Depresja jest powszechnie występującym schorzeniem – na świecie cierpi na nią ok. 350 mln osób. Dane WHO wskazują, że depresja stała się już czwartą najpoważniejszą chorobą, z którą muszą się zmagać nowoczesne społeczeństwa. Szacuje się, że za 10 lat będzie ona zajmować drugie miejsce na tej liście, po niewydolności serca. W gabinetach lekarzy pierwszego kontaktu blisko 1/3 pacjentów stanowią osoby z zaburzeniami funkcji psychicznych, spośród których najczęściej spotyka się depresję i zaburzenia lękowe. Leczenie tych schorzeń o nasileniu łagodnym lub umiarkowanym może być bezpiecznie prowadzone przez lekarza rodzinnego, do czego niezbędna jest znajomość nowoczesnej farmakoterapii oraz aktualnie obowiązujących wytycznych. Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), a w szczególności citalopram i escitalopram, są lekami bezpiecznymi, o małym ryzyku wystąpienia działań niepożądanych i mogą być stosowane przez każdego lekarza.

Cefuroksym to cefalosporyna II generacji powszechnie stosowana w Polsce zarówno w leczeniu ambulatoryjnym, jak i szpitalnym. Obecnie cefuroksym dostępny jest w postaci doustnej jako prolek – aksetyl cefuroksymu oraz parenteralnej – cefuroksym sodu. Mechanizm działania cefuroksymu polega na blokowaniu syntezy ściany komórkowej bakterii. Zastosowanie kliniczne cefuroksymu obejmuje liczne zakażenia u dzieci i dorosłych. Cefuroksym odgrywa szczególną rolę w leczeniu pacjentów, u których wykazano w przeszłości reakcję nadwrażliwości typu późnego na penicyliny. W tej grupie cefuroksym stanowi bezpieczną alternatywę dla amoksycyliny w terapii zapalenia płuc, ostrego zapalenia ucha środkowego, czy bakteryjnego zapalenia zatok. Obecnie coraz częściej rozważa się leczenie cefuroksymem anginy paciorkowcowej ze względu na podobną skuteczność do penicyliny V, przy jednoczesnym skróceniu o połowę czasu antybiotykoterapii. Uważa się, iż skrócony okres przyjmowania antybiotyku może przyczynić się do lepszego przestrzegania zaleceń lekarskich i tym samym zmniejszenia odsetka niepowodzeń leczenia związanych z przedwczesnym przerwaniem przyjmowania leku.

Odleżyna jest to uszkodzenie skóry i tkanek głębiej leżących, które powstało pod wpływem długotrwałego ucisku. Odleżyny należą do trudno gojących się ran przewlekłych. Zapobieganie powstawaniu odleżyn polega na ocenie czynników ryzyka, zmniejszeniu ucisku, unikaniu długotrwałego przebywania w pozycji leżącej, zabiegach pielęgnacyjnych skóry oraz na ocenie stopnia niedożywienia. Terapia polega na: zmniejszeniu ucisku, usunięciu martwych tkanek, leczeniu żywieniowym oraz stosowaniu nowoczesnych opatrunków i preparatów.

Do najczęstszych dolegliwości, z którymi pacjenci zgłaszają się do lekarza pierwszego kontaktu należy ból gardła, pojawiający się podczas przeziębienia i w zapaleniu gardła. Przyczyną zapalenia gardła mogą być różnorodne czynniki etiologiczne, takie jak infekcje wirusowe, bakteryjne czy grzybicze. Ból gardła może być skutecznie łagodzony za pomocą dostępnych preparatów leczniczych, które zawierają składniki czynne o działaniu antyseptycznym, przeciwzapalnym, przeciwbólowym i miejscowo znieczulającym.

