2020-06-09 Artykuł

Niedobór żelaza w wybranych grupach ludności i możliwości jego uzupełnienia

Niedobór żelaza to jeden z najczęściej występujących niedoborów żywieniowych w populacji na świecie. Wśród jego przyczyn wskazywane są czynniki żywieniowe, zaburzenia wchłaniania, niski status ekonomiczny, a także czynniki środowiskowe, religijne czy etniczne. Niedobór żelaza  jest najczęściej  obserwowany u osób z grup ryzyka, takich jak: dzieci, kobiety regularnie miesiączkujące oraz kobiety w ciąży i karmiące, osoby starsze, osoby z chorobami przewlekłymi, sportowcy, osoby stosujące diety eliminacyjne. Ze względu na ważną rolę, jaką składnik ten pełni w organizmie, w przypadku stwierdzonego niedoboru, należy – w konsultacji z lekarzem –  suplementować preparaty farmakologiczne.

Najbardziej specyficznym biochemicznym wskaźnikiem niedoboru żelaza jest stężenie ferrytyny, które wskazuje na zapasy żelaza w organizmie. Należy jednak pamiętać, że ferrytyna jest białkiem ostrej fazy, dlatego jej stężenie wzrasta podczas stanu zapalnego, infekcji, intensywnych ćwiczeń, w ciąży, przy uszkodzeniach wątroby. Nie ma jednoznacznie określonej dolnej wartości ferrytyny. Według zaleceń WHO odcięcie dla stężenia ferrytyny w surowicy, poniżej którego zapas żelaza jest wyczerpany, wynosi < 15 μg/l. W innych opracowaniach można spotkać się z wartościami wynoszącymi 16-32 μg/l.
Kiedy straty żelaza przewyższają ilość pobieranego żelaza lub ilość pobieranego żelaza jest mniejsza niż zapotrzebowanie, organizm zaczyna korzystać z zapasów, co powoduje obniżenie stężenia ferrytyny.
  Czytaj pełny tekst

