2020-11-05 Artykuł

Substancje pomocnicze dodawane do leków

Substancje pomocnicze stanowią ważną składową produktu leczniczego. Zapewniają one m.in. odpowiednią trwałość, smak, bezpieczeństwo preparatów farmaceutycznych. W artykule przedstawiono informacje na temat wybranych substancji pomocniczych: barwników, przeciwutleniaczy, konserwantów oraz substancji słodzących. Niektóre z nich mogą powodować niepożądane reakcje po spożyciu, dlatego tak ważne jest odpowiednie dobranie leku zawierającego określone substancje pomocnicze u pacjenta, który będzie przyjmował lek. W tym kontekście powinno się wziąć pod uwagę wrażliwość pacjenta na niektóre substancje (np. chorzy z cukrzycą, alergicy), natomiast przy produkcji powinna być użyta możliwie  najmniejsza, niezbędna ilość tej substancji, aby zapobiec reakcjom niepożądanym.

Substancją pomocniczą (dawna nazwa „zaróbka”) nazywamy „każdy element produktu leczniczego inny niż substancja czynna oraz materiał opakowania”. Dawniej określenie „substancja pomocnicza” (ang. excipient) używano w stosunku do substancji, która miała działać jako nośnik do rozprowadzenia substancji lub obojętny środek służący do nadania odpowiedniej konsystencji albo postaci leku. Z biegiem czasu definicja i funkcja substancji pomocniczej ewoluowała. Teraz może ona nie tylko nadawać smak lub kolor, ale także wpływać na stabilność, proces
wchłaniania czy uwalniania leku. W Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 2003 r. (dotyczącego substancji pomocniczych) dostępny jest wykaz środków konserwujących, słodzących, barwników i przeciwutleniaczy, które mogą wchodzić w skład produktów leczniczych.
  Czytaj pełny tekst

Autor: mgr inż Ewa Wojnar

Data publikacji: 2020-11-05

Źródło: "Lek w Polsce" nr 8/9/2020

Słowa kluczowe: substancje pomocnicze, barwniki, przeciwutleniacze, konserwanty, substancje słodzące

