Bakterie wraz ze śluzem i innymi cząstkami tworzą lepką, bezbarwną płytkę na zębach. Szczotkowanie i używanie nici dentystycznej pozwala pozbyć się płytki nazębnej. Płytka, która nie jest usuwana, może się utwardzać i tworzyć kamień nazębny. W przypadku stanu zapalnego dziąsła stają się zaczerwienione, opuchnięte i mogą krwawić. Głównym celem leczenia jest zwalczanie infekcji, usuwanie płytki nazębnej i przeciwdziałanie zapaleniu dziąseł w jamie ustnej. W terapii stosuje się substancje przeciwbakteryjne, przeciwzapalne i przeciwbólowe oraz miejscowo znieczulające. Poleca się również preparaty ziołowe o działaniu ściągającym i przeciwzapalnym.

Niedobory witaminy D są powszechnym i narastającym problemem na wysokich szerokościach geograficznych. Przyczyną są postępujące zmiany w stylu życia, związane ze zmniejszoną ekspozycją na promieniowanie UV i niedostateczną podażą w diecie. Deficyty witaminy D korelują ze zwiększonym ryzykiem krzywicy, osteoporozy, nowotworów, chorób sercowo-naczyniowych, cukrzycy, nadciśnienia, chorób autoimmunologicznych, infekcji, chorób neurologicznych i schorzeń psychiatrycznych. Aktualnie rekomendowana jest powszechna suplementacja witaminy D już od pierwszych dni życia.

Szałwia hiszpańska (Salvia hispanica) dostarcza nasion chia – surowca wyróżniającegosię bogatym składem chemicznym. Nasiona zawierają niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, pełnowartościowe białko, błonnik, witaminy, biopierwiastki oraz związki o charakterze polifenoli. W artykule zaprezentowano informacje dotyczące pochodzenia rośliny, jej składu chemicznego, właściwości leczniczych, znaczenia w diecie. Ponadto zasygnalizowano możliwe aplikacje kosmetyczne.

Probiotyki są określane jako żywe drobnoustroje, które podane w odpowiedniej ilości wywierają korzystny wpływ na zdrowie gospodarza. Pomagają w zapobieganiu i leczeniu stanów chorobowych. Najlepiej poznane i przebadane gatunki bakterii stosowanych jako probiotyki należą

do rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium. Dostępne są również preparaty zawierające Saccharomyces boulardii. Dane literaturowe wskazują na zastosowanie probiotyków do: stymulacji układu immunologicznego, utrudniania kolonizacji i inwazji drobnoustrojom patogennym, w tym poprzez produkcję substancji przeciwbakteryjnych. Zastosowanie probiotyków obejmuje zapobieganie i leczenie m.in. zakażeń przewodu pokarmowego, redukcję działań niepożądanych antybiotyków. WHO i FAO zalecają przeprowadzenie szeregu badań w celu uznania produktu za probiotyczny.

Artykuł stanowi zbiór streszczeń wykładów poświęconych głównie problematyce żywienia w chorobach onkologicznych, które zostały wygłoszone podczas konferencji IX Warszawskie Dni Nauki o Żywieniu Człowieka „Żywienie w nieswoistych chorobach zapalnych jelit i w onkologii”. Konferencja odbyła się 26-27 kwietnia 2017 r. na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym. Jej organizatorem był Zakład Żywienia Człowieka Wydziału Nauki o Zdrowiu Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

Zaburzenia snu związane z przesunięciem (SWSD) są powszechne w krajach uprzemysłowionych, głównie z powodu konieczności funkcjonowania wielu usług przez 24 godziny na dobę. SWDS wiążą się z bezsennością, spadkiem efektywności w pracy, pogorszeniem jakości życia, a także ze zwiększonym ryzykiem wielu chorób i wypadków przy pracy. Leczenie SWSD jest ważne i obejmuje terapię behawioralną (odpowiednia higiena snu, planowany harmonogram snu i czas ekspozycji na jasne światło) oraz zindywidualizowaną farmakoterapię (podawanie melatoniny we właściwym czasie).

