W miesiącach jesienno-zimowych zwiększa się szkodliwe oddziaływanie na śluzówkę nosa czynników środowiskowych. Codzienna higiena nosa, polegająca na jego oczyszczaniu i nawilżaniu izotonicznymi aerozolami wody morskiej, zwiększa odporność śluzówki na czynniki drażniące i zmniejsza ryzyko rozwoju infekcji dróg oddechowych. Hipertoniczne aerozole i nebulizacje wodą morską łagodzą natomiast obrzęk i wspomagają ich oczyszczanie z patologicznej wydzieliny.

Zgodnie z artykułem sześćdziesiątym ósmym Konstytucji każdemu obywatelowi przysługuje prawo do ochrony zdrowia, a obowiązkiem państwa jest zapewnienie równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. W ostatnim czasie została podjęta decyzja o zwiększeniu nakładów na ochronę zdrowia do 6% procent PKB (produkt krajowy brutto) w roku 2024, co może zaowocować łączną kwotą finansowania ochrony zdrowia na poziomie 830 mld zł w latach 2018-2024.

Polityka Lekowa Państwa jest dokumentem strategicznym określającym priorytety działań w zakresie gospodarowania lekami w Polsce w latach 2018-2022.

Ze względu na szybko narastające zagrożenie, wynikające z coraz większej ilości produktów leczniczych o silnym i bardzo silnym działaniu, a także wykrywanie nowych działań niepożądanych i interakcji u produktów będących na rynku nawet przez długi już czas, inaugurujemy nowy dział w naszym piśmie, poświęcony bezpieczeństwu farmakoterapii, szczególnie działaniom niepożądanym produktów leczniczych i interakcjom.

Migrena jest chorobą nerwowo-naczyniową, występującą z różnym nasileniem u 12% populacji. Do najbardziej typowych objawów tego schorzenia należą: jednostronny pulsujący ból głowy, trwający od 4 do 72 godzin, który ulega

nasileniu podczas aktywności fizycznej, możliwość występowania aury, nudności, wymioty, foto- i fonofobia. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia migrena jest najczęstszą przyczyną niepełnosprawności wpływającej na jakość życia ludzi poniżej 50. r.ż. Pomimo powszechności tego problemu i precyzyjnych wytycznych, rozpoznawanie i leczenie tej choroby pozostaje nadal na niezadowalającym poziomie. Lekiem pierwszego wyboru, który znajduje zastosowanie w terapii bólu migrenowego o umiarkowanym nasileniu, jest paracetamol (acetaminofen). Został on zakwalifikowany do grupy leków silnie rekomendowanych w leczeniu migreny na podstawie wysokiej jakości dowodów naukowych. Paracetamol w dawce 1000 mg nie tylko łagodził lub całkowicie niwelował dolegliwości bólowe, ale również łagodził objawy dodatkowe występujące w przebiegu migreny. Dostępną opcją terapeutyczną jest połączenie paracetamolu ze słabym opioidem, takim jak kodeina czy tramadol. Preparaty zawierające kodeinę i paracetamol należą do najczęstszych połączeń analgetyków wykorzystywanych w leczeniu bólu zarówno ostrego, jak i przewlekłego. Analgezja multimodalna pozwala nie tylko lepiej kontrolować dolegliwości bólowe, ale także zmniejsza dawkę i częstość stosowanego opioidu, a co za tym idzie – występowanie potencjalnych działań niepożądanych. Jednak połączenie słabego opioidu z nieopioidowym lekiem przeciwbólowym nie powinno być leczeniem pierwszego wyboru bólów głowy pochodzenia migrenowego.

Ostropest plamisty (Silybum marianum) jest rośliną leczniczą, która tradycyjnie wykorzystywana była w chorobach wątroby. Początkowo spożywano sproszkowane owoce roślinne lub sporządzano z nich napary. W obecnych czasach leki roślinne są standaryzowane na zawartość kompleksu flawonolignanów – sylimaryny. Zastosowanie medyczne potwierdza Farmakopea Polska XI, w której znajduje się monografia owoców ostropestu jako substancji roślinnej o właściwościach hepatoprotekcyjnych i regeneracyjnych. Jednak tradycja wskazuje również na wykorzystywanie ostropestu jako pokarmu, co uzasadnia stosowanie go jako suplementu diety. Niniejsza praca omawia dostępne na polskim rynku leki i suplementy diety zawierające sylimarynę oraz wskazuje na różne podejście w klasyfikacji preparatów.

