Nieżyty nosa i zatok przynosowych to problem dotyczący wielu pacjentów. Dzielimy je na alergiczne, infekcyjne oraz niealergiczne nieinfekcyjne nieżyty. Do podstawowych objawów tej choroby należą: wyciek z nosa,spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła, kaszel, przekrwienie błony śluzowej jam nosowych, kichanie, świąd, upośledzenie węchu, ból głowy oraz uczucie rozpierania w okolicy zatok. Zapadalność na alergiczny nieżyt nosa zwiększa się w ostatnich latach. Alergicznemu nieżytowi nosa często towarzyszą objawy alergicznego zapalenia spojówek. Nieżyt infekcyjny jest  najczęściej chorobą wirusową. Niealergiczny nieinfekcyjny nieżyt nosa to dolegliwość o zróżnicowanej etiologii. Nadmiar wydzieliny w jamach nosowych może pojawiać się np. jako reakcja na pokarmy czy leki. Przewlekłe zapalenie zatok dzielimy na te z polipami i bez nich. Do podstawowych leków skutecznych w nieżytach nosa należą sterydy donosowe. Znajdują one zastosowanie w przypadku zapaleń alergicznych, przedłużających się nieżytów infekcyjnych, niealergicznych nieinfekcyjnych nieżytów nosa oraz przewlekłych zapaleń zatok. Bezpiecznym donosowym sterydem jest mometazon, który charakteryzuje się także szybkim początkiem działania. W przypadku nieżytów alergicznych, a także zapaleń niealergicznych nieinfekcyjnych skuteczne są również donosowe preparaty łączące steryd i lek przeciwhistaminowy. Według badań połączenie to skutecznie łagodzi nosowe i oczne objawy nieżytów i znacząco poprawia komfort życia pacjentów.

Grupę witamin B stanowi zespół związków rozpuszczalnych w wodzie, o zróżnicowanej budowie, których cechą wspólną są funkcje pełnione w organizmie (koenzymy), a także częste występowanie w tych samych produktach spożywczych. Poza wyjątkami nie są wytwarzane ani magazynowane przez organizm, dlatego należy je uzupełniać odpowiednią dietą. Witaminy z grupy B występują w białkach zwierzęcych, produktach mlecznych, zielonych warzywach liściastych i nasionach roślin strączkowych. Niedobór uważany jest za czynnik etiologiczny w rozwoju różnych zaburzeń neurologicznych i szerokiego spektrum stanów patologicznych, którego ryzyko wzrasta z wiekiem, co może prowadzić do pogorszenia funkcji poznawczych u osób starszych. Szczególnie ważna jest rola witaminy B₁, B₆ i B₁₂ w utrzymaniu prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, chociaż nowe badania podkreślają rolę pozostałych członków tej grupy. Witaminy B są niezbędne do optymalizacji funkcji nerwowych, takich jak pamięć, szybkość kojarzenia, stany emocjonalne, umiejętność rozwiązywania problemów i koncentracja. Zmniejszenie spożycia pokarmu i wydajności wchłaniania w niektórych populacjach, szczególnie u osób starszych, może wymagać zmian dietetycznych lub odpowiedniej suplementacji.

Mikrobiom skóry odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu zdrowej bariery naskórkowej oraz przede wszystkim w ochronie przed patogenami. Ilość mikroorganizmów bytujących na skórze człowieka mieści się w zakresie 10^8-9. Mikroorganizmy te konkurują ze sobą i ważne, aby zachować odpowiednią, ale też osobniczą florę bakteryjną. Kosmetyki i leki dermatologiczne, szczególnie te o działaniu antybakteryjnym, przeciwzapalnym i złuszczającym, mogą wpływać na skład mikrobiomu skóry zarówno korzystnie, jak i negatywnie. Długotrwałe stosowanie niektórych produktów może prowadzić do dysbiozy – zaburzenia równowagi mikroorganizmów, co może pogarszać stan skóry i sprzyjać rozwojowi chorób, takich jak atopowe zapalenie skóry, trądzik czy łuszczyca. Farmaceuci odgrywają ważną rolę w edukowaniu pacjentów w zakresie wyboru odpowiednich produktów do pielęgnacji skóry i terapii dermatologicznych. Mogą doradzać w kwestii stosowania preparatów, które wspierają równowagę mikrobiomu, takich jak kosmetyki probiotyczne czy łagodniejsze leki dermatologiczne. Poprzez indywidualną poradę farmaceuci mogą wspierać holistyczne podejście do zdrowia skóry pacjentów, minimalizując ryzyko zaburzeń mikrobiomu, jednocześnie pomagając w osiągnięciu optymalnych wyników leczenia dermatologicznego.

