęgniarki oraz przedstawiciele organizacji pacjentów. Podczas sesji inauguracyjnej Forum przedstawiono wyniki anonimowego badania ankietowego Forum Serce Pacjenta. Główny wniosek z badania brzmiał: współczesny pacjent kardiologiczny w Polsce jest gotów wziąć odpowiedzialność za siebie i aktywnie zaangażować się w terapię, stawiając na rzetelną edukację i formy leczenia zgodne z aktualną wiedzą medyczną.

Wydawnictwo Medyk było patronem medialnym piątej edycji tego wydarzenia.

Szczególnym zainteresowaniem cieszyły się interaktywne animacje video, ogólnodostępne punkty konsultacyjne i stoiska organizacji pacjentów. W tym roku szczególną uwagę zwrócił kącik dla dzieci i występ rapera Mixera z treściami prozdrowotnymi dostosowanymi formą i treścią do upodobań młodszych uczestników.

Wyniki ankiety skierowawnej do pacjentów kardiologicznych

W tegorocznej edycji ankiety skierowanej do pacjentów kardiologicznych wzięło udział 289 respondentów. Dla blisko dwóch trzecich ankietowanych obecna dostępność opieki kardiologicznej w Polsce okazała się niezadowalająca („średnia”: 28,9% odpowiedzi, „niewystarczająca”: 30,1%, „zła”: 17,6%).

– W ankiecie pytaliśmy pacjentów o ich ocenę dostępności badań i konsultacji specjalistycznych, w tym czasu oczekiwania na wizytę u kardiologa. Okazało się, że dostępność nie jest zadowalająca, a terminy oczekiwania na wizytę u specjalisty bywają nieakceptowalnie długie. To wciąż obszar, który wymaga doskonalenia, chociaż trzeba przyznać, że sytuacja się poprawia. Warto tu wskazać m.in. inicjatywy takie jak program pilotażowy Krajowej Sieci Kardiologicznej oraz Program Opieki Koordynowanej w POZ, które wychodzą naprzeciw wskazywanym przez pacjentów wyzwaniom – mówi prof. dr hab. n. med. Ewa Straburzyńska-Migaj, kierująca pododdziałem niewydolności serca w I Klinice Kardiologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, przewodnicząca Komitetu Organizacyjnego V Forum Serce Pacjenta.

Według 92% ankietowanych każdy powyżej 65. r.ż. powinien być skierowany na profilaktyczne badania kardiologiczne do specjalisty kardiologa. Zdaniem ekspertów taka opinia pacjentów ma uzasadnienie kliniczne: wiele schorzeń układu sercowo-naczyniowego jest powiązanych z wiekiem. W wielu przypadkach podstawą skutecznej terapii jest możliwie wcześnie postawiona diagnoza. To szczególnie istotne w przypadkach takich chorób, które długo nie dają odczuwalnych dla pacjenta objawów albo mają tzw. niemy przebieg. To na przykład bezobjawowe (nieme) migotanie przedsionków, które niewykryte i nieleczone może doprowadzić do powikłań takich jak udar niedokrwienny mózgu, kalectwo i śmierć.

95,2% ankietowanych przyznało, że pacjent powinien czuć się odpowiedzialny za swoje leczenie i uczestniczyć w procesie terapii w sposób aktywny. Czy leczenie powinno być realizowane w ramach ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (AOS) w poradni kardiologicznej czy też może być prowadzone w ramach podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), zdania respondentów były podzielone. Za możliwością kontynuowania terapii po uprzedniej wizycie w poradni kardiologicznej było 43,9%, ankietowanych, 38,4% było jednak przeciwnego zdania. Brak opinii w tej sprawie zadeklarowało 17,6% ankietowanych. 

Teleporada jako forma kontaktu z personelem medycznym, rozpowszechniona w czasie pandemii COVID-19, zdaniem pacjentów powinna pozostać jedną ze stałych możliwych form opieki zdrowotnej.

– Za pozostawieniem na stałe opcji konsultacji w formie teleporady było 68,9% respondentów. 22,8% ankietowanych było przeciwnego zdania, ten odsetek wiążemy jednak z takimi opiniami, które jako klinicyści słyszymy od pacjentów na co dzień w poradniach: teleporada nie jest złotą receptą na wszystko. To oczywiście prawda, ale jednocześnie jest to cenna forma kontaktu na linii lekarz-pacjent, kiedy trzeba odpowiedzieć tylko na krótkie pytanie chorego lub wystawić receptę na stale przyjmowane leki. Oczywiście cykliczne kontrole lub nagłe zaostrzenia bezwzględnie wymagają stacjonarnego trybu opieki – mówi dr n. med. Magdalena Dudek z Oddziału Kardiologii Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego w Poznaniu, członkini Komitetu Organizacyjnego V Forum Serce Pacjenta.

Niekorzystanie z telemedycznych form opieki zadeklarowało 60,2% pacjentów. Spośród 39,8% ankietowanych, którzy z tego typu rozwiązań korzystają, najwięcej ankietowanych wskazało różnego rodzaju opaski, zegarki i inne technologie noszone na ciele, które monitorują różne parametry zdrowotne (ang. wearables); smartwatcha używa 59,6% ankietowanych.

Na pytanie o ocenę swojego poziomu wiedzy na temat chorób kardiologicznych „niewystarczający” wskazało 21,5% ankietowanych, odpowiedź „średni” wskazało 38,8% respondentów.

– Wyniki ankiety V Forum Serce Pacjenta pokazują, że w dziedzinie edukacji kardiologicznej wciąż mamy wiele do zrobienia. W odniesieniu do wyników ankiet przeprowadzanych w ramach Forum w latach ubiegłych zauważamy jednak pozytyw: jeśli nawet nie wiemy, to już doskonale wiemy, gdzie szukać. Przysłowiowy Doktor Google okazał się narzędziem służącym jedynie do wyszukiwania rzetelnych źródeł informacji. Nie ufamy przypadkowym treściom. To serwisy towarzystw naukowych, broszury wydane pod ich patronatem czy strony organizacji pacjentów respondenci uznali za najbardziej wiarygodne – zaznacza dr hab. n. med. Marta Kałużna-Oleksy z I Kliniki Kardiologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, członkini Komitetu Organizacyjnego V Forum Serce Pacjenta.

Wśród osobowych źródeł informacji tak, jak w roku ubiegłym, ankietowani wskazali jako najbardziej wiarygodne kolejno: lekarza kardiologa, lekarza rodzinnego, pielęgniarkę. To specjalistów pacjenci pytają o możliwości terapii chorób serca i naczyń zgodne z aktualną wiedzą medyczną. Jako cenne źródło wiedzy i wymiany doświadczeń z innymi pacjentami kardiologicznymi wskazano organizacje pacjentów i wydarzenia edukacyjne takie jak Forum Serce Pacjenta.