2025-07-17 Artykuły

Niedobory żelaza – profilaktyka i leczenie w warunkach ambulatoryjnych

Artykuł omawia znaczenie żelaza w organizmie człowieka oraz przyczyny, objawy i leczenie zarówno niedoboru, jak i nadmiaru tego pierwiastka. Uwzględniono procesy metaboliczne żelaza, różnice między formami hemowymi i niehemowymi, a także czynniki wpływające na jego wchłanianie. Opisano również rolę witamin oraz wyciągów roślinnych we wspomaganiu terapii. Wskazano praktyczne zalecenia dotyczące dawkowania, monitorowania leczenia oraz długości terapii.

Żelazo to jeden z najważniejszych mikroelementów w organizmie człowieka. Kompleks hemu, zawierający żelazo i protoporfirynę, został po raz pierwszy wyizolowany w XIX w.; od tego czasu określono także inne czynniki mające wpływ na gospodarkę żelazem, co miało ogromne znaczenie dla zrozumienia roli żelaza i ustalenie postępowania w jego niedoborach. Obecnie najczęściej występującą przyczyną jest właśnie niedokrwistość niedoborowa, chociaż prawidłowo zbilansowana dieta zawiera prawidłową podaż żelaza. Jeżeli niedokrwistość jest rozpoznawana u kobiet w wieku pomenopauzalnym, u mężczyzn lub u dzieci (brak uzasadnionych fizjologicznie strat żelaza), to w każdym przypadku należy przeprowadzić postępowanie diagnostyczne wykluczające inne patologie (np. krwawienia, stany zapalne, choroby nowotworowe – nie tylko przewodu pokarmowego). W większości przypadków u pacjentów z niedokrwistością wystarczające jest leczenie doustne; rzadko musimy sięgać do leczenia parenteralnego.

  Czytaj pełny tekst

Autor: dr Wojciech Łuszczyna

Udostępnij:

Data publikacji: 2025-07-17

Źródło: "Lek w Polsce" nr 06/2025

Słowa kluczowe: niedobór żelaza, niedokrwistość, suplementacja Fe, leczenie Fe, witaminy z grupy B, czynniki dietetyczne

DOI: 10.57591/Lek.202506.02

1. Samarendra N Das, et al. Oral versus intravenous iron therapy in iron deficiency anemia: An observational study, J Family Med Prim Care 2020 Jul 30;9(7):3619-3622. doi: 10.4103/jfmpc.jfmpc_559_20. eCollection 2020 Jul.
2. Ems T., St Lucia K, Huecker M.R. Biochemistry. Iron Absorption. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan.
3. National Institutes of Health. Iron: Fact Sheet for Health Professionals. https://ods.od.nih.gov/factsheets/Iron-HealthProfessional.
4. Demkow U. i in. Diagnostyka laboratoryjna. Oficyna Wydawnicza Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Warszawa 2015, s. 48-54.
5. Gajewski P. i in.. Interna Szczeklika. Medycyna Praktyczna, Kraków 2017; s. 1680-1683.
6. Kosiorowska E., Hartleb M. Ferrytyna – strategia diagnostyczna dla wysokich stężeń osoczowych. Gastroenterologia Praktyczna. 2016;4:37-45.
7. Królik P.W., Rudnicka-Drożak E. Hiperferrytynemia. Geriatria 2021;15:28-36.
8. Kowdley K.V., Brown K.E., Ahn J., Sundaram V. ACG Clinical Guideline: Hereditary Hemochromatosis. Am J Gastroenterol. 2019 Aug;114(8):1202-1218. doi: 10.14309/ajg.0000000000000315. Erratum in: Am J Gastroenterol. 2019 Dec;114(12):1927. PMID: 31335359.
9. Crownover BK, Covey CJ. Hereditary hemochromatosis. Am Fam Physician. 2013 Feb 1;87(3):183-90. PMID: 23418762.
10. Adams P., Altes A., Brissot P., et al. Contributors and Hemochromatosis International Taskforce. Therapeutic recommendations in HFE hemochromatosis for p.Cys282Tyr (C282Y/C282Y) homozygous genotype. Hepatol
Int. 2018 Mar;12(2):83-86. doi: 10.1007/s12072-018-9855-0. Epub 2018 Mar 27. PMID: 29589198; PMCID: PMC5904234.
11. Kosiorowska E., Hartleb M. Ferrytyna – strategia diagnostyczna dla wysokich stężeń osoczowych. Gastroenterologia Praktyczna. 2016;4 (33):37-45.
12. Rychlik E., Stoś K., Woźniak A., Mojska H. Normy żywienia dla populacji Polski. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa 2024.
13. Baker R.D., Greer F.R. Committee on Nutrition. Diagnosis and Prevention of Iron Deficiency and Iron-Deficiency Anemia in Infants and Young Children (0–3 Years of Age). Pediatrics 2010;126:1040-50.
14. Pleskaczyńska A., Dobrzańska A. Profilaktyka niedoboru żelaza u dzieci – standard postępowania. Standardy Medyczne/Pediatria. 2011;8:100-106.
15. Szajewska H. i in. Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci. Standardy Medyczne/Pediatria. 2021;18.
16. Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B., Iwanow K. Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. 2, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2017.
17. Koury M.J., Ponka P. New insights into erythropoiesis: the roles of folate, vitamin B12, and iron. Annu Rev Nutr. 2004:24:105-31. doi: 10.1146/annurev.nutr.24.012003.132306.
18. Lane D. J.R., Richardson D.R. The active role of vitamin C in mammalian iron metabolism: Much more than just enhanced iron absorption! Free Radical Biology and Medicine. 2014 October;Vol. 75;69-83. doi: 10.1146/
annurev.nutr.24.012003.132306.
19. Moustarah F., Daley S.F. Dietary Iron. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan.
20. Ochocka M., Matysiak M. Niedokrwistości wieku dziecięcego. PZWL 2000.
POWRÓT
reklama Baner_prawy_ZALOGU-SIE
...
Info
Najczęściej czytane
Redaktor poleca
GP

Na skróty

Informacje

Copyright © Medyk sp. z o.o