Od wielu lat maj jest miesiącem, w którym mówi się więcej o konieczności profilaktyki czerniaka. W tym roku po zimie rozpoczął się okres izolacji spowodowany pandemią COVID-19, podczas którego mało czasu spędzaliśmy na świeżym powietrzu, a przez to jesteśmy mniej przygotowani na dłuższe kąpiele słoneczne. Nieprzygotowana skóra narażona jest na szybsze poparzenia słoneczne, które zwiększają ryzyko czerniaka. W Polsce co roku diagnozowanych jest blisko 4000 zachorowań na tę chorobę, a ponad 22 000 osób  w Europie umiera z powodu czerniaka.

Skórę należy przyzwyczaić do ostrego słońca stopniowo, chroniąc się kremami do opalania o minimum 30 SPF, ponieważ promieniowanie UV jest najsilniejsze właśnie wiosną i latem. Stosując je miejmy świadomość, że działają jedynie przez określony czas, dlatego zaleca się powtarzać ich aplikację na skórę co 2 godziny oraz każdorazowo po kąpieli lub spoceniu się. Stosowanie kremów z filtrem UV nie chroni całkowicie skóry przed działaniem jego promieni. Gdy natężenie promieni słonecznych jest największe, czyli między 11 a 16, powinniśmy ograniczyć naszą ekspozycję, wybierając zacienione miejsca. Przed promieniami słonecznymi powinniśmy również chronić twarz, kark oraz oczy pamiętać o nakryciu głowy i okularach przeciwsłonecznych z filtrem UV.

Czerniak to najpoważniejszy rodzaj nowotworu złośliwego skóry. Jeśli zostanie wcześnie wykryty i poddany leczeniu, prawie zawsze można go wyleczyć. Jednakże jeśli nie zostanie on odpowiednio wcześnie zdiagnozowany i rozprzestrzeni się na inne części ciała, może być chorobą śmiertelną. Czerniak stanowi tylko 4% wszystkich zachorowań na nowotwory skóry w Europie, jednak odpowiada za 80% zgonów w wyniku nowotworów tego narządu. Mimo że w Polsce czerniaki występują względnie rzadko – blisko 4000 zachorowań rocznie – są nowotworami o największej dynamice wzrostu liczby zachorowań. Zdolność czerniaka do szybkich przerzutów oraz atakowania młodszych pacjentów sprawia, że stanowi on istotne wyzwanie zdrowotne społeczeństwa. Dlatego tak istotne jest regularne sprawdzanie skóry, czy nie pojawiły się nowe znamiona lub te istniejące nie zmieniły kształtu.

Jak rozpoznać czerniaka?

Wstępnym narzędziem diagnostycznym jest system kliniczny ABCDE, który pozwala na identyfikację części czerniaków i prowadzenie samokontroli skóry. Wyróżnia się w nim 5 cech charakterystycznych dla zmian mogących być czerniakiem, takich jak:

• Asymetryczny, nieregularny kształt (od ang. Asimetrical shape)
• Brzegi niereguralne (od ang. Border)
• Czerwony, czarny kolor lub inne przebrawienia zmiany (od ang. Color)
• Duża średnica zmiany (od ang. Diameter)
• Ewolucja rozmiaru, kształtu, faktury lub koloru zmiany (od ang. Evolution).

Bardzo ważna jest czujność pacjenta i prowadzenie samodzielnej obserwacji znamion, również pieprzyków i piegów. W przypadku pojawienia się wątpliwości należy szybko umówić się na wizytę u dermatologa lub chirurga onkologa. Taka wizyta zalecana jest przynajmniej raz do roku. Ten sam specjalista może wykonać zabieg usunięcia podejrzanego znamiona, tzw. biopsję wycinającą. Wcześniejsze rozpoznanie i usunięcie czerniaka nie tylko poprawia rokowanie, ale daje szansę wyleczenia u blisko 90% chorych. Z kolei w leczeniu uogólnionego czerniaka obserwujemy znaczącą poprawę rokowań, którą zawdzięczamy nauce. Aktualne światowe standardy leczenia pozwalają na zastosowanie rozmaitych rozwiązań, w tym leków innowacyjnych w ramach terapii celowanych lub immunoterapii.