Rumianek pospolity jest rośliną o szerokim spektrum właściwości leczniczych. Wśród głównych kierunków aktywności farmakologicznej zarówno olejku eterycznego, jak i ekstraktu z kwiatów rumianku, a także związków z nich wyizolowanych można wyróżnić działanie przeciwzapalne, antyalergiczne, spazmolityczne, uspokajające, przeciwdrobnoustrojowe, regenerujące. Ze względu na udokumentowane właściwości terapeutyczne, rumianek stosowany jest do leczenia: stanów zapalnych i skurczowych przewodu pokarmowego, infekcji układu moczowego, nieżytów górnych dróg oddechowych, zaburzeń układu nerwowego, a także zewnętrznie – na trudno gojące się rany, owrzodzenia, odmrożenia, oparzenia, wypryski, hemoroidy.

Cukrzyca jest przewlekłą chorobą metaboliczną o nie do końca poznanej etiologii. Obecnie w leczeniu wspomagającym cukrzycy oraz przy łagodzeniu skutków hiperglikemii coraz częściej sięga się po sprawdzone preparaty roślinne. Wśród ziół o udokumentowanych właściwościach hipoglikemicznych można wymienić m.in.: liść morwy białej, liść gurmaru, korę cynamonowca, ziele rutwicy oraz naowocnię fasoli. Poniższy artykuł stanowi przegląd literatury fachowej na temat przeciwcukrzycowych właściwości wspomnianych roślin.

Kaszel to nie tylko odruch obronny, ale również jeden z najczęstszych objawów chorobowych, niejednokrotnie sprawiający spore trudności w diagnozowaniu i różnicowaniu, ponieważ może być związany nie tylko z chorobami dróg oddechowych, ale również ze schorzeniami układu krążenia, pokarmowego albo nerwowego. W jego zwalczaniu najczęściej stosowane są leki przeciwkaszlowe lub wykrztuśne, a w przypadku kaszlu „wtórnego” – specyfiki zwalczające chorobę zasadniczą. Dużą popularnością cieszą się również kuracje domowymi sposobami, przekazywanymi z pokolenia na pokolenie.

Zakażenia układu moczowego stanowią drugą pod względem częstości, po zakażeniach dróg oddechowych, przyczynę zgłaszania się pacjenta do lekarza pierwszego kontaktu, jak również po poradę do farmaceuty w aptece [1]. Najczęściej występującą postacią kliniczną ZUM jest zapalenie pęcherza moczowego. Ocenia się, że u ok. 20-50% kobiet przynajmniej raz w życiu wystąpił epizod zapalenia pęcherza moczowego [2]. Niepowikłane zapalenie pęcherza moczowego może być skutecznie leczone za pomocą preparatów OTC. W artykule omówiono preparaty OTC stosowane w terapii zapalenia pęcherza moczowego (żurawina, witamina C, probiotyki, mieszanki ziołowe) oraz preparaty wydawane z przepisu lekarza.

Idealna postać farmaceutyczna dla większości pacjentów to najczęściej tabletka lub kapsułka. Jednak nawet najpopularniejsze postaci leku niejednokrotnie sprawiają trudności w aplikacji, szczególnie wśród specyficznych grup pacjentów. Aby wyjść im naprzeciw, technologia postaci leku poszukuje wciąż nowych rozwiązań. Innowacyjne formy leku dążą do zapewnienia bezpieczeństwa, komfortu i ułatwienia aplikacji medykamentu. Odpowiednio zastosowany proces technologiczny umożliwia modyfikację czasu działania leku, powodując szybkie uwalnianie substancji leczniczej lub przeciwnie, uwalniając ją stopniowo, redukuje konieczność częstego przyjmowania kolejnych dawek leku. Do nowych postaci o szybkim działaniu należą: tabletka ODT (ang. Oral Disintegrating Tablet), film rozpadający się w ustach ODF (Oral Dispersible Film), tabletki szybko rozpadające się (FDT – Fast Dissolving Tablets). Zalety odpowiedniego wykorzystania drogi podania leku z uwzględnieniem jego właściwości farmakokinetycznych w celu optymalizacji standardowej terapii bólu zostały przedstawione na przykładach niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ): meloksykamu i nimesulidu.