  1. Dyrektywa 2001/83/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 listopada 2001 r. w sprawie wspólnotowego kodeksu odnoszącego się do produktów leczniczych stosowanych u ludzi. 
  2. Fabiano V, Mameli C, Zuccotti GV. Paediatric pharmacology: remember the excipients. Pharmacol Res 2011;63(5): 362-5.
  3. Noiles K, Vender R. Are excipients really inert ingredients? A review of adverse reactions to excipients in oral dermatologic medications in Canada. J Cutan Med Surg 2010;14(3):105-14.
  4. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 stycznia 2003 r. w sprawie środków konserwujących, słodzących, barwników i przeciwutleniaczy, które mogę wchodzić w skład produktów leczniczych.
  5.  Walsh J, Cram A, Woertz K, Breitkreutz J, Winzenburg G., Turner R, Tuleu C. European Formulation Initiative Playing hide and seek with poorly tasting paediatric medicines: Do not forget the excipients. Adv. Drug Deliv. Rev. 2014;73:14-33.
  6. Balbani AP, Stelzer LB, Montovani JC. Pharmaceutical excipients and the information on drug labels. Braz J Otorhinolaryngol 2006;72(3):p. 400-6.
  7. Myszkowska-Ryciak J, Harton A, Gajewska D, Bawa S. Środki słodzące w profilaktyce i leczeniu otyłości. Kosmos Problem Nauk Biol 2010;59(3-4):365-374.
  8. Koszowska A, Dittfeld A, Nowak J. Cukier – czy warto go zastąpić substancjami słodzącymi? Nowa Medycyna 2014;1:36-41.
  9. White JS. Straight talk about high-fructose corn syrup: what it is and what it ain't. Am J Clin Nutr 2008;88(6):1716s-1721s.
  10. Chattopadhyay S, Raychaudhuri U, Chakraborty R. Artificial sweeteners – a review. J Food Sci Technol 2014;51(4): 611-21.
  11. Sathyapalan T, Thatcher NJ, Hammersley R, Rigby AS. Pechlivanis A, Gooderham  NJ, Holmes E, Le Roux CW, Atkin S, Courts F. Aspartame sensitivity? A double blind randomised crossover study.  PLoS One 2015;10(3):e0116212.
  12. Grembecka M. Sugar alcohols – their role in the modern world of sweeteners: a review. European Food Research and Technology 2015:1-14.
  13. Livesey G., Health potential of polyols as sugar replacers, with emphasis onlow glycaemic properties.Nutrition Research Reviews 2003;16(2):163-191.
  14. Balabanova M, Popova L, Tchipeva R. Dyes in dermatology. Clin Dermatol 2003; 21(1):p. 2-6.
  15. Swerlick RA, Campbell CF. Medication dyes as a source of drug allergy. J Drugs Dermatol 2013;12(1): 99-102.
  16. Wuthrich B, Kagi MK, Stucker W. Anaphylactic reactions to ingested carmine (E120). Allergy 1997;52(11):1133-7.
  17. Voltolini S, et al. New risks from ancient food dyes: cochineal red allergy. Eur Ann Allergy Clin Immunol 2014;46(6):232-3.
  18. Anibarro B, et al. Occupational asthma induced by inhaled carmine among butchers. Int J Occup Med Environ Health 2003;16(2):133-7.
  19. Greenhawt MJ, Baldwin JL. Carmine dye and cochineal extract: hidden allergens no more. Annals of Allergy, Asthma & Immunology 2009;103(1):p. 73-75.
  20. Orchard DC, Varigos GA. Fixed drug eruption to tartrazine. Australas J Dermatol 1997;38(4):212-4.
  21. Tanaka T. Reproductive and neurobehavioural toxicity study of tartrazine administered to mice in the diet. Food and Chemical Toxicology 2006;44(2):179-187.
  22. Bhatia MS. Allergy to tartrazine in alprazolam. Indian J Med Sci 1996;50:85-286.
  23. Kamel MM, El-Lethey HS. The Potential Health Hazard of Tartrazine and Levels of Hyperactivity, Anxiety-Like Symptoms, Depression and Anti-social behaviour in Rats. Journal of American Science 2011;7(6):1211-1218.
  24. Sharma RA, Gescher AJ, Steward WP. Curcumin: The story so far. European Journal of Cancer 2005;41(13):1955-1968.
  25. Vukicevic M, Tonnesen HH. Interaction between curcumin and human serum albumin in the presence of excipients and the effect of binding on curcumin photostability. Pharm Dev Technol 2016;21(4):428-36.
  26. Esatbeyoglu T, et al. Betanina food colorant with biological activity. Mol Nutr Food Res 2015;59(1):36-47.
  27. Ayestaray B, Bekara F, Andreoletti J-B. Patent blue-enhanced lymphaticovenular anastomosis. J Plast Reconstr Aesthet Surg 2013;66(3):382-389.
  28. Viegas LP, et al. Patent blue anaphylaxis: case report. J Allergy Clin Immunol Pract 2015;3(1):112-3.
  29. Barthelmes L, et al. Adverse reactions to patent blue V dye – The NEW START and ALMANAC experience. Eur J Surg Oncol 2010;36(4):399-403.
  30. Dewachter P, et al. Anaphylactic reaction to patent blue V after sentinel lymph node biopsy. Acta Anaesthesiol Scand 2006;50(2):245-7.

  31. Howard JD, Moo V. Sivalingam P., Anaphylaxis and other adverse reactions to blue dyes: a case series. Anaesth Intensive Care 2011;39(2):287-92.

