2023-06-22 Artykuł

Nasiona chia w nowoczesnej dietoterapii

Nasiona chia (Salviae hispanicae semen) pozyskiwane są ze środkowoamerykańskiego gatunku z rodzaju Salvia – szałwii hiszpańskiej (Salvia hispanica L.). Obecnie są one surowcem wykorzystywanym na skalę ogólnoświatową. Nasiona są źródłem niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, białka, błonnika pokarmowego, witamin, składników mineralnych oraz związków polifenolowych.

Badania naukowe dowodzą ich właściwości prozdrowotnych, do których należy działanie: antyoksydacyjne, przeciwzapalne, hipotensyjne, hipolipemizujące oraz hipoglikemizujące. Nasiona chia ze względu na cenne aktywności biologiczne są coraz częściej wykorzystywane przez dietetyków i technologów żywności jako ,,nowa żywność”, stanowiąca ważny składnik żywności funkcjonalnej (Food For Specified Health Use – FOSHU).

Szałwia hiszpańska znana jest ze swoich właściwości leczniczych już od ponad kilku tysięcy lat. Obecnie komercjalizacja pozyskiwanych z niej nasion stale wzrasta, osiągając popularność wśród ludzi różnych narodowości. Rynek żywności funkcjonalnej dąży do sprostania coraz większym wymaganiom konsumentów. Obserwuje się jego stałe ewoluowanie w zakresie pojawiającej się coraz większej gamy produktów spożywczych. Obecnie nasiona chia w przemyśle spożywczym dopuszczone są do stosowania w różnych formach: jako nasiona całe, zmielone i prażone. Ponadto popularny jest też olej tłoczony z nasion chia.

Nasiona chia zostały zatwierdzone przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (European Food Safety Authority, EFSA) jako bezpieczna żywność, co doprowadziło do ich powszechnego stosowania w przemyśle spożywczym w Europie. 

  Czytaj pełny tekst

Autor: mgr Sara Motyka , prof. dr hab. n. farm. Halina Ekiert, dr hab. n. farm., prof. UJ Agnieszka Szopa

Data publikacji: 2023-06-22

Źródło: "Lek w Polsce" nr 05/2023

Słowa kluczowe: Salvia hispanica, chia, szałwia hiszpańska, nowa żywność, zdrowa żywność, FOSHU, żywność funkcjonalna, aktywność biologiczna