Dna moczanowa jest chorobą związaną z odkładaniem się kryształów moczanu sodu w stawach i innych tkankach. U chorych na dnę często współistnieją inne choroby – zespół metaboliczny, upośledzenie funkcji nerek. Głównym celem leczenia dny moczanowej jest zapobieganie atakom i odkładaniu się złogów moczanów w tkankach poprzez obniżanie i utrzymywanie stężenia kwasu moczowego w surowicy poniżej 6 mg/dl. Ostatnio wprowadzono nowe leki obniżające stężenie kwasu moczowego – febuxostat i peglotikazę. W celu poprawy odległych wyników leczenia pacjentów powinna być prowadzona strategia postępowania oparta na rekomendacjach opracowanych na podstawie dowodów naukowych.

Skóra noworodków i niemowląt, w związku ze swoją niedojrzałością oraz cieńszą i bardziej przepuszczalną niż u starszych dzieci i dorosłych warstwą rogową, jest bardziej skłonna do powstawania podrażnień, odparzeń, reakcji alergicznych i przenikania substancji drażniących. Artykuł ten przedstawia różnice między skórą noworodków a skórą osób dorosłych, zasady jej prawidłowej pielęgnacji i leczenia najpopularniejszych schorzeń, takich jak pieluszkowe zapalenie skóry i wyprzenia. Omówione zostały również składniki kosmetyków przeznaczonych dla niemowląt i noworodków.

Drogie leki oryginalne nieraz zastępowane są, po upływie okresu ochrony patentowej, tańszymi odpowiednikami, zawierającymi zazwyczaj identyczną substancję czynną, ale różniące się składnikami pomocniczymi, wyglądem i sposobem wytwarzania. Nieraz generyki, mimo uznania ich za biorównoważne  z lekami oryginalnymi, mogą też różnić się równoważnością terapeutyczną, szczególnie w przypadku chorych ze zmienioną farmakokinetyką w stosunku do zdrowych, młodych dorosłych. Dlatego każda decyzja o zamianie innowacyjnego farmaceutyku na jego zamiennik powinna być podjęta przez lekarza lub farmaceutę w aptece po przeanalizowaniu ewentualnych korzyści i uwzględnieniu ryzyka dla pacjentów, a zwłaszcza niemowląt, dzieci, ludzi starszych, kobiet w ciąży i okresie przedmiesiączkowym, ponadto mających zaburzenia wchłaniania, metabolizmu i wydalania, a także stosujących polifarmakoterapię.

Niedobory żelaza należą do najczęstszych niedoborów odżywczych, które występują na świecie, szczególnie wśród kobiet ciężarnych i dzieci. Pomimo światowego rozwoju ekonomicznego, nawet 42% kobiet w ciąży ma anemię. Niedokrwistość z niedoboru żelaza (IDA) jest przyczyną niedokrwistości w 75-95% przypadków kobiet ciężarnych. Główną przyczyną IDA jest zmniejszenie zapasów żelaza z powodu zmniejszonej jego podaży lub z powodu zaburzeń we wchłanianiu tego pierwiastka. Anemia jest stanem niebezpiecznym nie tylko dla kobiet ciężarnych, ale również dla płodu, jak i noworodka. Niedokrwistość z niedoboru żelaza zwiększa ryzyko porodu przedwczesnego, a także może być odpowiedzialna nawet za 12,8% zgonów matek w okresie ciąży i porodu. Suplementacja żelazem jest zalecanym sposobem leczenia niedokrwistości z niedoboru żelaza u ciężarnych. Doustne preparaty niskodawkowe zawierające żelazo rzadziej powodują efekty uboczne i są lepiej tolerowane przez pacjentki.

Co roku w okresie jesienno-zimowym liczba pacjentów chorujących na przeziębienie, grypę, stany zapalne dolnych i górnych dróg oddechowych zwiększa się w zastraszającym tempie. Głównym czynnikiem sprawczym, prowadzącym do chorób sezonowych, jest obniżona odporność organizmu. Zgodnie z ogólnie przyjętą zasadą „lepiej zapobiegać niż leczyć”, uzasadnione jest stosowanie preparatów modyfikujących czynność układu immunologicznego. Rynek farmaceutyczny oferuje szeroki wachlarz preparatów zwiększających odporność organizmu. W niniejszym artykule omówiono preparaty pochodzenia naturalnego – z jeżówki, aronii, czosnku, aloesu, β-glukanów,  witaminowe, z kwasami omega-3 oraz preparaty homeopatyczne o właściwościach immunostymulujących i immunokorygujących, jak również leki stosowane z przepisu lekarza.