Zapalenie zatok przynosowych najczęściej powstaje na tle wirusowego zakażenia górnych dróg oddechowych. W wyniku toczącego się procesu zapalnego dochodzi do obrzęku i przekrwienia błony śluzowej jam nosa i zatok przynosowych, co prowadzi do upośledzenia drenażu i wentylacji zatok. Gromadząca się wydzielina stanowi bardzo dobre warunki dla powstania nadkażenia bakteryjnego. Głównymi czynnikami etiologicznymi bakteryjnego ostrego zapalenia zatok są: Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae i Moraxella catarrhalis. Rzadziej izolowanymi czynnikami etiologicznymi są Staphylococcus aureus i Streptococcus pyogenes.

Ból jest elementem towarzyszącym wielu jednostkom chorobowym, a jego skuteczne zwalczanie często decyduje o sukcesie terapii. Do najczęściej stosowanych leków przeciwbólowych należą niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), które szybko uwalniają pacjenta od dolegliwości. Nimesulid to atypowy NLPZ, który w odróżnieniu od klasycznych NLPZ – nieselektywnych inhibitorów cyklooksygenazy (COX) – wykazuje ok. 20-krotnie silniejsze hamowanie COX-2, mając jedynie niewielki wpływ na izoformę konstytutywną, niezbędną do prawidłowego funkcjonowania przewodu pokarmowego i nerek, tj. COX-1.

Diagnostyka i terapia całorocznych nieżytów górnych dróg oddechowych jest zagadnieniem trudnym, wymagającym wiedzy i doświadczenia. Zachorowania obejmują 20% populacji i są jedną z częstych przyczyn wizyt u lekarza pierwszego kontaktu. Należy różnicować pomiędzy rhinitis a rhinosinusitis. Dokładnie zebrany wywiad pomoże w tym różnicowaniu. Przyczyna rhinitis może być alergiczna, niealergiczna i mieszana. Leczenie obejmuje leki przeciwhistaminowe, steroidy, antybiotyki, immunoterapię, probiotyki i inne środki. Jeżeli choroba jest oporna na leczenie, można rozważyć wykonanie zabiegu chirurgicznego.

Kwiaty i owoce dzikiego bzu czarnego (Sambucus nigra) są powszechnie wykorzystywane w profilaktyce i leczeniu objawów grypy i przeziębienia. Badania naukowe potwierdziły, że wykazują one aktywność przeciwwirusową m.in. wobec wirusa grypy, a ponadto działają przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie, antyoksydacyjnie, immunomodulująco, napotnie i wykrztuśnie. Artykuł przedstawia charakterystykę tych właściwości bzu czarnego.

Zakażenie układu moczowego (ZUM) jest powszechnie występującą infekcją bakteryjną. W przeważającej części przypadków dochodzi do niej drogą wstępującą, poprzez kolonizację cewki moczowej, a następnie pęcherza moczowego poprzez bakterie uropatogenne. Tylko ok. 2% przypadków ZUM to zakażenia krwiopochodne występujące u osób nieimmunokompetentnych.

Ziele nasturcji ogrodowej (Tropaeolum majus) i korzeń chrzanu pospolitego (Armoracia rusticana) to surowce wykazujące działanie przeciwbakteryjne. Ich aktywność związana jest z obecnością glukozynolatów glukotropeoliny (nasturcja) i sinigryny (chrzan), rozkładanych przez mirozynazę do izotiocyjanianów. Artykuł zawiera charakterystykę właściwości przeciwbakteryjnych tych roślin.