1. Marcinek, K.; Krejpcio, Z. Chia seeds (Salvia hispanica): healthpromoting properties and therapeutic applications – a review. Rocz. Panstw. Zakl. Hig. 2017, 68, 123–129.
2. Cahill, J.P. Ethnobotany of Chia, Salvia hispanica L. (Lamiaceae). Econ. Bot. 2003, 57, 604–618, doi:10.1663/0013-0001.
3. Muñoz, L.A.; Cobos, A.; Diaz, O.; Aguilera, J.M. Chia Seed (Salvia hispanica): An Ancient Grain and a New Functional Food. Food Rev.
Int. 2013, 29, 394–408, doi:10.1080/87559129.2013.818014.
4. Bordin-Rodrigues, J.C.; da Silva, T.R.B.; Del Moura Soares, D.F.; Stracieri, J.; Ducheski, R.L.P.; da Silva, G.D. Bean and chia development in accordance with fertilization management. Heliyon 2021, 7, e07316, doi:10.1016/j.heliyon.2021.e07316.
5. Benetoli da Silva, T.R.; de Melo, S.C.; Nascimento, A.B., Ambrosano, L.; Bordin, J.C.; Alves, C.Z.; Secco, D.; Santos, R.F.; Gonçalves-Jr, A.C.; da Silva, G.D. Response of chia (Salvia hispanica) to sowing times and phosphorus rates over two crop cycles. Heliyon 2020, 6, doi:10.1016/j.heliyon.2020.e05051.
6. Motyka, S.; Skała, E.; Ekiert, H.; Szopa, A. Health-promoting approaches of the use of chia seeds. J. Funct. Foods 2023, 103, 105480, doi:10.1016/j.jff.2023.105480.
7. Orona-Tamayo, D.; Valverde, M.E.; Paredes-López, O. Chia—The New Golden Seed for the 21st Century. In Sustainable Protein Sources; Elsevier, 2017; pp. 265–281.
8. Alkhatib, A.; Tsang, C.; Tiss, A.; Bahorun, T.; Arefanian, H.; Barake, R.; Khadir, A.; Tuomilehto, J. Functional Foods and Lifestyle Approaches for Diabetes Prevention and Management. Nutrients 2017, 9, 1310, doi:10.3390/nu9121310.
9. Melo, D.; MacHado, T.B.; Oliveira, M.B.P.P. Chia seeds: An ancient grain trending in modern human diets. Food Funct. 2019, 10, 3068–3089, doi:10.1039/c9fo00239a.
10. Motyka, S.; Ekiert, H.; Szopa, A. Chemical composition, biological activity and utilization of chia seeds (Salviae hispanicae semen). Farm. Pol. 2021, 77, 651–661, doi:10.32383/farmpol/145400.
11. Kuznetcova, D. V.; Linder, M.; Jeandel, C.; Paris, C.; Desor, F.; Baranenko, D.A.; Nadtochii, L.A.; Arab-Tehrany, E.; Yen, F.T. Nanoliposomes and Nanoemulsions Based on Chia Seed Lipids: Preparation and Characterization. Int. J. Mol. Sci. 2020, 21, 9079, doi:10.3390/ijms21239079.
12. Reyes-Caudillo, E.; Tecante, A.; Valdivia, M. Dietary fibre content and antioxidant activity of phenolic compounds present in Mexican chia (Salvia hispanica L.) seeds. Food Chem. 2008, 107, 656–663, doi:10.1016/j.foodchem.2007.08.062.
13. Marineli, R. da S.; Lenquiste, S.A.; Moraes, É.A.; Maróstica, M.R. Antioxidant potential of dietary chia seed and oil (Salvia hispanica L.) in diet-induced obese rats. Food Res. Int. 2015, 76, 666–674, doi:10.1016/j.foodres.2015.07.039.
14. Grancieri, M.; Martino, H.S.D.; Gonzalez de Mejia, E. Protein Digests and Pure Peptides from Chia Seed Prevented Adipogenesis and Inflammation by Inhibiting PPARγ and NF-κB Pathways in 3T3L-1 Adipocytes. Nutrients 2021, 13, 176, doi:10.3390/nu13010176.
15. Ullah, R.; Nadeem, M.; Khalique, A.; Imran, M.; Mehmood, S.; Javid, A.; Hussain, J. Nutritional and therapeutic perspectives of Chia (Salvia hispanica L.): a review. J. Food Sci. Technol. 2016, 53, 1750–1758, doi:10.1007/s13197-015-1967-0.
16. Nitrayová, S.; Brestenský, M.; Heger, J.; Patráš, P.; Rafay, J.; Sirotkin, A. Amino acids and fatty acids profile of chia (Salvia hispanica L.) and flax (Linum usitatissimum L.) seed. Potravinarstvo 2014, 8, doi:10.5219/332.
17. United States Department of Agriculture Available online: https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/1104812/nutrients.
18. Motyka, S.; Koc, K.; Ekiert, H.; Blicharska, E.; Czarnek, K.; Szopa, A. The Current State of Knowledge on Salvia hispanica and Salviae hispanicae semen (Chia Seeds). Molecules 2022, 27, 1207, doi:10.3390/molecules27041207.
