2020-01-02
Artykuł
Przedstawione w pracy gatunki roślin: pelargonia przylądkowa (afrykańska) (Pelargonium sidoides), chrzan pospolity (Armoracia rusticana) oraz nasturcja większa (Tropaeolum majus), to gatunki o cennym działaniu leczniczym, znane w tradycyjnej medycynie w różnych rejonach świata. Surowcami farmaceutycznymi pozyskiwanymi z T. majus są: ziele, kwiat oraz liście, a z P. sidoides i A. rusticana – korzeń. Za aktywność biologiczną P. sidoides odpowiadają specyficzne kumaryny, a za aktywność T. majus i A. rusticana – glukozynolaty.
Gatunki te współcześnie wykorzystywane są najczęściej w leczeniu infekcji dróg oddechowych, często w preparatach złożonych. Najnowsze badania naukowe dowodzą także innych, istotnych działań biologicznych wymienionych surowców, m.in. działania przeciwzapalnego, antyoksydacyjnego, immunomodulującego, przeciwnowotworowego, przeciwbakteryjnego, przeciwgrzybiczego i przeciwwirusowego, co wpływa na coraz szersze wykorzystanie ww. surowców w nowoczesnej fitoterapii.
Pelargonia przylądkowa (afrykańska) – Pelargonium sidoides DC. (ang. African geranium, South African geranium) to gatunek należący do rodziny Geraniaceae. Jego naturalnymi obszarami występowania są głównie tereny Przylądkowej Prowincji Wschodniej Republiki Południowej Afryki. Gatunek ten rośnie zarówno na obszarach trawiastych, jak i glebach kamienistych. W tradycyjnej medycynie plemion południowoafrykańskich, jak Zulu, Bantu, Xhosa i Miengu, korzeń P. sidoides stosowany jest w leczeniu chorób układu oddechowego takich jak: zapalenie płuc i gruźlica, a także w leczeniu dolegliwości żołądkowych, m.in. biegunki o różnej etiologii i czerwonki. Potocznie używana nazwa korzenia P. sidoides w języku Zulu to Umckaloabo, dosłownie tłumaczona na język polski oznacza „ostry kaszel”. Szamani wykorzystują także nadziemne części rośliny w celu przyspieszenia gojenia ran oraz owrzodzeń. W XIX w. w krajach europejskich stosowano napary z P. sidoides jako lek przeciwgruźliczy. We współczesnej fitoterapii wyciąg z korzenia P. sidoides stosowany jest najczęściej w leczeniu bólu ucha i gardła, nieżytu nosa oraz w infekcjach dróg oddechowych. Obecnie P. sidoides to roślina farmakopealna, która posiada swoją monografię w Farmakopei Europejskiej oraz Farmakopei Polskiej.