Kaszel stanowi jeden z najczęstszych objawów, z którymi pacjenci zgłaszają się do lekarzy i farmaceutów. Jest to naturalny mechanizm obronny organizmu, mający na celu oczyszczenie dróg oddechowych z substancji drażniących, nadmiaru śluzu czy ciał obcych. Mimo że kaszel może być uciążliwy dla pacjenta, pełni on istotną funkcję ochronną. W zależności od charakteru i przyczyny kaszel można podzielić na dwie główne kategorie: suchy i mokry. Zrozumienie różnic między tymi typami kaszlu jest kluczowe dla właściwej diagnostyki i skutecznego leczenia, tym bardziej w okresie jesienno-zimowym, kiedy to pacjenci narażeni są na wiele czynników indukujących kaszel.

Niedożywienie i wyniszczenie organizmu, szczególnie często spotykane u pacjentów w podeszłym wieku, nie sprzyja gojeniu ran, a w szczególności odleżyn. Odżywki podawane dla wspomagania leczenia ran zawierają dużą ilość białka oraz specyficzne dodatki (cynk, witamina C, arginina). Niestety wielu pacjentów mających odleżyny lub zagrożonych ich wystąpieniem ma istotne przeciwwskazania do stosowania diety wysokobiałkowej; wśród nich najczęstszym jest przewlekła niewydolność nerek. W badaniach profilu aminokwasowego pacjentów z odleżynami lub innymi ranami przewlekłymi wykazano obniżone stężenia kilku egzogennych aminokwasów w surowicy krwi: tryptofanu (Trp), histydyny (His)  i treoniny (Thr). Aminokwasów niezbędnych dla człowieka jest dziewięć, ale wygląda na to, że przewlekłym ranom takim jak odleżyny towarzyszy obniżenie stężeń tylko trzech z nich. Ich wspólną cechą jest niewielkie zapotrzebowanie dzienne, wynoszące od 4 do 15 mg/kg ciężaru ciała, znacznie mniej niż dla każdego innego niezbędnego aminokwasu. 

Prawidłowe funkcjonowanie jelit ma istotne znaczenie dla dobrej kondycji całego organizmu. Wiele ziół, m.in. rozmaryn, imbir, kminek, kurkuma czy mięta pieprzowa, wspomagają pracę układu trawiennego. Umożliwiają one przyspieszenie procesów trawiennych, działają wiatropędnie. Dzięki zawartości błonnika pokarmowego (babka płesznik, siemię lniane) pomagają usunąć zalegające w jelitach złogi. Zioła zawierające związki śluzowe ułatwiają transport resztek pokarmowych przez jelito, dzięki temu regulują proces wypróżnienia.