19. Muñoz, L.A.; Cobos, A.; Diaz, O.; Aguilera, J.M. Chia seeds: Microstructure, mucilage extraction and hydration. J. Food Eng. 2012, 108, 216–224, doi:10.1016/j.jfoodeng.2011.06.037.
20. Amato, M.; Caruso, M.C.; Guzzo, F.; Galgano, F.; Commisso, M.; Bochicchio, R.; Labella, R.; Favati, F. Nutritional quality of seeds and leaf metabolites of Chia (Salvia hispanica L.) from Southern Italy. Eur. Food Res. Technol. 2015, 241, 615–625, doi:10.1007/s00217-015-2488-9.
21. Fuxia, J.; Nieman, D.C.; Sha, W.; Guoxiang, X.; Qiu, Y.; Wei, J. Supplementation of Milled Chia Seeds Increases Plasma ALA and EPA in Postmenopausal Women. Plant Foods Hum. Nutr. 2012, 67, 105–110, doi:10.1007/s11130-012-0286-0.
22. Fonte-Faria, T.; Citelli, M.; Atella, G.C.; Raposo, H.F.; Zago, L.; de Souza, T.; da Silva, S.V.; Barja-Fidalgo, C. Chia oil supplementation changes body composition and activates insulin signaling cascade in skeletal muscle tissue of obese animals. Nutrition 2019, 58, 167–174, doi:10.1016/j.nut.2018.08.011.
23. Vertommen, J.; Van de Sompel, A.M.; Loenders, M.; Van der Velpen, C.; De Leeuw, I. Efficacy and safety of 1 month supplementation of SALBA (Salvia hispanica) grain to diet of normal adults on body parameters, blood pressure, serum lipids, minerals status and haematological parameters. Nutr. Eur. Assoc. Study Diabetes 2006.
24. Muramatsu, T.; Yatsuya, H.; Toyoshima, H.; Sasaki, S.; Li, Y.; Otsuka, R.; Wada, K.; Hotta, Y.; Mitsuhashi, H.; Matsushita, K. Higher dietary intake of alpha-linolenic acid is associated with lower insulin resistance in middle-aged Japanese. Prev. Med. (Baltim). 2010, 50, 272–276, doi:10.1016/j.ypmed.2010.02.014.
25. Rabail, R.; Sultan, M.T.; Khalid, A.R.; Sahar, A.T.; Zia, S.; Kowalczewski, P.Ł.; Jeżowski, P.; Shabbir, M.A.; Aadil, R.M. Clinical, Nutritional, and Functional Evaluation of Chia Seed-Fortified Muffins. Molecules 2022, 27, 5907, doi:10.3390/molecules27185907.
26. Vuksan, V.; Whitham, D.; Sievenpiper, J.L.; Jenkins, A.L.; Rogovik, A.L.; Bazinet, R.P.; Vidgen, E.; Hanna, A. Supplementation of Conventional Therapy With the Novel Grain Salba (Salvia hispanica L.) Improves Major and Emerging Cardiovascular Risk Factors in Type 2 Diabetes. Diabetes Care 2007, 30, 2804 LP – 2810, doi:10.2337/dc07-1144.Clinical.
27. da Silva, B.P.; Dias, D.M.; de Castro Moreira, M.E.; Toledo, R.C.L.; da Matta, S.L.P.; Lucia, C.M. Della; Martino, H.S.D.; Pinheiro-Sant’Ana, H.M. Chia Seed Shows Good Protein Quality, Hypoglycemic Effect and Improves the Lipid Profile and Liver and Intestinal Morphology of Wistar Rats. Plant Foods Hum. Nutr. 2016, 71, 225–230, doi:10.1007/s11130-016-0543-8.
28. de Falco, B.; Amato, M.; Lanzotti, V. Chia seeds products: an overview. Phytochem. Rev. 2017, 16, 745–760, doi:10.1007/s11101-017-9511-7.
29. Montes Chañi, E.; Pacheco, S.; Martínez, G.; Freitas, M.; Ivona, J.; Ivona, J.; Craig, W.; Pacheco, F. Long-Term Dietary Intake of Chia Seed Is Associated with Increased Bone Mineral Content and Improved Hepatic and Intestinal Morphology in Sprague-Dawley Rats. Nutrients 2018, 10, 922, doi:10.3390/nu10070922.
30. Nieman, D.; Gillitt, N.; Jin, F.; Henson, D.; Kennerly, K.; Shanely, R.A.; Ore, B.; Su, M.; Schwartz, S. Chia Seed Supplementation and Disease Risk Factors in Overweight Women: A Metabolomics Investigation. J. Altern. Complement. Med. 2012, 18, 700–708, doi:10.1089/acm.2011.0443.
31. Teoh, S.L.; Lai, N.M.; Vanichkulpitak, P.; Vuksan, V.; Ho, H.; Chaiyakunapruk, N. Clinical evidence on dietary supplementation with chia seed (Salvia hispanica L.): a systematic review and metaanalysis. Nutr. Rev. 2018, 76, 219–242, doi:10.1093/nutrit/nux071.
32. Vuksan, V.; Jenkins, A.L.; Brissette, C.; Choleva, L.; Jovanovski, E.; Gibbs, A.L.; Bazinet, R.P.; Au-Yeung, F.; Zurbau, A.; Ho, H.V.T.; et al. Salba-chia (Salvia hispanica L.) in the treatment of overweight and obese patients with type 2 diabetes: A double-blind randomized controlled trial. Nutr. Metab. Cardiovasc. Dis. 2017, 27, 138–146, doi:10.1016/j.numecd.2016.11.124.