Przeziębienie (wirusowa infekcja górnych dróg oddechowych) to powszechna przypadłość, w której zaleca się wypoczynek oraz leczenie objawowe. Zastosowanie znajdują tu leki przeciwgorączkowe (paracetamol, ibuprofen, kwas acetylosalicylowy) oraz preparaty udrażniające drogi oddechowe górne (donosowe aerozole hipertoniczne wody morskiej) i dolne (nebulizacje z hipertonicznej wody morskiej). Podstawą profilaktyki jest codzienna higiena nosa izotonicznymi aerozolami wody morskiej.

Choroba hemoroidalna to najczęstsze zaburzenie proktologiczne, polegające na patologicznych zmianach w obrębie

guzków krwawniczych odbytu. Do podstawowych objawów zalicza się świąd, pieczenie, ból i krwawienia przy defekacji. Postępowanie polega na doraźnym łagodzeniu objawów preparatami miejscowymi oraz zapobieganiu nawrotom. Działania zapobiegawcze obejmują modyfikacje diety i stylu życia (unikanie zaparć) oraz doustną farmakoterapię flebotropową.

Przeziębienie jest wirusową chorobą górnych dróg oddechowych. Może dotyczyć nosa, gardła, zatok i krtani. Objawy mogą pojawić się dwa dni po ekspozycji na wirusa. Są to: kaszel, ból gardła, katar, kichanie, ból głowy i gorączka. Leczenie przeziębienia obejmuje przede wszystkim leki łagodzące objawy: przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Środki

obkurczające błonę śluzową nosa mogą pomóc w wysuszeniu i oczyszczeniu nosa, ale jedynie tymczasowo. Aerozole do nosa są pomocne, jednak można je stosować tylko przez krótki czas. Dostępne bez recepty leki przeciwkaszlowe stosuje się w przypadku uciążliwego kaszlu, który przeszkadza w spaniu lub mówieniu. Leki stosowane w przypadku kaszlu mokrego i suchego obejmują środki wykrztuśne i mukolityczne. Leki wykrztuśne pomagają rozluźnić i wydalić zalegający w płucach śluz. Mukolityki rozkładają lepką flegmę, co ułatwia jej wykrztuszenie.

Otyłość stanowi problem, który osiągnął rozmiary pandemii. Pomimo tego istnieje niewiele leków stosowanych w długoterminowej terapii otyłości, które zostały zarejestrowane przez U.S. Food & Drug Administration (FDA). Celem artykułu jest porównanie leków zarejestrowanych do leczenia tego problemu zdrowotnego z lekami off label. Najliczniejszą grupą preparatów, które potencjalnie można wykorzystać w leczeniu otyłości, są leki używane w terapii cukrzycy. Wśród leków off label najbardziej obiecującym jest połączenie pramlintydu z metreleptyną. Dzięki takiej terapii uzyskano zmniejszenie masy ciała o 12,7 kg. Ważny statystycznie efekt w postaci spadku masy ciała odnotowano również podczas przyjmowania inhibitorów SGLT-2, zonisamidu oraz eksenatydu. Przeanalizowane leki off label stanowią istotną alternatywę wobec zarejestrowanych w leczeniu otyłości. Wydaje się, że połączenie dwóch leków zmniejszających masę ciała może być dobrym sposobem na spotencjalizowanie ich działania. W praktyce klinicznej może również znaleźć zastosowanie połączenie leków zarejestrowanych w farmakoterapii otyłości z lekami off label.

Ciągłe narzekania na kryzys w reklamie produktów farmaceutycznych i kosmetycznych przypomina sytuację w rolnictwie. Od kilkudziesięciu lat, nieważne czy za I, czy II komuny, słyszałem tylko hiobowe wieści o spadku urodzaju wszystkich roślin uprawnych i zwierząt hodowlanych. Zawsze była susza albo nadmierne opady, brak paszy, sznurka do snopowiązałek, a nawet prymitywnych narzędzi rolniczych, pamiętających jeszcze I Rzeczypospolitą. Tymczasem przemysł ciężki wytwarzał tychże narzędzi ponad założony plan, pola rodziły zboża jak oszalałe, podobnie było z hodowlą mięsną. Jak wytłumaczyć ten paradoks? Oczywiście, powszechnymi fałszerstwami planów na każdym etapie wytwarzania, no i koniecznością braterskiego podziału z dużą i głodną rodziną państw naszego, nomen omen, obozu, zwłaszcza z Wielkim Bratem. Ale to wszystko działo się za I komuny. Zrzucenie tego pańszczyźnianego garbu natychmiast poprawiło sytuację w omawianych działach produkcji. Warto przy okazji wspomnieć, że był nawet pomysł jednego ze stronnictw politycznych na początku lat 90., aby postawić pomnik „Baby z mięsem” jako swoisty hołd ludziom tak naprawdę żywiącym wówczas naród.

