Alergiczny nieżyt nosa jest schorzeniem dotyczącym stale rosnącej liczby pacjentów. W Polsce częstość jego występowania wynosi ok. 25%. U podłoża schorzenia leży IgE-zależna reakcja zapalna błony śluzowej nosa, będąca następstwem ekspozycji na antygen. W artykule przedstawiono wybrane zagadnienia dotyczące sytuacji epidemiologicznej, patofizjologii oraz metod leczenia alergicznego nieżytu nosa, w tym z zastosowaniem glikokortykosteroidów donosowych.

Szybki rozwój komputerów oraz oprogramowania sprawił, że metody informatyczne in silico stały się integralną częścią procesu poszukiwania i projektowania nowych leków, intensywnie wspieraną przez przemysł farmaceutyczny. Za pomocą dostępnego obecnie oprogramowania do modelowania molekularnego możliwa jest analiza i porównywanie struktur, projektowanie związków wiodących, identyfikowanie konformacji aktywnej liganda i farmakoforu, analizowanie sposobu łączenia się liganda z receptorem oraz wiele innych. Zastosowanie metod i narzędzi obliczeniowych w procesie projektowania leków jest interesującą alternatywą, która pozwala na znaczną redukcję czasu i kosztów związanych z wprowadzeniem na rynek nowego leku.

Kwasy tłuszczowe omega-3 razem z kwasami omega-6 są niezbędnymi nienasyconymi kwasami tłuszczowymi (NNKT). Powinny być dostarczane do organizmu we właściwych proporcjach wraz z prawidłowo zbilansowaną dietą. Niestety, powszechny model żywienia współczesnego człowieka prowadzi do niedoborów kwasów omega-3, które spożywane są w niedostatecznych ilościach. Kwasy omega-3 są przedmiotem prac badawczych wielu naukowców, gdyż wciąż odkrywane są nowe funkcje, jakie pełnią te związki w ludzkim organizmie. W artykule zaprezentowano znaczenie kwasów omega-3 dla ludzkiego zdrowia, przedstawiając układy i narządy, których prawidłowe funkcjonowanie zależy od wymienionych związków.

Otyłość postrzegana jako epidemia XXI w. i choroba przewlekła dotyczy nie tylko populacji osób dorosłych, ale także dzieci i młodzieży zarówno z krajów rozwiniętych, jak i rozwijających się. Konsekwencją nadmiaru tkanki tłuszczowej są zaburzenia metaboliczne gospodarki węglowodanowej, lipidowej, wzrost ciśnienia tętniczego, które prowadzą do rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. Otyłe nastolatki to w 80% otyli dorośli, wymagający leczenia z powodu powikłań otyłości. Niewydolna tkanka tłuszczowa w stanie przeciążenia wydziela cytokiny biorące udział w patomechanizmie insulinooporności, stanowiące podstawę zaburzeń metabolicznych i w konsekwencji cukrzycy, choroby niedokrwiennej serca, miażdżycy i nadciśnienia. Otyłość wieku dziecięcego może mieć swój początek na etapie płodowego programowania metabolizmu i zależeć od stanu metabolicznego matek. W dalszym okresie istotny jest wpływ czynników środowiskowych: psychospołecznych i stylu życia. Do nieprawidłowości będących następstwem otyłości zalicza się przedwczesne dojrzewanie płciowe, ginekomastię, niealkoholową chorobę stłuszczeniową wątroby, zapalenia trzustki, choroby zwyrodnieniowe stawów, choroby nowotworowe. W grupie dzieci i młodzieży z otyłością częściej rozpoznaje się białkomocz i cechy segmentowego ogniskowego stwardnienia kłębuszków nerkowych. Do następstw otyłości w wieku rozwojowym zalicza się skutki psychospołeczne, takie jak niską samoocenę, epizody depresyjne, zaburzenia osobowości, lęki, izolację społeczną, depresję i w konsekwencji słabsze wyniki w nauce. Działania profilaktyczne powinny być podejmowane na bardzo wczesnym etapie i skierowane do kobiet w ciąży, utrwalane w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym w warunkach prawidłowych wzorców rodzinnych, żywieniowych i aktywności fizycznej.

Osteoporoza jest jedną z najczęściej występujących chorób w krajach rozwiniętych. Jest to również bardzo ważny problem zdrowia publicznego, a jego skutki mają duży wpływ na jakość życia chorych. Osteoporoza to przewlekła choroba charakteryzująca się utratą masy kostnej, spowodowaną znacznym pogorszeniem mikroarchitektury kości. Schorzenie to wynika z braku równowagi między kościotworzeniem a resorpcją kości. Głównym celem leczenia osteoporozy jest zmniejszenia ryzyka złamań. W artykule przedstawiono obecną sytuację epidemiologiczną osteoporozy, złożoność jej etiopatogenezy i warunki wpływające na jej rozwój. Opisano zastosowania różnych grup leków, rolę suplementacji wapnia i witaminy D w leczeniu osteoporozy.

