Kolejnych dowodów na to, iż przyjmowanie kwasu walproinowego przez kobiety w ciąży prowadzi do obniżenia ilorazu inteligencji (IQ) u ich potomstwa dostarcza najnowsze badanie NEAD, którego wyniki zostały opublikowane 23 stycznia online w The Lancet Neurology.

Kwas walproinowy jest lekiem przeciwpadaczkowym o udokumentowanym działaniu teratogennym, powodującym nie tylko wady cewy nerwowej i cechy dysmorfii, ale  wpływa także na obniżenie zdolności poznawczych. Mimo iż użycie tego leku znacząco spadło, to dalej bywa on stosowany w małych dawkach u kobiet ciężarnych, u których nie można uzyskać wystarczających efektów leczenia za pomocą innych leków przeciwpadaczkowych.

            W badaniu NEAD wzięło udział 305 ciężarnych kobiet chorych na padaczkę, przyjmujących jeden lek przeciwpadaczkowy (lamotryginę, karbamazepinę, fenytoinę lub kwas walproinowy) pomiędzy 1999 a 2004 r. w 25 ośrodkach w USA i Wielkiej Brytanii. Podczas 6-letniej obserwacji oceniano iloraz inteligencji ich potomstwa w odniesieniu do IQ matki, rodzaju leku przeciwpadaczkowego, przyjmowanej dawki, wieku ciążowego w chwili narodzin oraz okołociążowego zażywania kwasu foliowego .

            Z 311 narodzonych dzieci, 224 ukończyło 6-miesięczny follow-up. Wyniki badania pokazują, że IQ w wieku 6 lat był niższy o 7-10 punktów po ekspozycji na kwas walproinowy w porównaniu do innych leków [średnie IQ dla kwasu walproinowego – 97 (95% Ci, 94-101), dla karbamazepiny – 105 (95% CI, 102-108; p=0.015), dla lamotryginy – 108 (95% CI, 105-110; p =0.0003), dla fenytoiny – 108 (95% CI, 104-112; p=0.0006), efekt był zależny od dawki]. Dzieci te wykazywały także  problemy z czynnościami werbalnymi i pamięcią w porównaniu z dziećmi narażonymi na ekspozycję na inne leki przeciwpadaczkowe. Ponadto matczyne IQ było skorelowane z IQ potomstwa w przypadku wszystkich leków, prócz kwasu walproinowego.

            Równie ważną obserwacją w omawianym badaniu był pozytywny związek z okołociążowym przyjmowaniem kwasu foliowego a ilorazem inteligencji potomstwa (średnie IQ po ekspozycji na kwas foliowy – 108 (95% CI, 106-111) vs 101 (95%CI, 98-104, p dla różnicy=0.0009). Autorzy zwracają również uwagę, iż w innych badaniach wykazano podobny wpływ kwasu foliowego u dzieci matek, które nie chorowały na epilepsję.

            Zauważono również, że stosowanie kwasu walproinowego i lamotryginy wiązało się z mniejszym odsetkiem praworęczności w porównaniu do normalnej populacji, co może według autorów sugerować zaburzenia prawidłowej lateralizacji półkul mózgu.