Nowoczesne metody leczenia bólu przewlekłego

2014-01-31 Artykuł

Nowoczesne metody leczenia bólu przewlekłego

Pacjenci cierpiący z powodu bólu przewlekłego wymagają wielokierunkowej oceny i leczenia, najlepiej prowadzonych przez zespoły interdyscyplinarne.Międzynarodowe Stowarzyszenie Badania Bólu (IASP) zaleca wielokierunkowe leczenie chorych z bólem przewlekłym, uwzględniające zastosowanie farmakoterapii, technik interwencyjnych,leczenia chirurgicznego, terapii fizykalnej i rehabilitacyjnej, terapii psychologicznej oraz neuromodulacji inwazyjnej i nieinwazyjnej. Celem leczenia jest nie tylko zmniejszenie bólu, ale także uzyskanie większej sprawności, poprawa jakości życia chorych i powrót do aktywności społecznej i zawodowej.

Czytaj pełny tekst

Autor: dr n. med. Magdalena Kocot-Kępska

Data publikacji: 2014-01-31

Źródło: Lek w Polsce 1/2014

Słowa kluczowe: ból przewlekły, leczenie bólu, farmakoterapia, psychoterapia, neuromodulacja, metody interwencyjne,rehabilitacja.

1. Schatman ME. Interdisciplinary chronic pain management: perspectives on history, current status, and future viability. W: Bonica’s

management of pain - fourth edition. Fishman SM, Ballantyne JC, Rathmell JP (ed). Lippincott Williams &Wilkins, Philadelphia, 2010.

2. Kocot-Kępska M, Dobrogowski J. Ocena wyników badań epidemiologicznych dotyczących bólu przewlekłego prowadzonych w Europie

w 2002 r. Ból 2004, Tom 5 Nr 3:18-24.

3. Epidemiology of Musculoskeletal Pain. Global Year against Musculoskeletal Pain 2009-2010. IASP Fact Sheets.

4. Torrance N, Smith BH, Bennett MI, Lee AJ. The epidemiology of chronic pain of predominantly neuropathic origin. Results from

a general population survey. J Pain. 2006 Apr;7(4):281-9.

5. Bouhassira D, Lantéri-Minet M, Attal N, Laurent B, Touboul C. Prevalence of chronic pain with neuropathic characteristics in the general population. Pain 136 (2008) 380–387.

6. Practice Guidelines for Chronic Pain Management. An Updated Report by the American Society of Anesthesiologists Task Force on Chronic

Pain Management and the American Society of Regional Anesthesia and Pain Medicine. Anesthesiology 2010; 112:810 –33.

7. Interdisciplinary Approaches in Management of Musculoskeletal Pain. IASP Global Year Against Musculoskeletal Pain Fact Sheets 2009.

8. Wytyczne postępowania w bólu przewlekłym Polskiego Towarzystwa Badania Bólu i Kolegium Lekarzy Rodzinnych. Wydawnictwa Lekarskie PZWL, Warszawa 2003.

9. de Wit R, van Dam F, Zandbelt L, van Buuren A, van der Heijden K, Leenhouts G, Loonstra S. A pain education program for chronic cancer pain patients: follow-up results from a randomized controlled trial. Pain. 1997 Oct;73(1):55-69.

10. World Health Organization (1996). Cancer pain relief. With a guide to opioid availability (2 ed.). Geneva: WHO. ISBN 92-4-154482-1.

11. Attal N, Cruccu G, Baron R, Haanpää M, Hansson P, Jensen TS, Nurmikko T; European Federation of Neurological Societies. EFNS guidelines on pharmacological treatment of neuropathic pain: 2010 revision. Eur J Neurol. 2010 Sep;17(9):1113-e88. Epub 2010 Apr 9.

12. Dworkin RH i wsp. Recommendations for the Pharmacological Management of Neuropathic Pain: An Overview and Literature Update.

Mayo Clin Proc. March 2010;85(3)(suppl):3-14. 13. Finnerup NB, Sindrup SH, Jensen TS. The evidence for pharmacological treatment of neuropathic pain. Pain. 2010 Sep;150(3):573-81.