Obecność choroby współistniejącej z hiperlipidemią determinuje sposób postępowania lekarza, bowiem ściśle powiązane są z tym cele terapeutyczne, jakie należy osiągnąć u danego pacjenta. Celem pracy jest przedstawienie obecnych poglądów na temat sposobów leczenia hiperlipidemii w poszczególnych grupach pacjentów, w zależności od schorzeń współistniejących. U pacjentów z nadciśnieniem tętniczym w przypadku hipertriglicerydemii i niskich stężeń cholesterolu frakcji HDL ważną rolę odgrywa wyrównanie ciśnienia tętniczego krwi, a w przypadku wysokich stężeń cholesterolu frakcji LDL ważniejsze znaczenie ma terapia hipolipemizująca.

Na podstawie danych zawartych w publikacji NFZ w internecie przeprowadzono analizę rynku leków refundowanych w 2013 r. Opublikowane dane szczegółowe nie obejmują informacji dla ok. 4,4 mln opakowań, tj. 1,13% wszystkich wykupionych leków o wartości ok. 243 mln PLN (2,25%). Analizowano 8400 pozycji, w ramach których sprzedano 390,8 mln opakowań o wartości 10,806 mln PLN. W tab. 1 zestawiono ogólne dane dla rynku leków refundowanych w 2013 r. w porównaniu z wynikami z 2012 r. („Lek w Polsce” nr 6/7 2013).

Obecnie niedokrwistość z niedoboru żelaza jest problemem ogólnoświatowym. Najczęściej dotyczy młodych, obficie miesiączkujących kobiet, a także chorych z obecnym przewlekłym krwawieniem z przewodu pokarmowego. Do grup ryzyka zalicza się także wielokrotnych dawców krwi, kobiety ciężarne, osoby z chorobami upośledzającymi wchłanianie z przewodu pokarmowego lub stosujące restrykcyjną dietę eliminacyjną. Rozpoznanie anemii opiera się na badaniu stężenia hemoglobiny, wartości hematokrytu oraz liczby erytrocytów we krwi obwodowej. W leczeniu należy zastosować równocześnie leczenie suplementacyjne preparatami żelaza, odpowiednio zmodyfikowaną dietę oraz terapię przyczynową. Najczęściej stosowane są doustne preparaty żelaza, których skuteczność wzrasta podczas jednoczesnego zastosowania kwasu askorbinowego, który warunkuje lepsze wchłanianie żelaza nieorganicznego. Skuteczność suplementacji można zaobserwować już po 7 dniach zastosowania, w postaci wzrostu retikulocytozy

Higiena miejsc intymnych jest niezbędna do utrzymania prawidłowych funkcji układu rozrodczego. To nie tylko zabiegi myjące i zapewnienie uczucia świeżości, ale także ochrona przed infekcjami i stanami zapalnymi tych okolic. Na rynku farmaceutycznym dostępnych jest wiele różnych preparatów, które m.in. działają antybakteryjnie, przeciwgrzybiczo, przeciwzapalnie, łagodzą podrażnienia, nawilżają, chronią oraz przywracają odpowiednie pH miejsc intymnych.

Długotrwałe przebywanie w pozycji leżącej, wymuszone przez wiele schorzeń i ograniczona aktywność ruchowa prowadzą do poważnych zaburzeń czynności fizjologicznych i przemian biochemicznych w organizmie. Powodują ogólne osłabienie, spadek tolerancji wysiłku, zmniejszenie wydolności układu oddechowego i krążenia, zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze układu kostno-stawowego, zaniki i przykurcze mięśniowe, zagęszczenie krwi i zwiększoną jej krzepliwość, a także nieprawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Dodatkowo dołączają się komplikacje – odleżyny, zapalenie płuc, zatory, osteoporoza czy infekcje dróg moczowych, które mogą nieraz stanowić zagrożenie życia leżących pacjentów, szczególnie w podeszłym wieku. Dlatego bardzo ważna jest odpowiednia, stosowana pod nadzorem lekarza, profilaktyka, również farmakologiczna, zapobiegająca następstwom długotrwałego unieruchomienia w łóżku, a w razie ich wystąpienia – odpowiednie leczenie. W przypadku chorych przebywających w domu, poza fachową pomocą wykwalifikowanego zespołu medycznego, istotną rolę odgrywa także stała, troskliwa opieka rodziny.

Melatonina zwana jest hormonem snu. Odgrywa ona niezwykle ważną rolę w regulacji rytmu okołodobowego. Stężenie melatoniny wzrasta w nocy, a proces jej syntezy hamowany jest przez światło. Zachwianie biologicznego rytmu powoduje niedobór melatoniny, a to z kolei – zaburzenia snu. Obecnie istnieją trzy podstawowe wskazania do stosowania melatoniny: zaburzenia snu, regulacja rytmu sen-czuwanie u osób niewidomych oraz dla osób podróżujących. Dawka powinna być zawsze dobierana indywidualnie do potrzeb pacjenta. Melatonina jest lekiem bezpiecznym, nie wywołuje uzależnienia, jak również nie wykazuje niebezpiecznych działań niepożądanych.

