Zespół metaboliczny (ZM; Metabolic Syndrome, MeS) zwiększa ryzyko cukrzycy typu 2 i chorób sercowo‑naczyniowych. Obok farmakoterapii istotne są dieta i aktywność fizyczna. W artykule przedstawiono dane dotyczące naturalnego kompleksu polisacharydowego jako wsparcia w terapii pacjentów z ZM, w tym wyniki badań klinicznych u dorosłych i dzieci. Podkreślono bezpieczeństwo stosowania kompleksu, także od 8. r.ż., oraz potencjalne porównanie skuteczności z metforminą.

Fałszowanie suplementów diety wspomagających erekcję stanowi poważne wyzwanie zdrowotne i regulacyjne. Produkty te, często promowane jako naturalne, zawierają substancje farmaceutyczne, tj. sildenafil, tadalafil i ich analogi chemiczne. Syntetyczne związki stosowane bez wiedzy konsumentów mogą prowadzić do poważnych skutków ubocznych, takich jak gwałtowne spadki ciśnienia krwi, zaburzenia rytmu serca, niewydolność wątroby, udary mózgu czy zawały serca. Problem ten wynika z faktu, że suplementy diety są traktowane jako środki spożywcze, co oznacza brak obowiązkowych badań bezpieczeństwa przed ich sprzedażą. Oprócz inhibitorów PDE-5 w zafałszowanych suplementach wykrywane są inne niebezpieczne substancje, jak johimbina, dapoksetyna, sibutramina, DMAA czy syntetyczne hormony. Związki te często są ze sobą łączone, co dodatkowo zwiększa ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.

Wyzwania ze strony świata zewnętrznego mogą prowadzić do wielu reakcji powszechnie uznanych za stres, który zaburza równowagę wewnętrzną i w konsekwencji utrudnia organizmom żywym dalsze funkcjonowanie. Nie zawsze jest on szkodliwy, a w pewnych warunkach może być wręcz niezbędny do przetrwania. Jednak przewlekły stres jest podłożem wielu chorób, może prowadzić do lęku, bezsenności i depresji. Z pomocą mogą przyjść leki roślinne zawierające np. zioła z grupy adaptogenów. Ich celem jest poprawa odporności na stres, czyli zapobieganie i łagodzenie zaburzeń wywołanych stresem. Przykładem adaptogenu jest witania ospała (ashwagandha). W łagodzeniu skutków stresu i ogólnie we wspomaganiu działania układu nerwowego przydatne mogą być zioła takie jak melisa lekarska czy męczennica cielista. W artykule omówiono przykłady ziół wpływających korzystnie na zdrowie psychiczne człowieka, o działaniu przeciwstresowym i uspokajającym.

Witamina C jest substancją naturalnie występującą w owocach oraz warzywach, a jej ilość dostarczana do organizmu zależy od ich spożycia. Jest charakteryzowana jako silny przeciwutleniacz; wykazuje również działanie kardioprotekcyjne i stanowi istotny składnik w pielęgnacji skóry. Często jest dodatkowo suplementowana w celu wzmocnienia odporności organizmu. Obecnie konsumenci coraz częściej sięgają po produkty z witaminą C pochodzenia naturalnego zamiast po witaminę wytworzoną przemysłowo. Na rynku farmaceutycznym pojawia się coraz więcej produktów naturalnych, a producenci chętnie potwierdzają fakt obecności naturalnie pozyskanej witaminy C w ich preparatach, prezentując wyniki przeprowadzonych analiz strukturalnych. Jest ona tematem wielu badań mających na celu dokładniejszą analizę jej właściwości i możliwości zastosowania.

TRPM8 to receptor jonowy aktywowany przez zimno i substancje chłodzące, takie jak mentol. Odgrywa ważną rolę fizjologiczną w modulowaniu bólu, świądu i zapaleń. Artykuł omawia funkcję TRPM8, jego zastosowanie w terapii ze szczególnym uwzględnieniem leczenia chorób odbytu – w tym szczeliny odbytu – oraz synergistyczne działanie mentolu i srebra jonowego.