Diklofenak należy obecnie do jednych z najczęściej stosowanych niesteroidowych leków przeciwzapalnych, co wynika z jego wysokiej skuteczności i precyzyjnie dobranej formuły. Dostępność diklofenaku w formie roztworu do wstrzykiwań, kapsułek, w tym o zmodyfikowanym uwalnianiu, czopków, żelów czy roztworu do płukania jamy ustnej poszerzyła jego zastosowanie w leczeniu wielu jednostek chorobowych, zwłaszcza w terapii miejscowej, co pozwala ograniczyć ryzyko działań niepożądanych, typowych dla leków z tej grupy. Diklofenak zasługuje na szczególną uwagę ze względu na unikatowy mechanizm działania oraz stosunkowo niskie ryzyko toksyczności narządowej w porównaniu do pozostałych NLPZ. Dodatkową zaletą diklofenaku jest możliwość kojarzenia z preparatami witaminowymi oraz brak interakcji z lekami przeciwbólowymi z pozostałych pięter drabiny analgetycznej. Ostatnie przeglądy systematyczne z metaanalizą wielu badań porównujących diklofenak z innymi lekami z grupy NLPZ skupiają się w pierwszej kolejności na bezpieczeństwie stosowanej farmakoterapii, która uzależniona jest przede wszystkim od dawki dobowej leku. Okazuje się, że przewlekłe stosowanie diklofenaku w dawkach submaksymalnych wiąże się z podobnym ryzykiem zawału serca czy udaru mózgu, ale mniejszym ryzykiem poważnych zdarzeń ze strony górnego odcinka przewodu pokarmowego w porównaniu z inhibitorami COX-2 i klasycznymi NLPZ.

Borelioza jest chorobą odkleszczową, wywoływaną przez bakterie Borellia burgdorferi. Ze względu na nieswoistość objawów jest trudna do diagnozowania. Bylica roczna może znaleźć zastosowanie jako element terapii boreliozy dzięki właściwościom przeciwzapalnym i immunostymulującym.

Biegunka podróżnych to problem wielu osób udających się za granicę. Jest schorzeniem mogącym skutecznie pokrzyżować plany wakacyjne. Najczęściej powodowana jest przez bakterie, głównie Eschericha coli. Leczenie w zależności od intensywności przebiegu polega na stosowaniu antybiotyków i/lub loperamidu. W przypadku łagodnej biegunki pomocne mogą być produkty zawierające roślinne garbniki i kompleksy polifenolowe, które mogą łagodzić objawy choroby i skracać czas jej przebiegu. Artykuł podsumowuje zasady profilaktyki i leczenia biegunki podróżnych.

Artykuł omawia skuteczność ketoprofenu, niesteroidowego leku przeciwzapalnego, stosowanego miejscowo w łagodzeniu bólu związanego z różnymi schorzeniami, takimi jak urazy sportowe, zapalenie stawów czy ból kręgosłupa. Badania kliniczne potwierdzają jego efektywność w redukcji dolegliwości bólowych u dorosłych i dzieci w porównaniu do placebo oraz innych substancji terapeutycznych. Mechanizm działania ketoprofenu opiera się na hamowaniu enzymów COX-1 i COX-2 oraz redukcji produkcji prostaglandyn, co zmniejsza objawy zapalenia. Miejscowe stosowanie ketoprofenu pozwala na osiągnięcie wysokich stężeń leku w obszarze bólu przy minimalnym narażeniu ogólnoustrojowym, a to sprzyja skutecznemu łagodzeniu bólu. Dodatkowo artykuł podkreśla korzyści z zastosowania ketoprofenu miejscowo w leczeniu bólu związanego z zabiegami stomatologicznymi i ortodontycznymi.

Witaminy neurotropowe, w tym B₁, B₆ i B₁₂, są kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Ich udział w neurogenezie, mielinizacji, neurotransmisji i regeneracji czyni je niezbędnymi dla rozwoju mózgu, funkcji poznawczych i zdrowia psychicznego. Niedobór może prowadzić do łagodnych, niespecyficznych objawów, ale też poważnych powikłań neurologicznych (polineuropatia, niedowłady, otępienie), hematologicznych (anemia złośliwa) i innych (drgawki, zanik nerwu wzrokowego, zaburzenia neuropsychiatryczne). Przyczyny deficytów to najczęściej niska podaż w diecie (restrykcje żywieniowe, alkoholizm) oraz problemy z wchłanianiem (przewlekłe choroby przewodu pokarmowego, starszy wiek). W wielu przypadkach niedobór dotyczy całej grupy witamin, ale istnieją stany bardziej predysponujące do deficytu tylko jednej z nich (stosowanie niektórych leków, choroby nerek, choroby autoimmunologiczne). Odpowiednia profilaktyka i leczenie niedoborów witamin neurotropowych, bazujące na wiedzy o grupach ryzyka i czujności diagnostycznej, mogą skutecznie zapobiegać wielu poważnym powikłaniom.

