2020-09-21 Artykuł

Farmakoterapia bólu ostrego i przewlekłego w podstawowej opiece zdrowotnej

Ból jest przykrym i negatywnym wrażeniem zmysłowym oraz emocjonalnym, powstającym pod wpływem bodźców uszkadzających tkankę lub zagrażających jej uszkodzeniu. Ból znacząco obniża jakość życia ludzi i wiąże się z zaburzeniem w codziennym funkcjonowaniu. Większość pacjentów zgłasza się z dolegliwościami bólowymi najpierw do lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej. W celu wdrożenia właściwej farmakoterapii zalecane jest stosowanie skal oceny bólu (numerycznej – NRS, wizualno-analogowej – VAS, słownej – VRS, Wonga-Bakera – wpływu na zachowanie), a także postępowanie zgodnie z trójstopniową drabiną analgetyczną WHO (stopień I – leki nieopioidowe, w tym niesteroidowe leki przeciwzapalne, stopień II – słabe opioidy, stopień III – silne opioidy). Na każdym stopniu drabiny do leków przeciwbólowych mogą być dołączone koanalgetyki (leki przeciwdepresyjne, przeciwpadaczkowe, miorelaksanty), które wzmacniają efekt stosowanej farmakoterapii.

W każdym przypadku, jeśli jest to możliwe, oprócz postępowania objawowego powinno być stosowane leczenie przyczynowe. W celu właściwego sklasyfikowania i dokonania oceny klinicznej powinien być uwzględniony opis bólu podawany przez pacjenta (np. ból „kłujący” lub „ściskający”), jego lokalizacja, reakcja osoby chorej na ból, wpływ na ogólną sprawność i charakterystyka czasowa występującego bólu. Dobór analgetyków musi być przeprowadzony przy przeanalizowaniu chorób współistniejących i przeciwwskazań do planowanych w terapii leków.
Schemat farmakologicznego leczenia bólu został wprowadzony przez Światową Organizację Zdrowia (ang. WHO – World Health Organisation) w 1986 r. Kluczowym elementem tej strategii jest pomiar natężenia bólu, a także indywidualnie prowadzona farmakoterapia z uwzględnieniem patomechanizmu powstawania tego nieprzyjemnego odczucia. Ważne są również mechanizmy farmakodynamiczne stosowanych preparatów.

 

  Czytaj pełny tekst

Autor: lek. Jan W. Pęksa, lek. Anna Malinowska-Karpiel

Data publikacji: 2020-09-21

Źródło: "Lek w Polsce" nr 06/07/2020

Słowa kluczowe: ból ostry, ból przewlekły, niesteroidowe leki przeciwzapalne, opioidy, koanalgetyki

1. Kotlińska-Lemieszek A. Praktyka kliniczna – przewodnik leczenia bólu. Farmakoterapia wielolekowa bólu przewlekłego – jakie analgetyki i koanalgetyki warto ze sobą łączyć, a jakich połączeń należy unikać. Med. Prakt. 2019;11:110-20.     

2. Kocot-Kępska M, Dobrogowski J. Rodzaje bólu. W: Andres J, Dobrogowski J. Neurologia, znieczulenie regionalne i terapia bólu. 2011:239–53.

3. Dobrogowski J, Zajączkowska R, Dutka J, Wordliczek J. Patofizjologia i klasyfikacja bólu. Polski Przegląd Neurologiczny. 2011;7(1):20–30.

4. Karwacki W. Czym jest ból? Dlaczego wyróżnia się ból ostry i przewlekły? 5000 pytań z pediatrii. https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.12.3.1.

5. Woroń J, Dobrogowski J, Wordliczek W, et al. Leczenie bólu w oparciu o drabinę analgetyczną WHO. Medycyna po Dyplomie. 2011;08:52-61.

6. Blondell RD, Azadfard M, Wisniewski AM. Pharmacologic therapy for acute pain. Am Fam Physician. 2013;06: 766-72.

7. Hylands-White N, Duarte RV, Raphael JH. An overview of treatment approaches for chronic pain management. Rheumatol Int. 2017;01:29-42.

8. Krajnik M, Sobański P. Ból u chorego na nowotwór. Interna Szczeklika. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.22.1.

9. Manzoni GC, Stovner LJ. Epidemiology of headache. Handb Clin Neurol. 2010; 97:3-22.

10. Rożniecki JJ, Bodzioch M. Bóle głowy. Interna Szczeklika. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.I.1.4.

11. Domitrz I. Najczęstsze błędy w diagnostyce i leczeniu bólu głowy – jak ich unikać? Medycyna po Dyplomie. 2014;07-08. https://podyplomie.pl/medycyna/16733,najczestsze-bledy-w-diagnostyce-i-leczeniu-bolu-glowy-jak-ich-unikac.

12. Miller S, Matharu MS. Migraine is underdiagnosed and undertreated. The Practitioner. 2014;258:19-24.

13. Siemiński M. Napięciowe bóle głowy w praktyce lekarza rodzinnego. Forum Medycyny Rodzinnej. 2017;06:255-62.

14. Saper JR, Lake AE 3rd, Cantrell DT, et al.Chronic daily headache prophylaxis with tizanidine: a double-blind, placebo-controlled, multicenter outcome study. Headache. 2002;06:470-82.

15. Sinclair AJ, Sturrock A, Davies B, et al. Headache management: pharmacological approaches. Pract Neurol. 2015;07: 411-23.