Artykuł omawia potencjalne synergistyczne działanie wybranych wyciągów roślinnych oraz mikroskładników odżywczych na układ odpornościowy człowieka. Analizie poddano dwie złożone kompozycje suplementacyjne: pierwsza oparta na wodnych wyciągach roślinnych i koncentratach owocowych, druga – na sproszkowanych surowcach roślinnych o znanym działaniu immunomodulującym. Zestawienie literaturowe wskazuje na potencjalną synergistyczną aktywność składników takich jak orzeszki koli, rokitnik, czarnuszka, bylica roczna czy witaminy z grupy B i cynk. Przedstawione dane sugerują możliwość zastosowania takich kompozycji w profilaktyce osłabienia odporności i we wspomaganiu mechanizmów immunologicznych.

W artykule omówiono zalecenia dietetyczne dla osób ze stanem przedcukrzycowym lub cukrzycą typu 2 oraz zasady ewentualnego uzupełniania diety suplementacją, które zostały przedstawione w najnowszym dokumencie Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (PTD) 2025. W formie tabelarycznej podsumowano zalecaną zawartość w diecie węglowodanów, tłuszczów i białka, przedstawiono zasady ograniczania soli. Podano zalecane przez PTD rodzaje diet (m.in. śródziemnomorska, dieta DASH, fleksitariańska i diety roślinne). Zaprezentowano opracowany w formie graficznej (przez autorkę artykułu) „Talerz całodziennej diety osoby z cukrzycą”. Omówiono zalecenie PTD podkreślające, że samokontrola glikemii jest nieodłącznym elementem leczenia cukrzycy i że właściwe jej prowadzenie wymaga systematycznej edukacji osób z cukrzycą, ze szczególnym uwzględnieniem kontroli umiejętności posługiwania się glukometrem i systemami ciągłego monitorowania glikemii (CGM).

Dosyć dużą grupę nazw roślin zachowaną do naszych czasów stanowią klasyczne greckie i łacińskie nazwy zaczerpnięte z dzieł autorów antycznych, takich jak Hipokrates, Galen, Teofrast, Wergiliusz, Pliniusz et alii. Nazwy te są jednowyrazowe, bo jak pisałam w poprzednim numerze, dopiero Karol Linneusz (1707–1778 ) wprowadził nazwy dwuwyrazowe. Nie ma też pewności co do tego, że współcześnie nazwy te stosują się dokładnie do tych samych gatunków opisywanych w starożytnych dziełach.

Alergiczny nieżyt nosa (ANN) jest schorzeniem zapalnym, wpływającym znacząco na komfort życia pacjentów. Chorobę klasyfikuje się według czasu trwania objawów, ich nasilenia oraz przebiegu, a jej rozwój i obraz determinowane są przez wiele czynników, w tym alergeny wziewne oraz współistniejące choroby. W ostatnich latach zmiany klimatyczne w Polsce wpływają na intensywność i długość okresu pylenia roślin, co zwiększa częstość występowania objawów alergicznych. Kaszel, często pomijany w diagnostyce ANN, może być istotnym wskaźnikiem aktywności choroby, jak również ważnym elementem diagnostyki różnicowej. Skuteczne leczenie ANN opiera się na systematycznym stosowaniu donosowych kortykosteroidów i leków przeciwhistaminowych. Wśród standardowych terapii ważną rolę odgrywają: bilastyna, furoinian mometazonu oraz kombinacja mometazonu z olopatadyną, pozwalające skutecznie kontrolować objawy i poprawiać jakość życia pacjentów.

Stosowanie wody morskiej to skuteczna metoda oczyszczania nosa – zarówno podczas infekcji, jak i w przypadku występowania alergii. Niestety nie wszystkie wody morskie są takie same. Różnią się składem i rodzajem użytych składników. Dlatego warto wiedzieć, czym różnią się wody morskie i jaką wybrać.

Irygacja nosa solą fizjologiczną i wodą morską jest jedną z najstarszych metod terapeutycznych w leczeniu schorzeń górnych dróg oddechowych, pochodzącą prawdopodobnie z tradycji medycyny ajurwedyjskiej. Współczesne badania naukowe potwierdzają skuteczność tej metody, jednak nie wszystkie preparaty wody morskiej mają identyczne właściwości terapeutyczne i standardy jakości.

Artykuł przeglądowy omawia wybrane roślinne metabolity wtórne, które są stosowane wspomagająco w terapii reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS): kwercetynę, resweratrol, kurkuminę oraz sinomeninę. Przedstawiono źródła pochodzenia, główne mechanizmy działania terapeutycznego oraz dowody z badań przedklinicznych i klinicznych dla każdej omawianej substancji. Substancje te wykazują szerokie spektrum aktywności biologicznej, obejmujące właściwości przeciwzapalne, antyoksydacyjne i immunosupresyjne. Dzięki złożonemu mechanizmowi działania mogą one znaleźć zastosowanie w terapii RZS.

