Sytuacja epidemiologiczna na przestrzeni lat stale się zmienia, co jest wynikiem dynamicznego rozwoju patogenów, zmian w strukturze populacji oraz ewoluujących warunków środowiskowych. Szczególnie zauważalne jest to wśród zakażeń́ pneumokokowych. Eksperci Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych podkreślają, że szczepionki w Programie Szczepień Ochronnych powinny być wybierane na podstawie analizy sytuacji epidemiologicznej w kraju. Kluczowa jest walentność szczepionki, odpowiadająca na dominujące w populacji serotypy.

– Obecne dane epidemiologiczne jasno pokazują, że serotyp 19A jest jednym z głównych sprawców zakażeń pneumokokowych w Polsce. Jego wysoka zjadliwość i zdolność do unikania odpowiedzi immunologicznej sprawiają, że jest szczególnie niebezpieczny dla dzieci i osób starszych. Dlatego rekomendujemy stosowanie szczepionek obejmujących ten serotyp – komentuje prof. dr hab. n. med. Teresa Jackowska, prezes Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego, członek Rady Naukowej Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych (OPZCI).

Najpoważniejszą konsekwencją zakażenia pneumokokami jest inwazyjna choroba pneumokokowa (IchP), objawiająca się zapaleniem opon mózgowych, posocznicą lub zapaleniem płuc z bakteriemią. Dzieci, zwłaszcza te poniżej 5. roku życia, są szczególnie narażone na infekcje pneumokokowe, które mogą prowadzić do ciężkich powikłań, a nawet śmierci. Eksperci jednogłośnie zaznaczają, że najskuteczniejszą formą profilaktyki chorób wywoływanych przez dwoinkę zapalenia płuc jest szczepienie.

Serotyp 19A wyróżnia się zdolnością do wywoływania ciężkich zakażeń oraz wysoką opornością na antybiotyki, co znacząco utrudnia leczenie. Wzrost liczby przypadków IChP związanych z tym serotypem w Polsce jest alarmujący, szczególnie w kontekście ograniczonej skuteczności PCV10 w kierunku serotypów nieszczepionkowych, w tym również serotypu 19A.

Eksperci OPZCI, Polskie Towarzystwo Pediatryczne oraz Zespół ds. Szczepień rekomendują, aby przy wyborze szczepionek kierować się aktualną sytuacją epidemiologiczną oraz danymi KOROUN.

 – W Polsce dla dzieci szczepienia przeciw pneumokokom są refundowane w ramach Programu Szczepień Ochronnych, jednak bezpłatnie dostępna jest wyłącznie szczepionka PCV10. Szczepionki o szerszym zakresie ochrony, takie jak PCV13, wymagają dopłaty, co może stanowić barierę finansową dla wielu rodzin. Nie każdego stać na szczepionki o szerszym zakresie ochrony, a to właśnie te preparaty odpowiadają na aktualną sytuację epidemiologiczną w kraju. Dlatego konieczne jest rozważenie zmiany polityki refundacyjnej, aby zapewnić równość dostępu do najskuteczniejszych form ochrony przed pneumokokami dla każdego – podkreśla prof. Teresa Jackowska.

Zgodnie ze stanowiskiem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) obecna sytuacja epidemiologiczna w Polsce, charakteryzująca się wyraźnym wzrostem inwazyjnych zakażeń wywoływanych przez pneumokoki należące do serotypu 19A, powinna być brana pod uwagę przy wyborze szczepionki w Programie Szczepień Ochronnych. Włączenie i zwiększenie znaczenia komponentu jakościowego oraz uwzględnianie lokalnych danych epidemiologicznych powinny być niezbędnymi elementami podejmowania decyzji o zakupie szczepionki