Nieodwracalne uszkodzenie mięśnia jest jednym z najpoważniejszych działań niepożądanych związanych z przyjmowaniem chemioterapii (zwłaszcza leków z grupy antracyklin). Pacjenci wyleczeni z jednej choroby, nowotworu złośliwego, zapadają na drugą poważną chorobę - niewydolność serca.

Bieżąca praktyka kliniczna jest  nakierowana na zaprzestanie chemioterapii w przypadku rozwinięcia objawów kardiotoksyczności, kiedy doszło już do nieodwracalnego uszkodzenia mięśnia sercowego. Trwają poszukiwania lepszej strategii, która zapobiegałaby uszkodzeniu serca. W tym celu przeprowadzono pilotażowe badanie OVERCOME, sprawdzające skuteczność elenaprilu i karwedilolu w prewencji kardiomiopatii polekowej, którego wyniki opublikowano online w Journal of the American College of Cardiology.

 Badanie OVERCOME objęło 90 pacjentów z różnymi hematologicznymi nowotworami złośliwymi – 36 ze świeżo rozpoznaną ostrą białaczką i 54 poddanych autologicznemu przeszczepieniu szpiku (22 ze szpiczakiem mnogim, 23 z ziarnicą złośliwą oraz 9 z chłoniakiem nieziarniczym). Wszyscy pacjenci otrzymali wysokodawkową chemioterapię, dodatkowo chorzy z ostrą białaczką zostali poddani terapii antracyklinami, lekami o silnych właściwościach kardiotoksycznych.

Pacjentów zrandomizowano do grupy, w której interwencją było podawanie enelaprilu z karwedilolem (n = 45) oraz do grupy kontrolnej bez leczenia kardioprotekcyjnego (n = 45). Aby zbadać poziom uszkodzenia mięśnia sercowego sprawdzano w rezonansie magnetycznym serca (CMR) oraz za pomocą echokardiografii frakcję wyrzutową lewej komory (LVEF) przed chemioterapią oraz po 6 miesiącach.

6 miesięcy po randomizacji LVEF nie uległo zmianie w grupie interwencyjnej oraz uległo istotnemu zmniejszeniu w grupie kontrolnej. W echokardiografii bezwzględna różnica wyniosła -3,1% (p=0.035), a w CMR -3,4% (p=0.09). W komentarzu do badania zwrócono uwagę na to, iż tylko u 59 na 90 badanych został przeprowadzony follow-up z użyciem CMR oraz różnica pomiędzy grupami znajdowała się na granicy istotności. Aczkolwiek w przypadku echokardiografii follow-up przeprowadzono u 79 na 90 pacjentów i różnica w wynikach była w dalszym ciągu istotna statystycznie. Wyraźna korzyść z leczenia kardioprotekcyjnego została zaznaczona u pacjentów z ostrą białaczką, którzy otrzymali bardziej kardiotoksyczne antracykliny.

Zauważono także podczas badania wpływ na śmiertelność. Częstość wystąpienia złożonego punktu końcowego pod postacią zgonu i niewydolności serca była niższa w grupie interwencyjnej w porównaniu do kontroli (6,7% vs. 22,0%; p=0.36), podobnie jak zgon, niewydolność serca i wartość LVEF poniżej 45% (6,7% vs. 24,4%; p=0.02). Autorzy podkreślają, iż dwie trzecie ze zgonów było związanych z powikłaniami infekcyjnymi po chemioterapii i trudno określić, czy zastosowanie enelaprilu i karwedilolu mogło mieć bezpośredni wpływ na zmniejszenie śmiertelności.