Olej z ryb to jeden z najbardziej powszechnie stosowanych suplementów diety. Otrzymywany jest z tłustych ryb, takich jak dorsze, śledzie, tuńczyk, sardela i makrela. Zawarte w tranie kwasy tłuszczowe omega-3 są ważne dla zdrowia, zapobiegają wielu chorobom. Nieprzetworzony olej z ryb zawiera witaminy A i D oraz w niewielkich ilościach witaminę E. Kwasy omega-3 pochodzące z oleju z ryb mają lepsze właściwości zdrowotne niż te zawarte w niektórych źródłach roślinnych. Główne kwasy omega-3 w tranie to: kwas eikozapentaenowy (EPA) i kwas dokozaheksaenowy (DHA). Kwas omega-3 wyizolowany z roślin to kwas alfa-linolenowy (ALA). Stosowanie tranu może ograniczyć zagrożenia związane z chorobami serca oraz zmniejszyć objawy niektórych zaburzeń psychicznych. Mózg człowieka składa się z prawie 60% tłuszczu, a większość stanowią kwasy tłuszczowe omega-3. Dlatego są one niezbędne do prawidłowego funkcjonowania mózgu. Suplementacja tranu zmniejsza zawartość tłuszczu w wątrobie i niweluje objawy chorób wątroby. Wyższe spożycie omega-3 wiąże się z większą gęstością kości, co przeciwdziała chorobie kości.

Zakażenia układu moczowego (ZUM) są bardzo często spotykaną jednostką chorobową, głównie występującą u kobiet (10 razy częściej niż u mężczyzn). W trakcie życia przypadłość ta pojawi się u ok. 40% kobiet, a u ok. 5% kobiet dorosłych oraz u ok. 1-2% dziewczynek w wieku szkolnym wystąpi bezobjawowa bakteriuria. Choroba może wystąpić jako powikłanie ZUM (w przebiegu wrodzonych wad anatomicznych układu moczowego, predysponujących do infekcji), niepowikłane ZUM oraz szpitalne postacie ZUM. Furagina/furazydyna jest pochodną nitrofuranu, lekiem z grupy chemioterapeutyków o szerokim spektrum działania przeciwbakteryjnego zarówno na bakterie Gram-dodatnie (Staphylococcus aureus, S. epidermidis, S. faecalis), jak i Gram-ujemne (Salmonella spp, Shigella spp, Klebsiella). Furaginę stosuje się w profilaktyce, a także w leczeniu ostrych i przewlekłych zakażeń dróg moczowych. Fosfomycyna jest antybiotykiem o szerokim spektrum działania, hamującym syntezę ściany komórek bakteryjnych. Fosfomycyna wraz z nitrofurantoiną są rekomendowane jako leki pierwszego rzutu w leczeniu niepowikłanych infekcji układu moczowego u dorosłych kobiet według wytycznych opublikowanych przez Amerykańskie Towarzystwo Chorób Zakaźnych (IDSA) oraz Europejskie Towarzystwo Klinicznej Mikrobiologii i Chorób Zakaźnych (ESCMID).

Ból gardła i chrypka to objawy towarzyszące przeziębieniom. Najczęściej spowodowane są infekcją wirusową, rzadziej bakteryjną. Objawy bólu gardła częściej występują u pacjentów narażonych na niedostateczną ilość snu w nocy. Częściej też pojawiają się wieczorem, w nocy oraz wczesnym rankiem, zaraz po przebudzeniu. Na rynku aptecznym mamy bogatą ofertę substancji łagodzących ból gardła, zarówno syntetycznych, jak i naturalnych, ziołowych. Wśród substancji syntetycznych dostępne są te o miejscowym działaniu przeciwbakteryjnym, znieczulającym i przeciwzapalnym. Produkty ziołowe z reguły są bezpieczniejsze w stosowaniu i mogą być alternatywą dla substancji syntetycznych.