14. Woroń J, Filipczak-Bryniarska I, Wordliczek J. Nieopioidowe leki przeciwbólowe w farmakoterapii bólu. W: Kompendium leczenia bólu. Red.

M. Malec-Milewska, J. Woroń. Medical Education, Warszawa 2012.

15. Jordan KM, Arden NK, Doherty M, Bannwarth B, Bijlsma JWJ, P Dieppe, K Gunther, H Hauselmann, G Herrero-Beaumont, P Kaklamanis,

S Lohmander, B Leeb, M Lequesne, B Mazieres, E Martin-Mola, K Pavelka, A Pendleton, L Punzi, U Serni, B Swoboda, G Verbruggen, I Zimmerman-Gorska, M Dougados. EULAR Recommendations 2003: an evidence based approach to the management of knee osteoarthritis:

Report of a Task Force of the Standing Committee for International Clinical Studies Including Therapeutic Trials (ESCISIT). Ann Rheum

Dis 2003;62:1145–1155. doi: 10.1136/ard.2003.011742.

16. Malec-Milewska M, Rutkowska-Sak L, Słowińska I. Powierzchniowe lub przezskórne podawanie leków w terapii Bólu. W: Leczenie bólu.Red. J. Wordliczek, J. Dobrogowski. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011.

17. Woroń J, Dobrogowski J, Wordliczek J. Opioidowe leki przeciwbólowe. W: Kompendium leczenia bólu. Red: M. Malec-Milewska, J.

Woroń. Medical Education Sp. z o.o. Warszawa 2012.

18. Dobrogowski J, Wordliczek J, Hilgier M. Zasady stosowania silnych opioidów w leczeniu bólu nienowotworowego. Ból 2004.

19. Dobrogowski J., Wordliczek J. Zastosowanie silnie działających opioidów u pacjentów z bólem nienowotworowym (zalecenia). W: Leczenie

bólu. Red. J. Wordliczek, J. Dobrogowski, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.

20. Inturrisi CE, Lipman AG. Opioid analgesics. W: Bonica’s management of pain - fourth edition. Fishman SM, Ballantyne JC, Rathmell JP (ed). Lippincott Williams &Wilkins, Philadelphia, 2010.

21. Ballantyne JC, LaForge KS. Opioid dependence and addiction during opioid treatment of chronic pain. Pain 2007;129:235-255.

22. Pergolizzi J, Böger RH, Budd K i wsp. Opioids and the management of chronic severe pain in the elderly: consensus statement

of an International Expert Panel with focus on the six clinically most often used World Health Organization Step III opioids (buprenorphine,

fentanyl, hydromorphone, methadone, morphine, oxycodone). Pain Pract. 2008 Jul-Aug;8(4):287-313.doi:10.1111/j.1533-2500.2008.00204.x. Epub 2008 May 23.

23. Hans G et al.. Efficacy and tolerability of a 5% lidocaine medicated plaster for the topical treatment of post-herpetic neuralgia:results of a long-term study. Curr Med Res Op 2009.

24. Kennedy WR, Vanhove GF, Lu SP, Tobias J, Bley KR, Walk D, Wendelschafer- Crabb G, Simone DA, Selim MM. A randomized, controlled,

open-label study of the long-term effects of NGX-4010, a high-concentration capsaicin patch, on epidermal nerve fiber density and sensory

function in healthy volunteers. J Pain. 2010 Jun;11(6):579-87. doi: 10.1016/j.jpain.2009.09.019. Epub 2010 Apr 18.

25.Przeklasa-Muszyńska A, Wordliczek J, Dobrogowski J. Koanalgetyki (adjuwanty). W: Leczenie bólu.Red.J.Wordliczek, J. Dobrogowski. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011.

26. Treede RD, Jensen TS, Campbell JN, Cruccu G, Dostrovsky JO, Griffin JW, Hansson P, Hughes R, Nurmikko T, Serra J. Neuropathic pain: redefinition and a grading system for clinical and research purposes. Neurology 2008;70:1630–5.

27. Wordliczek J, Dobrogowski J, Istrati J. Fizykalne metody leczenia bólu. W: Leczenie bólu.Red. J. Wordliczek, J. Dobrogowski. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011.