Acanthopanax senticosus (syn. Eleutherococcus senticosus; Araliaceae) – eleuterokok kolczasty (tzw. żeń-szeń syberyjski) jest jednym z bardziej znanych gatunków roślin o właściwościach adaptogennych. W przemyśle wykorzystywane są ekstrakty z kłącza (Eleutherococci senticosi rhizoma) lub kora części podziemnych (Acanthopanacis cortex). Za profil aktywności biologicznej surowca odpowiadają specyficzne dla tego gatunku metabolity – eleuterozydy oraz glikoproteiny i polisacharydy.  W medycynie wschodnioazjatyckiej gatunek uznawany jest za działający podobnie do żeń-szenia właściwego. Eleuterokok kolczasty jest popularny we współczesnej fitoterapii ze względu na właściwości neuroprotekcyjne, przeciwstresowe, poprawiające wydolność organizmu, immunostymulujące, antyoksydacyjne, przeciwstarzeniowe oraz hipoglikemiczne.

Głóg (Crataegus sp.) to surowiec zielarski stosowany od wieków w medycynie ludowej. Głównymi gatunkami głogu uprawianymi w Europie są głóg jednoszyjkowy – Crataegus monogyna Jacq. oraz głóg dwuszyjkowy – C. laevigata (Poir.) DC. Preparaty zawierające kwiaty, liście i owoce głogu stanowią bogate źródło procyjanidyn i flawonoidów. Dzięki temu ekstrakty z głogu wykazują silne działanie przeciwrodnikowe, przeciwzapalne, przeciwmiażdżycowe, przeciwcukrzycowe, przeciwdrobnoustrojowe i immunomodulujące. Działają przeciwskurczowo na mięśnie gładkie naczyń krwionośnych, w tym naczyń wieńcowych serca oraz naczyń mózgowych. Głóg powoduje rozszerzenie naczyń wieńcowych, zwiększa przepływ wieńcowy i ilość dostarczanego tlenu, redukując czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego i korzystnie wpływając na pracę serca. Preparaty Crataegus mogą być bardzo pomocne jako łagodny naturalny środek w niewydolności serca i wzmożonym napięciu nerwowym, szczególnie dla osób starszych.

Omówiono wybrane zagadnienia z dokumentu „Wytyczne Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC) dotyczące leczenia chorób sercowo-naczyniowych u pacjentów z cukrzycą, 2023.” W Wytycznych wprowadzono nowo opracowaną specjalnie dla pacjentów z cukrzycą typu 2 kartę SCORE2-Diabetes. Modyfikacja stylu życia jest zalecana jako podstawowa niefarmakologiczna metoda zapobiegania i leczenia cukrzycy typu 2. W celu redukcji ryzyka sercowo-naczyniowego rekomendowane jest stosowanie diety śródziemnomorskiej, diety DASH lub diet opartych na produktach roślinnych z dużą zawartością tłuszczów nienasyconych. Przedstawiono znaczenie samokontroli glikemii oraz rekomendacje dotyczące zalecanych leków przeciwhiperglikemicznych i przy dyslipidemii w celu redukcji ryzyka sercowo-naczyniowego.

Zaparcia to stosunkowo powszechna dolegliwość, na którą narażeni są szczególnie ludzie starsi, osoby cierpiące na schorzenia przewodu pokarmowego, w rekonwalescencji, czy stosujące niewłaściwą dietę i prowadzące siedzący tryb życia. Istnieją liczne preparaty farmakologiczne wspomagające walkę z zaparciami. Artykuł krótko podsumowuje możliwe do zastosowania środki, obejmujące leki, wyroby medyczne i suplementy diety oraz rekomendacje ich stosowania. Przedstawia również nowe rozwiązania w formie podania (doustne, doodbytnicze wlewki) oraz nowe substancje o działaniu przeczyszczającym.