W pracy podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, czy lekarz może ordynować leki oraz wyroby medyczne poza wskazaniami zawartymi w charakterystyce produktu leczniczego. Wyjaśniono podstawowe pojęcia związane z przepisywaniem leków off-label oraz przedstawiono uregulowania prawne w tym temacie. Opisano proces off-label w populacji pediatrycznej. Przedstawiono stanowisko płatnika publicznego, jakim jest Narodowy Fundusz Zdrowia oraz rekomendację Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji. Dokonano przeglądu ordynacji off-label w innych krajach.

Kaszel jest reakcją odruchową na podrażnienie dróg oddechowych w płucach. To jeden z najczęstszych objawów infekcji dróg oddechowych. W aptekach dostępne są preparaty na kaszel suchy oraz na kaszel mokry. W łagodzeniu suchego albo nieproduktywnego kaszlu stosuje się leki przeciwkaszlowe. Zwykle zawierają kodeinę lub dekstrometorfan. Do leków, które mogą być użyte w leczeniu mokrego kaszlu, zaliczamy środki wykrztuśne i mukolityki. Środki wykrztuśne ułatwiają wydzielanie śluzu z płuc. Obejmują sulfogwajakol oraz gwajafenezynę. Mukolityki, takie jak bromheksyna i acetylocysteina, rozrzedzają gęstą, lepką wydzielinę w drogach oddechowych.

Woda morska jest dostępna w postaci donosowych aerozoli (izo- lub hipertonicznych) oraz w postaci ampułek do nebulizacji (roztwory hipertoniczne). Aerozole izotoniczne rekomenduje się do codziennej higieny nosa i ochrony śluzówki przed wysuszeniem (już od pierwszych dni życia). Spraye hipertoniczne i nebulizacje wskazane są natomiast do udrażniania dróg oddechowych w trakcie infekcji bądź po zabiegach laryngologicznych. W przypadku dzieci istotny jest wybór preparatu bez środków konserwujących i z ergonomicznym aplikatorem.

Melatonina to hormon szyszynki odpowiedzialny za synchronizowanie pór snu i czuwania z warunkami zewnętrznymi (dzień i noc). Zaburzenia wydzielania melatoniny prowadzą do licznych, endogennych zaburzeń dobowego rytmu snu i czuwania (opóźniona, przyspieszona lub nieregularna faza snu i czuwania, problemy z zasypianiem, rytm nie-24-godzinny). Postępowanie obejmuje podawanie egzogennej melatoniny, fototerapię i wdrożenie zasad higieny snu.

Najbardziej popularnymi środkami, które wybierają pacjenci do samoleczenia zaburzeń lękowych i napięcia nerwowego, są preparaty ziołowe. Preparaty ziołowe wspomagają relaksację i łagodzą lęk, zmniejszają napięcie nerwowe i stres psychiczny, a także chronią układ nerwowy podczas stresu i niepokoju. Korzeń kozłka lekarskiego to skuteczny środek uspokajający. Jest używany przede wszystkim jako środek wspomagający zasypianie, dodatkowo zmniejsza napięcie psychiczne i fizyczne. Poprawia jakość snu i skraca czas potrzebny na zasypianie. Melisa lekarska, tradycyjnie stosowana w leczeniu zaburzeń trawienia pochodzenia nerwowego, wykazuje udowodnione działanie uspokajające na układ nerwowy, pozytywnie wpływa na nastrój, poznanie i pamięć. Chmiel używany jest do walki z bezsennością, stresem i bólem głowy. Leczy również niestrawność, ogólną nerwowość i pomaga obniżyć gorączkę. Lawenda skutecznie redukuje drażliwość i niepokój, sprzyja relaksacji, ułatwia zasypianie. Badania na zwierzętach wykazały zdolność lawendy do modulowania odpowiedzi stresowej poprzez zmniejszenie stężenia kortyzolu. Olejek eteryczny lawendy stosuje się szeroko w aromaterapii ze względu na relaksujące właściwości. Serdecznik zmniejsza nadmierną aktywność układu nerwowego, łagodzi napięcie i lęk.