  32. Haque RA, et al. Anaphylaxis to patent blue V: a case series and proposed diagnostic protocol. Allergy 2010;65(3):396-400.
  33. Bezu C, et al. Anaphylactic response to blue dye during sentinel lymph node biopsy. Surg Oncol 2011;20(1):e55-9.
  34. Ghaedi M, et al. Solid phase extraction and removal of brilliant green dye on zinc oxide nanoparticles loaded on activated carbon: New kinetic model and thermodynamic evaluation. J Ind Eng Chem 2014;20(4):1444-1452.
  35. Kismir Y, Aroguz AZ. Adsorption characteristics of the hazardous dye Brilliant Green on Saklıkent mud. Chem Eng J 2011; 172(1):199-206.
  36. Mittal A, Kaur D, Mittal J. Applicability of waste materials – bottom ash and deoiled soya—as adsorbents for the removal and recovery of a hazardous dye, brilliant green. J Colloid Interface Sci. 2008;326(1):8-17.
  37. Macioszek VK, Kononowicz AK. The evaluation of the genotoxicity of two commonly used food colors: Quinoline Yellow (E 104) and Brilliant Black BN (E 151). Cell Mol Biol Lett. 2004;9(1):107-122.
  38. Leleu C, et al. Quinoline Yellow dye-induced fixed food-and-drug eruption. Cont. Derma. 2013;68(3): p. 187-8.
  39.  European Medicines Agency, Guideline on Excipients in the Dossier for Application for Marketing Authorisation of a Medicinal Product. EMA, 2007, London EMEA/CHMP/QWP/396951/2006. http://www.ema.europa.eu/docs/en_GB/document_library/Scientific_guideline/2009/09/WC500003382.pdf  (dostęp 30.03.2020).
  40. Berlin J, et al. 'Inactive' ingredients in pharmaceutical products: Update (subject review). Pediatrics, 1997;99(2):268-278.
  41. Kuznetsov AV, Erlenkeuser-Uebelhoer I, Thomas P. Contact allergy to propylene glycol and dodecyl gallate mimicking seborrheic dermatitis. Cont. Derma. 2006;55(5): 307-8.
  42. Aljasser MI, Al-Omair IA. Propylene glycol allergic contact dermatitis. A quick reference guide for propylene glycol-free topical corticosteroids in Saudi Arabia. Saudi Med J  2013;34(12):1302-3.
  43. Lessmann H, et al. Skin-sensitizing and irritant properties of propylene glycol. Cont. Derma. 2005;53(5):247-259.
  44. Zhou E, et al. Thymol attenuates allergic airway inflammation in ovalbumin (OVA)-induced mouse asthma. Fitoterapia 2014;96:131-7.
  45. Rocha VB, Scherrer MA. Thimerosal: current sources of contact in Brazil. An Bras Dermatol 2014;89(2):376-8.
  46. Dastychova E, Necas M, Vasku V. Contact hypersensitivity to selected excipients of dermatological topical preparations and cosmetics in patients with chronic eczema. Acta Dermatovenerol Alp Pannonica Adriat 2008;17(2):61-8.
  47. Michils A, et al. Anaphylaxis with sodium benzoate. Lancet 1991;337(8754):1424-5.
  48. Anderson D, Faltay B, Haller NA. Anaphylaxis with use of eye-drops containing benzalkonium chloride preservative. Clin Exp Optom 2009;92(5):444-6.
  49. Shih CK, et al. Anaphylaxis to benzalkonium chloride-coated central venous catheter. J Clin Anesth 2010;22(8):632-4.
  50. Kim S-H, Ahn Y. Anaphylaxis Caused by Benzalkonium in a Nebulizer Solution. Journal of Korean Medical Science 2004;19(2):289-290.
  51. Lee BH, Kim SH. Benzalkonium chloride induced bronchoconstriction in patients with stable bronchial asthma. Korean J Intern Med 2007;22(4):244-8.
  52. Diaz-Ramon L, et al. Contact dermatitis from benzoxonium chloride. Cont. Derma. 1999;41(1):53-4.
  53. Podolska M, et al. Determination of sodium metabisulfite in parenteral formulations by HPIC with suppressed conductivity detection. Acta Pol Pharm 2011;68(5):637-44.
  54. Remenar JF, et al. Solid-state nuclear magnetic resonance determination of the physical form of BHA on common pharmaceutical excipients. Pharm Res 2004;21(1):185-8.
  55. Yamaki K, et al. Enhancement of allergic responses in vivo and in vitro by butylated hydroxytoluene. Toxicol Appl Pharmacol 2007;223(2):164-72.
  56. Paneva D, et al. Antibacterial electrospun poly(varepsilon-caprolactone)/ascorbyl palmitate nanofibrous materials. Int J Pharm 2011;416(1):346-55.
  57. Garcia-Gavin J, Parente J, Goossens A. Allergic contact dermatitis caused by sodium metabisulfite: a challenging allergen: a case series and literature review. Cont. Derma. 2012;67(5):260-9.
  58. Sanchez-Pedreno P, Garcia-Bravo B, Frias-Iniesta J. Contact allergy to tetrasodium EDTA in a sunscreen. Cont. Derma. 2009;61(2):125-6.

 

POWRÓT
reklama Baner_prawy_ZALOGU-SIE
...
kup najnowszy numer »
Info
Najczęściej czytane
Redaktor poleca
GP

Na skróty

Informacje

Copyright © Medyk sp. z o.o