Owoce cytryny zwyczajnej (Citrus limon) stanowią znany surowiec, z którego na skalę przemysłową pozyskiwany jest m.in. sok i olejek eteryczny. Na uwagę zasługuje bogaty skład chemiczny owoców, w którym dominują polifenole, takie jak: flawonoidy i kwasy fenolowe, ponadto: związki kumarynowe, aminokwasy, węglowodany, witaminy oraz biopierwiastki, a w olejku eterycznym związki terpenowe. Skład ten determinuje wybitny, antyoksydacyjny profil działania surowca. Ponadto olejek eteryczny wykazuje cenne działanie, m.in. aromaterapeutyczne, bakteriobójcze i przeciwnowotworowe. W artykule zaprezentowano informacje dotyczące pochodzenia cytryny zwyczajnej, jej składu chemicznego, właściwości leczniczych i znaczenia w diecie. Szczególną uwagę zwrócono na aplikacje kosmetyczne.

Właściwa pielęgnacja nabłonka dróg oddechowych jest podstawą profilaktyki i leczenia infekcji dróg oddechowych. Polega ona na stosowaniu roztworów wody morskiej w odpowiednim stężeniu. U osób zdrowych rekomendowane jest codzienne stosowanie izotonicznych aerozoli donosowych (od pierwszych dni życia). W stanach przebiegających z zaburzeniami transportu śluzowo-rzęskowego zaleca się natomiast stosowanie hipertonicznych aerozoli donosowych lub wykonywanie nebulizacji płynami hipertonicznymi. Na bezpieczeństwo i skuteczność zabiegów wpływa także skład oraz opakowanie produktu.

Poveglia jest małą wysepką w archipelagu znajdującym się w Lagunie Weneckiej, ale stanowi wyraźn kontrast z pięknymi, radosnymi wyspami wokół niej. Tuż obok, w niewielkiej odległości, znajduje się wyspa beztroski i elegancji – weneckie Lido. Od wieków spędzali tu spokojne wakacje na plażach bogaci wenecjanie i zagraniczni turyści. Poveglia znajduje się prawie naprzeciwko niewielkiego miasteczka Malamacco, stanowiąc wyraźną skazę w idyllicznym otoczeniu pozostałych wysp. Symbolem tego mogą być odrywające się od wysepki, w okresie silniejszych przypływów, wypolerowane przez czas ludzkie kości. I to one oraz zła sława wyspy powodują, że nawet merkantylnie nastawieni rybacy nigdy nie zarzucają sieci w tych wodach. Mało tego, starają się opływać wysepkę szerokim łukiem. Zła sława i mroczna przeszłość powodują, że nikt tej wyspy jeszcze nie wykupił.

Fluorochinolony to duża grupa chemioterapeutyków o szerokim zakresie działania. Uważa się, że jest to grupa dobrze tolerowana przez pacjentów. W ostatnich latach opisuje się coraz więcej przypadków przewlekłej wielonarządowej toksyczności występującej po zastosowaniu fluorochinolonów. Z tego względu Agencja ds. Żywności i Leków (ang. Food and Drug Administration, FDA) wydała najwyższej rangi ostrzeżenie ograniczające stosowanie fluorochinolonów do ciężkich przypadków zakażeń bakteryjnych, jako leki ostatniej szansy. Opisane przypadki długotrwałego uszkodzenia układu nerwowego oraz układu mięśniowo-szkieletowego po zastosowaniu fluorochinolonów są bardzo trudne do leczenia i negatywnie wpływają na jakość życia pacjenta. Mechanizm przewlekłej toksyczności fluorochinolonów jest słabo poznany i wymaga dalszych badań.

Wszawica spowodowana przez wesz ludzką jest nadal światowym problemem, przy czym postępowanie lecznicze może być przeprowadzone w warunkach domowych. Wyróżniamy trzy typy wszawicy: głowowa, łonowa i odzieżowa. Najczęściej do przeniesienia pasożytów dochodzi w miejscach publicznych, takich jak szkoły czy publiczny transport. W leczeniu wszawicy stosuje się preparaty na bazie: permetryny, dimetikonu, alkoholu benzylowego, pyretryny oraz składników pochodzenia naturalnego.