Pneumokoki, czyli bakterie Streptococcus pneumoniae, są przyczyną różnorodnych chorób, od łagodnych infekcji ucha środkowego po ciężkie zapalenia płuc, sepsę czy zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Eksperci Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych podczas debaty V-meeting przedstawili dotychczasowe dane na temat infekcji pneumokokowych.

– Pneumokok jest jednym z najczęstszych patogenów wykrywalnych u pacjentów hospitalizowanych z grypą, dokładniej jest to 35% przypadków. Grypa może prowadzić do rozwoju pneumokokowego zapalenia płuc, co skutkuje wzrostem liczby hospitalizacji i zgonów – podkreśla dr hab. n. med. Agnieszka Mastalerz-Migas, Prezes Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej.

W 2023 r. zaobserwowano kolejny wzrost liczby Inwazyjnych chorób pneumokokowych. Dane zgromadzone przez Krajowy Ośrodek Referencyjny ds. Diagnostyki Bakteryjnych Zakażeń Ośrodkowego Układu Nerwowego (KOROUN) wskazują na 25-procentowe zwiększenie się wstępowania choroby w porównaniu do roku poprzedniego (1575 przypadków w 2023 r. wobec 1252 w 2022 r.). Ok. 90% przypadków dotyczy populacji osób dorosłych. Na 1575 znanych przypadków w ubiegłym roku było1006  śmiertelnych.

U pacjentów z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP) oraz innymi chorobami współistniejącymi ryzyko wystąpienia pozaszpitalnego zapalenia płuc (PZP) znacznie rośnie. W przypadku kilku schorzeń podstawowych występuje „kumulacja ryzyka”. Tacy pacjenci wymagają szczególnej opieki i profilaktyki.

Choroby pneumokokowe pozostają znaczącym problemem zdrowotnym, który wymaga skoordynowanych działań zarówno w zakresie profilaktyki, jak i leczenia. W obliczu wielu barier systemowych należy zwrócić uwagę na rekomendowane zmiany. Eksperci Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych podkreślają, że wprowadzenie obowiązkowej e-karty szczepień, rozszerzenie programów refundacji szczepień, edukacja publiczna oraz premie motywacyjne dla POZ za osiągnięcie wyznaczonych celów mogą przyczynić się do podniesienia wyszczepialności, redukcji zachorowań, a co za tym idzie poprawy ogólnej zdrowotności społeczeństwa.

Istnieje wiele innych znaczących czynników, które podnoszą ryzyko wystąpienia choroby pneumokokowej tj.:

• wiek (populacja poniżej 5. r.ż. i powyżej 50 r.ż.)
• zaburzenia odporności
• stany przewlekłe
• ryzykowne zachowania (palenie, nadużywanie alkoholu).

– Nie ma wątpliwości, że szczepienia stanowią najlepszą formę profilaktyki. Niemniej jednak, zatrważająco wysoki odsetek zachorowań i zgonów wśród dorosłych z powodu chorób pneumokokowych jest niepokojący. Tylko 2-3% społeczeństwa decyduje się na szczepienie, co stanowi istotny spadek w porównaniu z rokiem 2022. Warto podkreślić, że szczepienie przeciw pneumokokom jest niezwykle proste, wymaga wykonania tylko jednej dawki i może być przeprowadzone w dowolnym momencie, ponieważ nie jest sezonowe. Dodatkowo zniknęła bariera finansowa, ponieważ szczepienia dla osób powyżej 65. r.ż. z grupy ryzyka są teraz dostępne bezpłatnie – tłumaczy prof. dr hab. n. med. Adam Antczak, przewodniczący Rady Naukowej Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych.

W Polsce dostępne są dwa rodzaje szczepionek przeciw pneumokokom, 13-walentna skoniugowana (PCV) oraz nieskoniugowana (PPSV). Szczepionki skoniugowane są bardziej zaawansowane niż nieskoniugowane, cechują się silniejszą odpowiedzią immunologiczną. Od września Ministerstwo Zdrowia opublikowało listę bezpłatnych leków dla dzieci i seniorów.  Bezpłatne szczepienie przysługuje osobom powyżej 65. r.ż. z grup ryzyka, m.in. dla osób z przewlekłymi chorobami serca, wątroby, płuc oraz cukrzycą.