Do grupy metabolitów powstałych w wyniku procesów przeprowadzanych przez mikrobiotę jelitową należą krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe. Jednym z nich jest maślan, którego wzrastającą popularność wśród specjalistów oraz pacjentów odnotowano w ostatnich latach. Wykazuje on wiele korzystnych właściwości. Szczególną uwagę przykuwa zdolność do łagodzenia stanów zapalnych, co jest niezwykle istotne w kontekście zaburzeń występujących w przewodzie pokarmowym, gdzie maślan sodu ma największe zastosowanie. Należy również zwrócić uwagę na jego wpływ w utrzymywaniu równowagi w składzie mikrobiomu jelitowego oraz na wsparcie mające na celu zachowanie integralności bariery jelitowej. Suplementacja tego związku może wiązać się z długofalowymi korzyściami i poprawą komfortu życia, co zostało potwierdzone szeregiem badań klinicznych z różnorodnych dziedzin medycyny.

Jelito stanowi fragment układu pokarmowego, w którym wyróżnić można dwie zasadnicze części – jelito cienkie, składające się z dwunastnicy, jelita czczego i krętego, oraz jelito grube, składające się z kątnicy (jelita ślepego), okrężnicy i odbytnicy. Prawidłowe funkcjonowanie jelit jest w znacznym stopniu kluczowe dla trawienia pokarmów, wchłaniania składników odżywczych oraz eliminacji niestrawionych odpadów. Upraszczając, jelito cienkie odpowiedzialne jest za trawienie i wchłanianie pokarmów, natomiast w jelicie grubym następuje zagęszczenie resztek oraz ich usunięcie w postaci stolca. Przesuwanie treści pokarmowej następuje w wyniku perystaltyki. Fitoterapia stanowi ważną część terapii chorób jelit. W przypadku zaburzeń funkcjonowania jelit można sięgnąć po takie surowce zielarskie jak karczoch, kurkuma, rozmaryn, mięta pieprzowa oraz imbir.

Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) stanowią podstawę leczenia bólu i stanów zapalnych. Ich działanie opiera się głównie na hamowaniu cyklooksygenaz, ale obejmuje również inne drogi metaboliczne. W artykule przedstawiono współczesny podział NLPZ.

Kwas acetylosalicylowy (ASA), zsyntetyzowany w 1897 r. przez F. Hoffmanna, wprowadzony na rynek jako Aspirin (Bayer) przez dziesięciolecia stosowany był bez znajomości mechanizmu działania. Dopiero J. Vane w 1976 r. wykazał wpływ ASA na układ cyklooksygenaz (COX), co przyniosło mu Nagrodę Nobla w 1982 r. Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) należą do najczęściej stosowanych leków na świecie, są orężem w objawowym leczeniu bólu i stanu zapalnego. Ich działanie obejmuje także szeroki zakres nie do końca poznanych innych działań na poziomie molekularnym.

Marskość wątroby to zaawansowane stadium przewlekłej choroby wątroby, w którym dochodzi do rozległego włóknienia i postępującej utraty funkcji narządu. Wyróżnia się dwie fazy: skompensowaną, gdy wątroba wciąż radzi sobie z podstawowymi funkcjami, oraz zdekompensowaną – charakteryzującą się wystąpieniem objawów niewydolności, w tym groźnego nadciśnienia wrotnego i jego powikłań. Mimo sukcesów w leczeniu wirusowych zapaleń wątroby rośnie liczba przypadków marskości spowodowanych alkoholizmem oraz niealkoholową stłuszczeniową chorobą wątroby (NAFLD). Ta zmieniająca się epidemiologia, w połączeniu z polifarmacją u pacjentów z marskością, rodzi nowe, złożone wyzwania w farmakoterapii. W marskości dochodzi do znaczących zmian w farmakokinetyce leków, co zwiększa ryzyko wystąpienia interakcji lekowych i działań niepożądanych. Stąd też indywidualizacja farmakoterapii i uważne monitorowanie stanu pacjenta są absolutnym priorytetem. Farmaceuta odgrywa tu kluczową rolę, wspierając zespół medyczny w analizie czynników zmieniających właściwości farmakokinetyczne leków, ocenie profilu ich działań niepożądanych oraz hepatotoksyczności, a także minimalizując ryzyko interakcji.