Cukrzyca jest jedną z najpowszechniej występujących chorób na świecie. Obecnie liczbę chorych szacuje się na 366 mln, a przewiduje się, że przy obserwowanym lawinowym wzroście w 2030 r. liczba ta wyniesie 550 mln. W Polsce choruje na cukrzycę ok. 6-7% społeczeństwa. Wyniki badań NATPOL (2001-2011 r.) wskazują, że o ile nie uda się podjąć odpowiednich działań profilaktycznych, liczba chorych na cukrzycę Polaków wzrośnie w czasie najbliższych 10 lat o 25%. Diabetycy są częstymi pacjentami na różnych poziomach opieki medycznej. Ze względu na ograniczenia systemowe i stosunkowo małą liczbę diabetologów w Polsce (ok. 700), znaczącą rolę do odegrania w opiece nad pacjentami z cukrzycą mają lekarze rodzinni. Powinni w związku z tym posiadać odpowiednią wiedzę.

Choroby niezakaźne, a w szczególności przewlekłe choroby układu oddechowego, są poważnym, współczesnym i globalnym problemem w wymiarze medycznym, społecznym i ekonomicznym. Na całym świecie setki milionów pacjentów cierpią z powodu astmy (300 mln), przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (80 mln), alergicznego nieżytu nosa (400 mln) i innych. WHO, WHA, GARD i inne międzynarodowe organizacje szerzą wiedzę na temat przewlekłych chorób układu oddechowego wśród personelu medycznego, służby zdrowia i całych narodów. Celem nowych standardów w zakresie diagnostyki, terapii i profilaktyki astmy (GINA) oraz przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (GOLD) jest obniżenie zachorowalności i śmiertelności, a także stymulowanie wieloośrodkowych badań naukowych. Wczesna diagnostyka oraz leczenie dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjentów na podstawie aktualnych światowych zaleceń przyczyniają się do opanowania postępu choroby, kontroli objawów klinicznych oraz w istotny sposób redukują ekonomiczne i społeczne koszty przewlekłych chorób układu oddechowego. Wprowadzenie przez Wytyczne GINA 2009 i Raport GOLD 2011 holistycznego ujęcia astmy oraz wielowymiarowego podejścia do przewlekłej obturacyjnej choroby płuc najlepiej odzwierciedla klinikę tych chorób i daje nowe narzędzia diagnostyczno- terapeutyczne zarówno samym pacjentom, jak i lekarzom praktykom. Nowe podejście do całościowego rozumienia fenomenów klinicznych wraz z innymi badaniami dodatkowymi pozwala na wieloparadygmatyczne spojrzenie na chorego człowieka, zapewniając tym samym lekarzom sukces terapeutyczny

Pieluszkowe zapalenie skóry to najpopularniejsze schorzenie okresu niemowlęcego, będące następstwem zbyt długiego kontaktu skóry z mokrą pieluszką. W profilaktyce i leczeniu tego schorzenia niezbędne jest wdrożenie odpowiedniej higieny i pielęgnacji skóry okolic pieluszkowych. Leczenie obejmuje natomiast stosowanie miejscowych środków regenerujących, przeciwzapalnych i przeciwdrobnoustrojowych oraz emolientów. Artykuł ten zawiera przegląd najpopularniejszych substancji wykorzystywanych w leczeniu pieluszkowego zapalenia skóry.

Kandydoza pochwy i sromu (vulvovaginal candidiasis – VVC) to zakażenie występujące przeważnie u młodych, aktywnych seksualnie kobiet, ale nierzadko także spotykane u pacjentek w wieku postmenopauzalnym. Czynnikiem etiologicznym są drożdżaki z rodzaju Candida – przeważnie C. albicans, ale także inne gatunki, np. C. glabrata, C. tropicalis, C. krusei. Są to zakażenia zaliczane do endogennych, w związku z czym wcześniejsza, stany zmniejszenia odporności przyczyniają się do zwiększenia ryzyka powstania infekcji. Dominującymi objawami zakażenia u pacjentek są: uporczywy świąd, pieczenie i bolesność okolicy sromu, a także upławy o nieprzyjemnym zapachu. Do kryteriów niezbędnych do rozpoznania CVV zalicza się pozytywne wyniki badania podmiotowego i przedmiotowego, ocenę pH pochwy oraz bezpośrednie badanie mikroskopowe i mikrobiologiczne (barwienie metodą Grama, posiew). W leczeniu kandydozy pochwy i sromu stosuje się leki antymikotyczne miejscowe i ogólne. W większości przypadków skuteczne są preparaty z antybiotykami polienowymi (nystatyna) lub lekami azolowymi (klotrimazol, flukonazol, fentikonazol, itrakonazol). W terapii, jako leczenie uzupełniające, zalecane są także preparaty zawierające probiotyki, które przyczyniają się do odbudowy prawidłowej mikroflory pochwy i sromu.