Układ immunologiczny pełni kluczową rolę w obronie organizmu przed czynnikami infekcyjnymi. Dzięki ścisłej współpracy swoistych oraz nieswoistych mechanizmów odporności możliwa jest skuteczna ochrona przed rozwojem zakażenia. Pod wpływem stymulacji antygenami mikroorganizmów dochodzi do uaktywnienia swoistych mechanizmów odporności – odpowiedzi humoralnej oraz komórkowej.W przebiegu odpowiedzi humoralnej uczestniczą swoiste immunoglobuliny różnych klas (IgM, IgG, IgA, IgE), które zapobiegają powtórnemu rozwojowi choroby. Dzięki znajomości procesów rozwoju odporności możliwa jest stymulacja układu odpornościowego za pomocą preparatów farmaceutycznych. Do najczęściej stosowanych preparatów immunomodulujących należą bakteryjne szczepionki swoiste i nieswoiste. Szczepionki nieswoiste zawierają kombinacje ekstraktów różnych bakterii (najczęściej czynników etiologicznych zakażeń dróg oddechowych). Pobudzają one układ jednojądrzastych komórek żernych, zwiększają właściwości bakteriobójcze surowicy i powodują wzrost poziomu naturalnych przeciwciał.W licznych badaniach klinicznych wykazano skuteczność zarówno preparatów dojelitowych, jak i podjęzykowych zawierających lizaty bakteryjne w profilaktyce i leczeniu zakażeń układu oddechowego u dzieci. U pacjentów poddanych terapii nieswoistą szczepionką odnotowano spadek ilości epizodów infekcji układu oddechowego, a także zmniejszenie potrzeby zastosowania antybiotyków w przypadku choroby. U dzieci z nawrotowym zapaleniem migdałków podniebiennych po uzyskaniu pełnej odpowiedzi na terapię immunostymulującą można było zrezygnować z tonsillektomii.

Przeziębienie to zespół objawów spowodowanych zakażeniem wirusowym. Wywołuje ono symptomy związane z bólem gardła, zapaleniem błony śluzowej nosa i zatok przynosowych. Farmakoterapia przeziębienia opiera się na leczeniu objawowym. Na rynku farmaceutycznym dostępne są zarówno preparaty syntetyczne, jak i ziołowe.

Zapalenie ucha środkowego można podzielić na zapalenia ostre, przewlekłe i wysiękowe. W patogenezie zapalenia ucha środkowego czynnikami predysponującymi są zaburzenia drożności trąbki słuchowej, dysfunkcja rzęsek oraz obecność zakażenia górnych dróg oddechowych. Zazwyczaj zapalenie ucha środkowego poprzedzone jest infekcją nieżytową nosa i górnych dróg oddechowych. Czynnikami etiologicznymi ostrego zapalenia ucha środkowego mogą być zarówno wirusy (zapalenie nieropne), jak i bakterie (zapalenie ropne). Wśród najczęstszych patogenów wywołujących ropne ostre zapalenie ucha środkowego znajdują się: Streptococcus pneumoniae (ok. 40%), Haemophilus influenzae (ok. 25-30%), Moraxella catarrhalis (ok. 10-20%), S. viridans, Staphylococcus aureus oraz pałeczki Gram- -ujemne.W leczeniu stosuje się leki przeciwzapalne i przeciwgorączkowe, a w uzasadnionych przypadkach niezbędna jest antybiotykoterapia. Zalecanym antybiotykiem I rzutu jest amoksycylina. W przypadkach niepoddających się leczeniu i nawrotach zakażenia rekomendowane jest zastosowanie amoksycyliny z kwasem klawulanowym, także w przypadkach niepowodzenia leczenia amoksycyliną. Amoksycylina z kwasem klawulanowym wykazuje szerokie spektrum przeciwbakteryjne, w tym obejmujące S. pneumoniae o obniżonej wrażliwości na penicylinę, H. influenzae wytwarzający beta- -laktamazy, a także bakterie beztlenowe.

Objawy depresji są częstą przyczyną wizyt pacjentów w poradni lekarza rodzinnego. Problem ten dotyczy nie tylko populacji osób młodych, aktywnych zawodowo, ale także starszych, chorujących na wiele schorzeń somatycznych. W niniejszej pracy przedstawiono przypadek 69-letniej kobiety po udarze mózgu, z chorobami towarzyszącymi, u której rozpoznano epizod depresyjny umiarkowany. Pierwsza próba leczenia była niepomyślna. Następnie po nawiązaniu relacji terapeutycznej z pacjentką i zaakceptowaniu przez nią leczenia, obserwowano stopniową poprawę w zakresie wcześniej zgłaszanych dolegliwości. Kluczowe w terapii depresji, oprócz leczenia farmakologicznego, wydaje się być nawiązanie właściwej relacji z chorym i wspólne zaplanowanie leczenia, co podnosi poczucie wartości pacjenta jako osoby odpowiedzialnej za siebie i proces leczniczy.