16. Walker BF. The prevalence of low back pain: a systematic review of the literature from 1966 to 1998. Clin Spine Surg. 2000;03:205-17.

17. Casazza BA. Rozpoznanie i leczenie ostrego bólu krzyża. Lekarz Rodzinny. 2012;10. https://www.mp.pl/medycynarodzinna/diagnostyka-kliniczna/objawy-kliniczne/119389,rozpoznanie-i-leczenie-ostrego-bolu-krzyza,1.

18. Agency for Healthcare Research and Quality. Noninvasive Treatments for Low Back Pain: Current State of the Evidence. https://effectivehealthcare.ahrq.gov/products/back-pain-treatment/clinician.

19. Woroń J, Wordliczek J., Dobrogowski J. Porównanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Medycyna po Dyplomie. 2011;06:55-6.

20. Sułowicz W, Stompór T, Drabczyk R. Kamica nerkowa. Interna Szczeklika. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.14.6.

21. Moran CP, Courtney AE. Managing acute and chronic renal stone disease. The Practitioner. 2016;02:17-20.

22. Jebali C, Boukadida L, Chabaane W, et al. Ketoprofen versus Diclofenac sodium in the treatment of renal colic. Tunis Med. 2017;04:286-89.

23. Giovanni Grandi, Serena Ferrari, Anjeza Xholli, et al. Prevalence of menstrual pain in young women: what is dysmenorrhea? J Pain Res. 2012;05:169-74.

24. Proctor M, Farquhar C. Diagnosis and management of dysmenorrhoea. BMJ. 2006;05:1134-38.

25. Sękowska A. Postępowanie w bolesnym miesiączkowaniu. Medycyna Praktyczna. Ból. https://www.mp.pl/bol/ekspert/208915,postepowanie-w-bolesnym-miesiaczkowaniu.

26.Wordliczek J, Kotlińska-Lemieszek A, Leppert W, et al. Farmakoterapia bólu u chorych na nowotwory – zalecenia Polskiego Towarzystwa Badania Bólu, Polskiego Towarzystwa Medycyny Paliatywnej, Polskiego Towarzystwa Onkologicznego, Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej, Polskiego Towarzystwa Anestezjologii i Intensywnej Terapii. Ból. 2017;18:11-53.

27. Krajnik M, Sobański P. Ból u chorego na nowotwór. Interna Szczeklika. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.22.1.

28. Kocot-Kępska M. Praktyka kliniczna – przewodnik leczenia bólu: Rozpoczynanie leczenia opioidami w ambulatorium. Med. Prakt. 2018;06:94-100.

29. Zajączkowska R, Kocot-Kępska M, Przeklasa-Muszyńska A, et al. Tapentadol – nowy, działający ośrodkowo analgetyk. Medycyna Praktyczna. https://www.mp.pl/bol/wytyczne/167123,tapentadol-nowy-dzialajacy-osrodkowo-analgetyk.

30. Farmer AD, Drewes AM, Chiarioni G. Pathophysiology and management of opioid-induced constipation: European expert consensus statement. United European Gastroenterol J. 2019;01:7-20.

31. Zeng C, Wei J, Persson MSM, et al. Relative efficacy and safety of topical non-steroidal anti-inflammatory drugs for osteoarthritis: a systematic review and network meta-analysis of randomised controlled trials and observational studies Br J Sports Med. 2018;10:642-50.

32. Zajączkowska R. Miejscowe leczenie bólu. Medycyna praktyczna. https://www.mp.pl/bol/badania/96492,miejscowe-leczenie-bolu.

33. Rannou F, Pelletier JP, Martel-Pelletier J. Efficacy and safety of topical NSAIDs in the management of osteoarthritis: Evidence from real-life setting trials and surveys.Semin Arthritis Rheum. 2016;02(4 Suppl):S18-21.

34. Hans G, Robert D, Verhulst J, et al. Lidocaine 5% patch for localized neuropathic pain: progress for the patient, a new approach for the physician. Clin Pharmacol. 2010;02:65-70.

35. Derry S, Rice ASC, Cole P, et al. Topical capsaicin (high concentration) for chronic neuropathic pain in adults. Cochrane Systematic Review. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD007393.pub4/full.

36. Ciałkowska-Rysz A, Dzierżanowski T. Topical morphine for treatment of cancer-related painful mucosal and cutaneous lesions: a double-blind, placebo-controlled cross-over clinical trial. Arch Med Sci. 2019;01:146-51.

37. Sarvizadeh M, Hemati S, Meidani M, et al. Morphine mouthwash for the management of oral mucositis in patients with head and neck cancer. Adv Biomed Res. 2015;4:44.

38. Jakobsson J, Rane K, Davidson S. Intramuscular NSAIDS reduce post-operative pain after minor outpatient anaesthesia. Eur J Anaesthesiol. 1996;01:67-71.

39. Tramèr MR, Williams JE, Carroll D et al. Comparing analgesic efficacy of non-steroidal anti-inflammatory drugs given by different routes in acute and chronic pain: a qualitative systematic review. Acta Anaesthesiol Scand.1998;01:71-9.

40. Wittich CM, Ficalora RD, Mason TG, et al. Wstrzyknięcia do stawów i struktur okołostawowych. Medycyna po Dyplomie. 2010;03:59-67.

 

 

POWRÓT
reklama Baner_prawy_ZALOGU-SIE
...
kup najnowszy numer »
Info
Najczęściej czytane
Redaktor poleca
GP

Na skróty

Informacje

Copyright © Medyk sp. z o.o