Autor: dr n. med. Robert Tomasz Kuthan, dr n. przyr. Robert Henryk Kuthan

Data publikacji: 2020-06-09

Źródło: "Lek w Polsce" nr 04/2020

Słowa kluczowe: niedobór żelaza, dieta, grupy ryzyka, suplementacja

1. Staroń R. Styś A, Starzński R i wsp. Enterocyt – wąskie gardło metabolizmu żelaza. Postępy Biologii Komórki. 2015, 42,2:329-350.
2. German E. The treatment of iron defi ciency without anaemia (in otherwise healthy persons). Clé nin Swiss Med Wkly. 2017;147: w14434.
3. WHO. The global prevalence of anaemia in 2011. Geneva: World Health Organization; 2015.
4. Normy żywienia dla populacji Polski. Jarosz M. (red.). Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2017.
5. Means RT. Iron Defi ciency and Iron Defi ciency Anemia: Implications and Impact in Pregnancy, Fetal Development, and Early Childhood Parameters. Nutrients. 2020;12:447.
6. Ganz T. Nemeth E. Iron metabolism: interactions with normal and disordered erythropoiesis. Cold Spring Harb Perspect Med. 2012;2(5):a011668.
7. Anderson GJ, Frazer DM, Mckie AT, et al. Mechanisms of haem and non-haem iron absorption: lessons from inherited disorders of iron metabolism. Biometals. 2005;18:339-48.
8. Clénin G, Cordes M, Huber A, et al. Iron defi ciency in sports - definition, infl uence on performance and therapy. Swiss Med Wkly. 2015;145:w14196.
9. Crispin P, Stephens B, McArthur E, Sethna F. First trimester ferritin screening for pre-delivery anaemia as a patient blood management strategy. Transfus Apheresis Sci. 2019;58:50-57.
10. World Health Organization. Iron Defi ciency Anaemia Assessment, Prevention, and Control. A Guide for Programme Managers. Geneva, Switzerland: World Health Organization. 2001.
11. Urrechaga E, Borque, Escanero JF. Percentage of hypo- chromic erythrocytes as a potential marker of ironavaila-bility. Clin Chem Lab Med. 2011;50(4):685-7.
12. Herklotz R, Lüthi U, Ottiger C, Huber AR. Referenzberei- che in der Hämatologie. Ther Umsch Rev Thérapeutique. 2006;63(1):5–24.
13. WHO. The global prevalence of anaemia in 2011. Geneva: World Health Organization; 2015.
14. Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w sprawie profilaktyki niedoboru żelaza oraz niedokrwistości z niedoboru żelaza niską dawką żelaza hemowego u kobiet – stan wiedzy na 2013 rok. Ginekol Pol. 2014;1:74-78.
15. Falkowska A, Ostrowska L. Niedokrwistość u kobiet ciężarnych. Nowa Medycyna. 2010;3:96-103.
16. Milman N, Taylor C, Merkel J, Brannon PM. Iron status in pregnant women and women of reproductive age in Europe. Am J Clin Nutr. 2017;106(Suppl):165-62.
17. Wronka L, Małachowska A, Grochowska A. Suplementacja w ciąży według rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników. Lek w Polsce. 2019;6/7:5-14.
18. Lee S, Guillet R, Cooper EM, et al. Prevalence of anemia and associations between neonatal iron status, hepcidin, and maternal iron status among neonates born to pregnant adolescents. Pediatr. Res. 2016;79, 42-48.
19. Pena-Rosas JP, De-Regil LM, Gomez Malave H, et al. Intermittent oral iron supplementation during pregnancy. Cochrane Database Syst Rev. 2015,(10):CD009997.
20. Auerbach M. Commentary: Iron deficiency of pregnancy - A new approach involving intravenous iron. Reprod Health. 2018;15:96.
21. Ru Y, Pressman E, Cooper E, et al. Iron deficiency and anemia are prevalent in women with multiple gestations. Am J Clin Nutr. 2016;104:1052-60.
22. Fairweather-Tait S, Wawer A, Gillings R, et al. Iron status in the elderly. Mech Ageing Dev. 2014;136-137(100): 22–28.
23. Korzeniowska K, Wietlicka I, Jabłecka A. Zaburzenia gospodarki żelaza. Część 2. Niedobory żelaza. Farmacja Współczesna. 2012;5:146-150.
24. Busti F, Campostrini N, Martinelli N, Girelli D. Iron deficiency in the elderly population, revisited in the hepcidin era. Front Pharmacol. 2014;5:83.
25. Von Haehling S, Jankowska E, Van Veldhuisen D, et al. Iron Deficiency and cardiovascular disease. Nat Rev Cardiol. 2015;12(11):659-69.
26. Zusmana O, Itzhaki O, Zadoka B, Gafter-Gvilib A. Management of Iron Deficiency in Heart Failure. Acta Haematol. 2019;142:51–56.
27. Kang Ch-K, Pope M, Lang ChC, Kalra PR. Iron deficiency in heart failure: Efficacy and safety of intravenous iron therapy. Cardiovascular Therapeutics. 2017;35:e12301.
28. Von Haehling S, Ebner N, Evertz R, et al. Iron Deficiency in Heart Failure: An Overview. JACC Heart Fail. 2019;7(1):36-46.
29. Jankowska EA, Tkaczyszyn M, Suchocki T, et al. Effects of intrave- nous iron therapy in iron-deficient patients with systolic heart fail-ure: a meta-analysis of randomized controlled trials. Eur J Heart Fail. 2016: 18:786-795.
30. Clénina GE, Cordesa M, Huberb A, et al. Iron deficiency in sports – definition, influence on performance and therapy. Swiss Med Wkly. 2015;145: w14196.
31. Sandström G, Börjesson M, Rödjer S. Iron deficiency in adolescent female athletes – is iron status affected by regular sporting activity? Clin J Sport Med. 2012;22:495-500.
32. Latunde-Dada GO. Iron metabolism in athletes-achieving a gold standard. Eur J Haematol. 2012;90:10-15.
33. Cancelo-Hidalgo MJ, et al. Tolerability of different oral iron supplements: a systematic review. Curr Med Res Opin. 2013;29(4):291-303.
34. Pawlak R, Berger J, Hines I. Iron Status of Vegetarian Adults: A Review of Literature. Am J Lifestyle Med. 2018, 12(6):486-498.
35. Pawlak R, Bell K. Iron Status of Vegetarian Children: A Review of Literature. Ann Nutr Metab. 2017;70(2):88-99.
36. Pyrzyńska E. Dieta wegetariańska w świetle zasad prawidłowego odżywiania – postawy i zachowania wegetarian w Polsce. Zesz. Nauk. UEK. 2013;906:27-36.
37. Dinu M, Abbate R, Gensini GF, et al. Vegetarian, vegan diets and multiple health outcomes: a systematic review with meta-analysis of observational studies. Crit Rev Food Sci Nutr. 2017;57(17):3640-3649.
38. Kahleova H, Pelikanova T. Vegetarian diets in the prevention and treatment of type 2 diabetes. J Am Coll Nutr. 2015;34:448-458.
39. Grzelak T, Suliga K, Pelczyńska M i wsp. Ocena częstości stosowania suplementów diety wśród wegetarian oraz osób odżywiających się tradycyjnie. Probl Hig Epidemiol. 2017;98(2):170-176.
40. Institute of Medicine. Dietary reference intakes for vitamin A, vitamin K, arsenic, boron, chromium, copper, iodine, iron, manganese, molybdenum, nickel, silicon, vanadium, and zinc. 2001.
41. Haider LM, Schwingshackl L, Hoffmann G, Cem Ekmekcioglu. The effect of vegetarian diets on iron status in adults: A systematic review and meta-analysis. Critical Reviews in Food Science and Nutrition. 2018;58:8:1359-1374.
42. Pelec Z, Orzeł A, Neścior M i wsp. Suplementacja żelaza w połogu. Gabinet Prywatny. 2019;26,3:21-32.
43. Zimmermann MB., Troesch B., Biebinger R, et al. Plasma hepcidin is a modest predictor of dietary iron bioavailability in humans, whereas oral iron loading, measured by stable-isotope appearance curves, in- creases plasma hepcidin. Am J Clin Nutr. 2009;90(5):1280.
44. On behalf of the Child Health Epidemiology Reference Group. Moderate to Severe, but Not Mild, Maternal Anemia Is Associated with Increased Risk of Small-for-Gestational-Age Outcomes. The Journal of Nutrition. 2012;142(2):358-362.

 

POWRÓT
reklama Baner_prawy_ZALOGU-SIE
...
kup najnowszy numer »
Info
Najczęściej czytane
Redaktor poleca
GP

Na skróty

Informacje

Copyright © Medyk sp. z o.o