33. Vuksan, V.; Whitham, D.; Sievenpiper, J.L.; Jenkins, A.L.; Rogovik, A.L.; Bazinet, R.P.; Vidgen, E.; Hanna, A. Supplementation of Conventional Therapy With the Novel Grain Salba (Salvia hispanica L.) Improves Major and Emerging Cardiovascular Risk Factors in Type 2 Diabetes. Diabetes Care 2007, 30, 2804–2810, doi:10.2337/dc07-1144.
34. Parker, J.; Schellenberger, A.N.; Roe, A.L.; Oketch-Rabah, H.;Calderón, A.I. Therapeutic Perspectives on Chia Seed and Its Oil: A Review. Planta Med. 2018, 84, 606–612, doi:10.1055/a-0586-4711.
35. Turck, D.; Castenmiller, J.; de Henauw, S.; Hirsch-Ernst, K.I.; Kearney, J.; Maciuk, A.; Mangelsdorf, I.; McArdle, H.J.; Naska, A.; Pelaez, C.; et al. Safety of chia seeds (Salvia hispanica L.) as a novel food for extended uses pursuant to Regulation (EU) 2015/2283. EFSA J. 2019, 17, doi:10.2903/j.efsa.2019.5657.
36. Turck, D.; Castenmiller, J.; de Henauw, S.; Hirsch, E.; Karen, I.; Kearney, J.; Maciuk, A.; Mangelsdorf, I.; McArdle, H.J.; Naska, A.; et al. Safety of chia seeds (Salvia hispanica L.) powders, as novel foods, pursuant to Regulation (EU) 2015/2283. EFSA J. 2019, 17, doi:10.2903/j.efsa.2019.5716.
37. Iglesias-Puig, E.; Haros, M. Evaluation of performance of dough and bread incorporating chia (Salvia hispanica L.). Eur. Food Res. Technol. 2013, 237, 865–874, doi:10.1007/s00217-013-2067-x.
38. Inglett, G.E.; Chen, D.; Liu, S. Physical properties of sugar cookies containing chia-oat composites. J. Sci. Food Agric. 2014, 94, 3226–3233, doi:10.1002/jsfa.6674.
39. Luna Pizarro, P.; Almeida, E.L.; Sammán, N.C.; Chang, Y.K. Evaluation of whole chia (Salvia hispanica L.) flour and hydrogenated vegetable fat in pound cake. Food Sci. Technol. 2013, 54, 73–79, doi:10.1016/j.lwt.2013.04.017.
40. Steffolani, E.; Martinez, M.M.; León, A.E.; Gómez, M. Effect of pre-hydration of chia (Salvia hispanica L.), seeds and flour on the quality of wheat flour breads. LWT - Food Sci. Technol. 2015, 61, 401–406, doi:10.1016/j.lwt.2014.12.056.
41. Plasek, B.; Lakner, Z.; Kasza, G.; Temesi, Á. Consumer Evaluation of the Role of Functional Food Products in Disease Prevention and the Characteristics of Target Groups. Nutrients 2019, 12, 69, doi:10.3390/nu12010069.
42. Trautwein, E.A.; McKay, S. The Role of Specific Components of a Plant-Based Diet in Management of Dyslipidemia and the Impact on Cardiovascular Risk. Nutrients 2020, 12, 2671, doi:10.3390/nu12092671.
43. Willett, W.C.; Sacks, F.; Trichopoulou, A.; Drescher, G.; Ferro-Luzzi, A.; Helsing, E.; Trichopoulos, D. Mediterranean diet pyramid: a cultural model for healthy eating. Am. J. Clin. Nutr. 1995, 61, 1402S-1406S, doi:10.1093/ajcn/61.6.1402S. 44. Burns-Whitmore; Froyen; Heskey; Parker; San Pablo Alpha-Linolenic and Linoleic Fatty Acids in the Vegan Diet: Do They Require Dietary Reference Intake/Adequate Intake Special Consideration? Nutrients 2019, 11, 2365, doi:10.3390/nu11102365.
45. Sala-Vila, A.; Fleming, J.; Kris-Etherton, P.; Ros, E. Impact of α-Linolenic Acid, the Vegetable ω-3 Fatty Acid, on Cardiovascular Disease and Cognition. Adv. Nutr. 2022, 13, 1584–1602, doi:10.1093/advances/nmac016.
46. Ribes, S.; Estarriaga, R.; Grau, R.; Talens, P. Physical, sensory, and simulated mastication properties of texture-modified Spanish sauce using different texturing agents. Food Funct. 2021, 12, 8181–8195, doi:10.1039/D1FO00742D.
47. Ribes, S.; Peña, N.; Fuentes, A.; Talens, P.; Barat, J.M. Chia (Salvia hispanica L.) seed mucilage as a fat replacer in yogurts: Effect on their nutritional, technological, and sensory properties. J. Dairy Sci. 2021, 104, 2822–2833, doi:10.3168/jds.2020-19240.

 

POWRÓT
reklama Baner_prawy_ZALOGU-SIE
...
kup najnowszy numer »
Info
Najczęściej czytane
Redaktor poleca
GP

Na skróty

Informacje

Copyright © Medyk sp. z o.o