28. Robinson JP i wsp. Rehabilitative treatment for chronic pain. W:Evidence-based Chronic Pain Management. Red: Stannard CF, Kalso E, Ballantyne J. Wiley-Blackwell 2010.

29. Zhang W, Doherty M, Arden N, Bannwarth B, Bijlsma J, K-P Gunther, H J Hauselmann, G Herrero-Beaumont, K Jordan, P Kaklamanis,

B Leeb, M Lequesne, S Lohmander, B Mazieres, E Martin- Mola, K Pavelka, A Pendleton, L Punzi, B Swoboda, R Varatojo, G Verbruggen, I Zimmermann-Gorska, M Dougados. EULAR evidence based recommendations for the management of hip osteoarthritis: report of a task force of the EULAR Standing Committee for International Clinical Studies Including Therapeutics (ESCISIT) Ann Rheum Dis 2005;64:669–681. doi: 10.1136/ard.2004.028886.

30. Bair MJ, Robinson RL, Katon W, Kroenke K. Depression and pain comorbidity: a literature review. Arch Intern Med. 2003 Nov 10;163(20):2433-45.

31. Kołłątaj M, Dobrogowski J. Psychologiczne metody leczenia bólu. W: Leczenie bólu. Red. J. Wordliczek, J. Dobrogowski. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011.

32. Ernst E, Pittler MH, Wider B. Terapie uzupełniające w leczeniu bólu. Red. polskiego wydania: J. Dobrogowski, J. Wordliczek. Elsevier

Urban i Partner, Wrocław 2010.

33. Ernst E. Complementary therapies for pain relief. W: Evidence-based Chronic Pain Management. Red: Stannard CF, Kalso E, Ballantyne J. Wiley-Blackwell 2010.

34. Johnson MI. Transcutaneous electrical nerve stimulation and acupuncture.W: Evidence-based chronic pain management. Editors Stannard CF, Kalso E, Ballantyne J. BMJ Books; 2010.

35. Acupuncture: Review and Analysis of Reports on Controlled Clinical Trials. WHO 2003.

36. Neuromodulation in Primary Headaches. Global Year against Headache 2011-2012. IASP Fact Sheets.

37. Jenkins B, Tepper SJ. Neurostimulation for primary headache disorders, part 1: Pathophysiology and anatomy, history of neuromodulation

in headache treatment, and review of peripheral neuromodulation in primary headaches. Headache 2011;51:1254–66.

38. de Leon-Casasola OA. Spinal cord and peripheral nerve stimulation techniques for neuropathic pain. J Pain Symptom Manage 2009.

39. National Institute for Health and Clinical Excellence. Spinal cord stimulation for chronic pain of neuropathic or ischemic origin. October 2008.

40. Jenkins B, Tepper SJ. Neurostimulation for primary headache disorders, part 2: Review of central neurostimulators for primary headache,

overall therapeutic efficacy, safety, cost, patient selection, and future research in headache neuromodulation. Headache 2011; Epub Aug 3.

41. Cousins M.J., Bridenbaugh Ph.O. Neural Blockade in Clinical Anesthesia and Management of Pain. Lippincott-Raven, Philadelphia 1998.

42. Dragovich A, Cohen SP. Interventional therapies. W: Evidence-based Chronic Pain Management. Red: Stannard CF, Kalso E, Ballantyne

J. Blackwell Publishing 2010.

43. Mailis A, Taenzer P. Evidence-based guideline for neuropathic pain interventional treatments: spinal cord stimulation, intravenous infusions, epidural injections and nerve blocks. Pain Res Manag. 2012, 17(3):150-8.

44. Hilgier M. Blokady układu współczulnego. ?-medica press, 1995.

45. Waldman SD. Neural blockade and neurolytic blocks in the management of pain. W: Pain Management. Saunders, Philadelphia 2007.

46. Sluijter M.E.: Radiofrequency. Part1. Flivo Press SA, Meggen (LU), Switzerland 2001.

47. Waldman SD. Neuroaugmentation and implantable drug delivery systems. W: Pain Management. Saunders, Philadelphia 2007.

POWRÓT

reklama