Akcja edukacyjną pod hasłem „Twoja skóra – ważne pole do ochrony”, skierowaną przede wszystkim do społeczności rolniczej, organizuje Akademia Czerniaka, sekcja naukowa Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej. – Ze swojego wieloletniego doświadczenia w pracy z pacjentami wiem, jak ogromne znaczenie ma edukacja na temat zagrożeń związanych z ekspozycją na promieniowanie słoneczne i jego wpływu na zdrowie. Często jednak troska o zdrowie skóry zostaje zaniedbana, a powodem jest brak świadomości na temat konsekwencji opalania, również tego niezamierzonego. Ludzie nie zdają sobie sprawy, że częste przebywanie na otwartej przestrzeni z nieosłoniętą skórą może prowadzić do powstawania niebezpiecznych zmian, w tym czerniaka. Dlatego wraz z Akademią Czerniaka staramy się docierać do różnych grup społecznych i zawodowych, aby budować świadomość na temat profilaktyki znamion – wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Piotr Rutkowski, Kierownik Kliniki Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków w Narodowym Instytucie Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowym Instytucie Badawczym w Warszawie, Przewodniczący Zespołu Ministra Zdrowia ds. Narodowej Strategii Onkologicznej, Przewodniczący Polskiego Towarzystwa Onkologicznego, Przewodniczący Rady Naukowej Akademii Czerniaka. – Tegoroczną edycję Tygodnia Świadomości Czerniaka kierujemy przede wszystkim do rolników, którzy z uwagi na wykonywanie pracy na powietrzu, są szczególnie narażeni na konsekwencje wynikające z promieniowania słonecznego. Oczywiście zdajemy sobie sprawę, jak ciężką pracę wykonują, jednak pragniemy pokazać, że dbanie o zdrowie, w tym zdrowie skóry nie musi być wcale trudne i czasochłonne. Dlatego mamy nadzieję, że nasza akcja nie tylko przyczyni się do podniesienia poziomu wiedzy w tym zakresie, ale też zmotywuje rolników do tego, by dbali o swoją skórę tak samo uważnie, jak dbają o swoje uprawy.

Ambasadorami akcji zostali młodzi rolnicy i agroinfluencerzy „Agrokuzyni” – Krzysztof i Bartłomiej i Krzysztof Gorzelańczyk, którzy poprzez udział w oficjalnym spocie Tygodnia Świadomości Czerniaka, uświadamiają innych farmerów na temat ochrony przed czerniakiem.

Wzrost zachorowalności na czerniaka

Czerniak jest najbardziej złośliwym ze wszystkich nowotworów skóry, może jednak rozwinąć się także na błonach śluzowych czy na powierzchni gałki ocznej. Charakteryzuje się agresywnym wzrostem, a także możliwością tworzenia wczesnych i licznych przerzutów m.in. do węzłów chłonnych, płuc, mózgu i innych obszarów organizmu, które są trudne w leczeniu farmakologicznym. Wzrosty zachorowalności na czerniaka widoczny są od lat. W Polsce diagnozowanych jest wciąż od 3700 do 4000 przypadków każdego roku. Nowotwór ten może rozwinąć się w każdym momencie życia, jednak zgodnie z danymi Krajowego Rejestru Nowotworów najwięcej zachorowań notuje się wśród dorosłych w wieku 35-49 lat oraz w grupie seniorów w wieku 60-74 lat. Niestety, brak odpowiedniej profilaktyki i nieodpowiedzialne zachowanoa prowadzą do wysokiego odsetka śmiertelności (od 40% do nawet 60%) u osób powyżej 70. r.ż.

W ostatnich latach w Polsce nastąpiła jednak istotna poprawa wyników leczenia chorych z rozpoznanym czerniakiem, szczególnie w zakresie 5-letniej przeżywalności względnej. Rozpoczęto także realizację najnowocześniejszego programu lekowego, który obejmuje immunoterapię oraz terapię celowaną, w tym terapię adjuwantową, o potwierdzonej skuteczności leczenia. 

– Regularna samokontrola oraz coroczne badania znamion u dermatologa lub chirurga onkologa zwiększają szansę na wczesne rozpoznanie czerniaka, a tym samym na wdrożenie skutecznego leczenia. Mówiąc o skutecznym leczeniu, mam na myśli to, że możliwe jest niemal całkowite wyleczenie i to w przypadku aż 97% pacjentów. Aby jednak było to możliwe, ważna jest znajomość i przestrzeganie zasad profilaktyki zarówno pierwotnej, jak i wtórnej. Szczególnie osoby, które są narażone na częstą ekspozycję na promieniowanie UV, powinny zwracać uwagę na stan swojej skóry, regularnie kontrolować zachodzące zmiany w obrębie starych lub nowo powstałych znamion. W przypadku podejrzeń należy jak najszybciej skonsultować się ze specjalistą – mówi prof. nadzw. dr hab. n med. Grażyna Kamińska-Winciorek, specjalista dermatolog-wenerolog, kierownik Zespołu ds. Raka i Czerniaka Skóry w Narodowym Instytucie Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowym Instytucie Badawczym, Oddział w Gliwicach. – Jednym z najważniejszych narzędzi, które mogą pomóc w wykryciu czerniaka jest badanie dermatoskopowe, które jest krótkie, nieinwazyjne i bezbolesne, dlatego tym śmielej zachęcam do regularnych badań, również osoby starsze, u których czerniaki mogą nie rozwijać się w klasyczny sposób.

Zasady profilaktyki:

• używanie kremów z odpowiednio wysokim filtrem UV, najlepiej SPF 50;
• noszenie okularów przeciwsłonecznych z filtrem UV, koszulki z długim rękawem i nakrycia głowy;
• unikanie nadmiernej ekspozycji na słońce, szczególnie w godzinach 11.00-16.00, jeśli to możliwe.

Poza tym istotne są także:

• bezwzględne unikanie solarium;
• coroczna kontrola znamion u lekarza dermatologa lub chirurga onkologa oraz regularna samoobserwacja skóry, a w przypadku pojawienia się niepokojących zmian lub nowych znamion – natychmiastowy kontakt ze specjalistą.

„Czerniakowe ABCDE":

• A-symetria – znamię wylewające się na jedną stronę;
• B-rzegi poszarpane – znamię, którego brzegi nie są gładkie, które nie jest okrągłe/owalne;
• C-zerwony, czarny, niejednolity kolor znamienia;
• D-uży rozmiar – znamię o wielkości powyżej 6 mm;
• E-wolucja – znamię, które zmieniło się w krótkim czasie, powiększa się, unosi nad powierzchnię skóry, swędzi, pęka, piecze, wokół którego powstało kilka nowych znamion.

Więcej: na kanale YouTube Akademii Czerniaka, stronie „Znamię! Znam je?” na Facebooku, a także na Instagramie Akademii Czerniaka.