Goryczka żółta jest rośliną od stuleci znaną i szeroko stosowaną w medycynie ludowej. Substancje gorzkie (sekoirydoidy) w niej zawarte pobudzają wydzielanie śliny, soku żołądkowego, jelitowego, trzustkowego i żółci, a także wykazują działanie przeciwzapalne, immunomodulujące oraz przeciwdrobnoustrojowe. Z tego względu preparaty otrzymywane z korzenia goryczki oraz związki z niego izolowane (gencjopikrozyd i amarogentyna) stosowane są w zaburzeniach trawienia, zaparciach, braku łaknienia, wzdęciach, przewlekłych nieżytach żołądka i jelit, w zespole złego wchłaniania, a także dysfunkcjach pęcherzyka  żółciowego i wątroby o różnej etiologii, schorzeniach układu oddechowego (zapalenie zatok, oskrzeli) i stanach ogólnego osłabienia organizmu.

Przeziębienie to choroba górnych dróg oddechowych, dotykająca wielu ludzi na świecie, powodująca częste absencje w pracy i szkole. Schorzenie to leczy się głównie objawowo, ze względu na brak możliwości szybkiego określenia czynników etiologicznych, którymi mogą być różne wirusy. Leczenie infekcji kataralnej polega na zwalczaniu bólu, gorączki, kataru i kaszlu, natomiast zapobieganie na podnoszeniu odporności. W terapii i profilaktyce choroby przeziębieniowej stosowane są zarówno specyfiki syntetyczne, jak i preparaty pochodzenia naturalnego (mineralne i roślinne), w większości nabywane bez recepty, dlatego niezwykle ważna jest rola farmaceuty, który powinien nie tylko zaoferować pacjentowi właściwy lek, ale również czasem zasugerować wizytę u lekarza.

W ostatnich latach wzrastająca liczba ekspedycji wysokogórskich wywołała zainteresowanie naukowców wpływem obniżonego ciśnienia atmosferycznego na funkcjonowanie człowieka. Lekarze zajmujący się medycyną wysokogórską opracowali farmakologiczną procedurę umożliwiającą ułatwienie i przyspieszenie aklimatyzacji dzięki zastosowaniu takich leków, jak: acetazolamid, nifedypina, deksametazon.

Z drugiej strony antropologowie próbują poznać sposoby adaptacji ludności górskiej do warunków stałej hipoksji. Dotychczas odkryto zmiany metaboliczne w organizmach mieszkańców Tybetu i Andów. Aby przeżyć na wysokościach pierwsi wydychają większą ilość tlenku azotu (NO), podczas gdy drudzy wykazują podwyższony poziom hemoglobiny, co skutkuje poprawą transportu tlenu z krwi do tkanek.

Kolka niemowlęca jest jednym z najczęstszych problemów, z jakimi borykają się rodzice w pierwszych miesiącach życia dziecka. Szacuje się, że kolka niemowlęca występuje nawet u 30% niemowląt. Zaburzenie to charakteryzuje się napadowym płaczem, pojawiającym się najczęściej w godzinach wieczornych, bez uchwytnej przyczyny. Rozpoznanie kolki opiera się przede wszystkim na informacjach z wywiadu lekarskiego. Badanie fizykalne dziecka nie wykazuje poważnych nieprawidłowości. Zazwyczaj nie ma potrzeby wykonywania dodatkowych badań laboratoryjnych czy obrazowych. Leczenie kolki niemowlęcej opiera się przede wszystkim na objaśnieniu rodzicom charakteru objawów oraz zmniejszeniu ich niepokoju o dziecko. Pomocne bywają preparaty zmniejszające objętość gazów jelitowych oraz probiotyki, choć nie udowodniono jednoznacznie ich skuteczności. W wybranych przypadkach rozważa się wyłączenie z diety białka mleka krowiego.