2020-11-04 Artykuł

Leki neurostymulujące we współczesnym społeczeństwie

Dzięki funkcjom poznawczym człowiek jest w stanie uczyć się nowych rzeczy i poszerzać swoją wiedzę. Substancje, które wspierają takie umiejętności, są obecnie stosowane do łagodzenia objawów chorób lub zaburzeń powodujących deficyty w tym wymiarze. Należą do nich: ADHD, demencja starcza, narkolepsja, depresja itp.  Substancje określane jako neurostymulanty są stosowane również pozarejestracyjnie. Takie zjawisko ma szczególnie miejsce w środowiskach akademickich. Jest to spowodowane chęcią polepszenia wyników w nauce przez studentów, a czasem celami rekreacyjnymi. W przeszłości popularność neurostymulantów była również ogromna. Takim przykładem może być II wojna światowa, gdzie stosowano na szeroką skalę pervitin zawierający amfetaminę.

Neurostymulanty ze względu na swój pobudzający charakter poprawiają umiejętności kojarzeniowo-poznawcze i wpływają pozytywnie na motywację. Terapia neurostymulantami stosowana jest w leczeniu zaburzeń deficytów uwagi,
nadmiernej senności, czy w pracy zmianowej. Obecnie w leczeniu stosuje się metylofenidat, atomoksetynę, modafinil, a nawet amfetaminę. Do niebezpiecznych substancji o podobnym działaniu zalicza się kokainę, ecstasy, czy nawet
metylenodioksymetamfetaminę (MDMA). Mimo ogólnego zakazu stosowania tych stymulantów, są one nadal nadużywane, ze względu na silne działania odurzające. Jednak niosą za sobą ogromne ryzyko uzależnienia. Już małe ich ilości mają wpływ na organizm, przez co łatwo je przedawkować i doprowadzić do zgonu. Przewlekle stosowane wyniszczają organizm i uniemożliwiają normalne funkcjonowanie.
  Czytaj pełny tekst

Autor: lek. Mateusz Węclewicz,  Adam Łabuda, dr hab. n. med., prof. UMK Michał Wiciński

Data publikacji: 2020-11-04

Źródło: "Lek w Polsce" nr 8/9/2020

Słowa kluczowe: metylofenidat, modafinil, atomoksetyna, stymulant, uzależnienie, motywacja

