Co 30 sekund jedna osoba na świecie dowiaduje się, że ma nowotwór krwi, każdego roku –6 tys. osób. Liczba chorych w ciągu ostatnich kilkunastu lat wzrosła dwukrotnie, obecnie w Polsce z nowotworami hematologicznymi zmaga się ponad 100 tys. osób. Eksperci podkreślają, że nowotwory krwi i szpiku mogą być skutecznie leczone. Kluczem jest wczesne ich wykrycie. 28 maja obchodzimy Światowy Dzień Walki z Nowotworami. Jak podkreśla Aleksandra Rudnicka, rzecznik Polskiej Koalicji Pacjentów Onkologicznych: (...) to dobra okazja, aby przypomnieć, że jedno proste badanie – morfologia krwi obwodowej, może uratować życie.

Większość nowotworów krwi ma źródło w szpiku kostnym, który odpowiada za produkcję krwi. Najczęściej spotykane nowotwory krwi to: białaczki, chłoniaki oraz szpiczaki. Według danych Krajowego Rejestru Nowotworów (KRN) w ciągu ostatnich trzech dekad liczba nowych zachorowań na nowotwory układu krwiotwórczego i chłonnego wzrosła ponad 2-krotnie. Prognozy demograficzne i epidemiologiczne nie są optymistyczne – ze względu na starzejące się społeczeństwo w Polsce będzie przybywać pacjentów hematologicznych.

Choroby krwi i szpiku, wbrew powszechnym skojarzeniom, nie dotyczą jednak tylko osób starszych. Przez wiele lat mielofibroza, najrzadszy lecz wyjątkowo agresywny nowotwór mieloproliferacyjny, kojarzona była właśnie z podeszłym wiekiem. Tymczasem do rozwoju choroby może dojść również u osób młodszych. U ok. 10% pacjentów choroba jest rozpoznawana poniżej 45. r.ż. Na nowotwory krwi i szpiku chorują również najmłodsi. Każdego roku w Polsce stwierdza się ok. 1100-1200 nowych zachorowań na nowotwory wśród dzieci do 17. r.ż. Najczęstszym nowotworem wieku dziecięcego w Polsce są nowotwory układu krwiotwórczego – białaczki, które stanowią ok. 26% wszystkich nowotworów dziecięcych.

Zmęczenie, utrata masy ciała, nocne poty, gorączka – to mogą być objawy chorób krwi i szpiku, w tym m.in. mielofibrozy. Ostra białaczka szpikowa (accute myeloid leukemia – AML) początkowo również nie daje specyficznych objawów, powodując trudno poddające się leczeniu zakażenia, siniaki czy krwawienia z nosa lub dziąseł. Z kolei mastocytoza – kolejny nowotwór mieloproliferacyjny – może przebiegać bezobjawowo lub manifestować się zmęczeniem, spadkiem ciśnienia tętniczego krwi czy biegunką. Przez to, że objawy chorób krwi i szpiku są niespecyficzne, bywają latami ignorowane.

Morfologia krwi obwodowej – badanie sprawdzające skład krwi – wspiera diagnostykę chorób krwi i szpiku. Nieprawidłowe poziomy leukocytów, erytrocytów i trombocytów dla lekarza pierwszego kontaktu stanowią sygnał, że z naszym zdrowiem może dziać się coś złego. Na podstawie wyniku badania oraz wywiadu z pacjentem (m.in. pod kątem objawów) lekarz rodzinny może postawić pierwsze podejrzenie choroby nowotworowej, a w wielu wypadkach może także bardzo precyzyjnie ukierunkować dalszą diagnostykę. 

Jak podkreśla Aleksandra Rudnicka: Od kilku lat obserwujemy pozytywne zmiany w dostępie polskich pacjentów hematologicznych do właściwych terapii, które często ratują nie tylko ich zdrowie, ale i życie. Wciąż jednak jest wiele do zrobienia. Na aktualnej liście potrzeb terapeutycznych pacjentów hematoonkologicznych jest 5 leków i 3 zmiany w programach lekowych. Czekamy na refundację, czekamy na zmiany.