1. LiverTox: Clinical and Research Information on Drug-Induced Liver Injury [Internet]. Bethesda (MD): National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases; 2012-. Central Nervous System (CNS) Stimulants.
[Updated 2014 Feb 13].
2. Normann C, Nissen C, Frase L. Neuroenhancement strategies for psychiatric disorders: rationale, status quo and perspectives. Eur Arch Psychiatry Clin Neurosci. 2012 Nov;262 Suppl 2:S113-6.
3. Hockenhull J, Wood DM, Dargan PI. The Availability of Modafinil and Methylphenidate Purchased from the Internet in the United Kingdom Without a Prescription. Subst Use Misuse. 2020;55(1):56-65.
4. LiverTox: Clinical and Research Information on Drug-Induced Liver Injury [Internet]. Bethesda (MD): National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases; 2012. Atomoxetine. [Updated 2017 Jul 27].
5. LiverTox: Clinical and Research Information on Drug-Induced Liver Injury [Internet]. Bethesda (MD): National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases; 2012-. Modafinil. [Updated 2017 Jul 20].
6. LiverTox: Clinical and Research Information on Drug-Induced Liver Injury [Internet]. Bethesda (MD): National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases; 2012-. Methylphenidate. [Updated 2020 Feb 3].
7. LiverTox: Clinical and Research Information on Drug-Induced Liver Injury [Internet]. Bethesda (MD): National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases; 2012-. Amphetamines. [Updated 2016 Apr 8].
8. Nali J. Narkotyk zwany amfetaminą. Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii. SIU nr 4. 2017;
9. Bukowczan-Rzeszut A. Naćpani alianci. Czy o wyniku II wojny światowej przesądziły narkotyki? ciekawostkihistoryczne.pl. 2018.
10. Kamińska K. Genotoksyczne efekty działania substancji psychoaktywnych. Wszechświat.2016, t. 117;7-9.
11. Jóźwik A. Naziści na spidzie, czyli farmakologiczne oswajanie lęku, industrialart.eu.
12. LiverTox: Clinical and Research Information on Drug-Induced Liver Injury [Internet]. Bethesda (MD): National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases; 2012-. Atomoxetine. [Updated 2017 Jul 27].
13. Robbins TW. Pharmacological treatment of cognitive deficits in nondementing mental health disorders. Dialogues Clin Neurosci. 2019 Sep;21(3):301-308.
14. leki.urpl.gov.pl/files/Strattera.pdf [data dostępu 11.05.2020].
15. Urban KR, Wen-Jun Gao. Psychostimulants As Cognitive Enhancers in Adolescents: More Risk than Reward? Front Public Health. 2017;5:260.
16. Ergür AT, Gül H, Gül A. Methylphenidate and Central Precocious Puberty: A Probable Side Effect among Seven Children with the Attention Deficit Hyperactivity Disorder. Clin Psychopharmacol Neurosci. 2019 Aug 31;17(3):446-449.
17. LiverTox: Clinical and Research Information on Drug-Induced Liver Injury [Internet]. Bethesda (MD): National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases; 2012-. Methylphenidate. [Updated 2020 Feb 3].
18. Leijenaar JF, Groeneveld GJ, Klaassen ES, Leeuwis AE, Scheltens P, Weinstein HC, et al. Methylphenidate and galantamine in patients with vascular cognitive impairment-the proof-of-principle study STREAM-VCI. Alzheimers Res Ther. 2020 Jan 7;12(1):10.
19. leki.urpl.gov.pl/files/25_Medikinet_5_10_20_tabl_5_10_20.pdf [data dostępu 11.05.2020].
20. Thakrar C, Patel K, D’ancona G, Kent BD, Nesbitt A, Selsick H, et al. Effectiveness and side-effect profile of stimulant therapy as monotherapy and in combination in the central hypersomnias in clinical practice. J Sleep
Res. 2018 Aug; 27(4):e12627.
21. Sousa A, Dinis-Oliveira RJ. Pharmacokinetic and pharmacodynamic of the cognitive enhancer modafinil: Relevant clinical and forensic aspects. Subst Abus. 2020;41(2):155-173.
22. Greenblatt K, Adams N. Modafinil [Updated 2019 Dec 16]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2020 Jan. Available.
23. Robertson P Jr, Hellriegel ET. Clinical pharmacokinetic profile of modafinil. Clin Pharmacokinet. 2003;42(2):123-37.
24. Winkler A, Hermann C. Placebo- and Nocebo-Effects in Cognitive Neuroenhancement: When Expectation Shapes Perception. Front Psychiatry. 2019 Jul 12;10:498.
25. Wilms W, Woźniak-Karczewska M, Corvini PF, Chrzanowski Ł. Nootropic drugs: Methylphenidate, modafinil and piracetam - Population use trends, occurrence in the environment, ecotoxicity and removal methods - A review. Chemosphere. 2019 Oct;233:771-785.
26. Teodorini RD, Rycroft N. Smith-Spark J.H., The off-prescription use of modafinil: An online survey of perceived risks and benefits. PLoS One. 2020 Feb 5;15(2):e0227818.
27. de Oliveira Cata Preta B, Miranda VIA, Bertoldi AD. Psychostimulant Use for Neuroenhancement (Smart Drugs) among College Students in Brazil. Subst Use Misuse. 2020;55(4):613-621.
28. Westbrook A, van den Bosch R, Määttä JI, Hofmans L, Papadopetraki D, Cools R, Frank MJ. Dopamine promotes cognitive effort by biasing the benefits versus costs of cognitive work. Science. 2020 Mar 20;367(6484):1362-1366.
29. Javed N, Ahmed F, Saeed S, Amir R, Khan H, Iqbal SP. Prevalence of Methylphenidate Misuse in Medical Colleges in Pakistan: A Cross-sectional Study. Cureus. 2019 Oct 9;11(10):e5879.
30. Cândido RCF, Perini E, Pádua CM, Junqueira DR. Prevalence of and factors associated with the use of methylphenidate for cognitive enhancement among university students. Einstein (Sao Paulo). 2019 Oct 24;18:eAO4745.
31. Faraone SV, Rostain AL, Montano CB, Mason O, Antshel KM. Newcorn JH, Systematic Review: Nonmedical Use of Prescription Stimulants: Risk Factors, Outcomes, and Risk Reduction Strategies. J Am Acad Child Adolesc
Psychiatry. 2020 Jan; 59(1):100-112.
32. Brenner RG, Oliveri AN, Sinnott-Armstrong W, Levin ED. Effects of sub-chronic methylphenidate on risk-taking and sociability in zebrafish (Danio rerio). Naunyn Schmiedebergs Arch Pharmacol. 2020 Feb 6.
33. Venkataraman SS, Claussen CM, Kharas N, Dafny N. The prefrontal cortex and the caudate nucleus respond conjointly to methylphenidate (Ritalin). Concomitant behavioral and neuronal recording study. Brain Res Bull. 2020 Apr;157:77-89.
34. Brühl AB, d’Angelo C, Sahakian B.J. Neuroethical issues in cognitive enhancement: Modafinil as the example of a workplace drug? Brain Neurosci Adv. 2019 Feb 15;3:2398212818816018.
35. Winkler A , Hermann Ch. Placebo - and Nocebo-Effects in Cognitive Neuroenhancement: When Expectation Shapes Perception. Front Psychiatry. 2019;10:498.
36. Kumar M, Maqbool S. Memory improvement by modafinil at cost of metabolic hazards? A study to decipher the benefits and risks of modafinil in rats. Neurotoxicology. 2020 Feb 29;78:106-115.
37. Callahan PM, Plagenhoef MR, Blake DT, Terry AV Jr. Atomoxetine improves memory and other components of executive function in young-adult rats and aged rhesus monkeys. Neuropharmacology. 2019 Sep 1;155:65-75.
38. Wehmeier PM, Schacht A, Dittmann RW, Helsberg K, Schneider-Fresenius C, Lehmann M, Bullinger M, Ravens-Sieberer U. Effect of atomoxetine on quality of life and family burden: results from a randomized, placebo-controlled, double-blind study in children and adolescents with ADHD and comorbid oppositional defiant or conduct disorder. Qual Life Res. 2011 Jun; 20(5):691-702.
39. Shang CY, Shih HH, Pan YL, Lin HY, Gau SS. Comparative Efficacy of Methylphenidate and Atomoxetine on Social Adjustment in Youths with Attention-Deficit/Hyperactivity Disorde. J Child Adolesc Psychopharmacol. 2020 Apr;30(3):148-158.
POWRÓT
reklama Baner_prawy_ZALOGU-SIE
...
kup najnowszy numer »
Info
Najczęściej czytane
Redaktor poleca
GP

Na skróty

Informacje

Copyright © Medyk sp. z o.o