Metaanaliza jest metodą statystyczną łączącą wyniki z wielu niezależnych od siebie badań. Dzięki niej można uzyskać szerszy i bardziej precyzyjny obraz danego zagadnienia. Pomaga ona również w doborze odpowiedniej terapii, wykryciu błędów, porównaniu metod badawczych, uśrednieniu wyników i wykryciu różnic między badanymi obiektami. Metaanaliza jest wartościowym narzędziem w dziedzinie nauki, znacząco wspomagającym postęp w badaniach naukowych oraz podnoszącym jakość przeprowadzanych analiz.
Historia metaanalizy sięga początku XX w., kiedy Karl Pearson zastosował ją do analizy danych porównujących zakażenia i śmiertelność wśród ochotników do zaszczepienia przeciwko durowi brzusznemu z żołnierzami, którzy nie zgłosili się na ochotnika, w różnych krajach Imperium Brytyjskiego. Brytyjscy statystycy, Ronald Fisher i William Cochran, odegrali kluczową rolę w rozwoju metaanalizy. Fisher, podobnie jak wcześniej Pearson, widział potrzebę łączenia wyników badań. Wskazywał na konieczność uwzględniania wpływu różnych czynników, takich jak czas i miejsce, na wyniki badań w rolnictwie. Zachęcał naukowców do ujednolicania prezentacji danych, by ułatwić ich porównywanie i łączenie. Jego praca miała też wpływ na badania nad publikowaniem wyników naukowych. Cochran rozwinął metody Fishera, zapewniając im formalne ramy. Wspólnie z Frankiem Yatesem zastosowali je w analizie danych rolniczych. Cochran kontynuował pracę nad metaanalizą przez całą karierę, stosując ją również w badaniach medycznych. Podkreślał wagę wykorzystania danych z kontrolowanych badań, ale jednocześnie widział wartość badań obserwacyjnych.
W 1976 r. Gene Glass utworzył termin „metanaanaliza” w odniesieniu do analizy statystycznej dużego zbioru wyników analiz z poszczególnych badań w celu zintegrowania wyników.
Wkrótce potem pojawiły się artykuły i podręczniki dotyczące metaanalizy. Stosowanie metaanalizy przez badaczy medycyny rozpoczęło się kilka lat później. Szczególnie wpływowe było pierwsze randomizowane badanie przeprowadzone przez Petera Elwooda, Archiego Cochrane'a i ich współpracowników w celu oceny, czy aspiryna zmniejsza ryzyko nawrotów zawału serca.
Autor: Julia Witek
Data publikacji: 2024-05-09
Źródło: "Lek w Polsce" nr 03/2024
Słowa kluczowe: metaanaliza, statystyka, błąd pomiaru, metoda badawcza, różnice między gatunkami
1. https://www.oed.com/dictionary/meta-analysis_n?tl=true&tab=factsheet.
2. O'Rourke K. J., „An historical perspective on meta-analysis: dealing quantitatively with varying study results.” R Soc Med. 2007, 100(12), 579-82.
3. Walecka A., Zakrzewska-Bielawska A., „Metodyka metaanalizy – egzemplifikacja wykorzystania w naukach o zarządzaniu”. Zesz. Nauk. UEK, 2016, 6 (954), 63-80.
4. Hicks L.K., Haynes A.E., Reece D.E., Walker I.R., Herst J.A., Meyer R.M., Imrie K., „A meta-analysis and systematic review of thalidomide for patients with previously untreated multiple myeloma” Hematology Disease Site Group of the Cancer Care Ontario Program in Evidence-based Care.
5. Kim D., Kang M.Y., Choi S., Park J., Lee H.J., Kim E.A., „Reproductive disorders among cosmetologists and hairdressers: a meta--analysis.” Int Arch Occup Environ Health. 2016, 89(5),739-753.
6. Auerbach B.J., Dibey S., Vallila-Buchman P., Kratz M., Krieger J., „Review of 100% Fruit Juice and Chronic Health Conditions: Implications for Sugar-Sweetened Beverage Policy” Advances in Nutrition, 2018, 9, 78-85.
7. Rico F., Mazabel A., Egurrola G., Pulido J., Barrios N., Marquez R., García J., „Meta-Analysis and Analytical Methods in Cosmetics Formulation: A Review”, Cosmetics. 2024, 11, 1-45.
8. Machado L.A.C., Kamper S.J., Herbert R.D., Maher C.G., McAuley J.H., „Analgesic effects of treatments for non-specific low back pain: a meta--analysis of placebo-controlled randomized trials”, Rheumatology 2009, 48, 520-527.
9. Wilson A., Bacher K., Breckheimer I., Lundquist J., Rochefort R., Theobald E., Whiteaker L., HilleRisLambers J., „Monitoring wildflower phenology using traditional science, citizen science, and crowdsourcing approaches”. Mount Rainier National Park.
10. Liu X., Yi P., Ma L., Liu W., Deng W., Yang X., Liang M., Luo J., Li N., Li X., „Mindfulness-based interventions for social anxiety disorder: A systematic review and meta-analysis” Psychiatry Res. 2021, 300, 113935.
11. Tilman D., Cassman K.G., Matson P.A., Naylor R., Polasky S., „Agricultural sustainability and intensive production practices”, Nature, 2002, 418(6898), 671-677.
12. Schmid C., Gavin S., Hannah R., Lajeunesse M., Gurevitch J., „Software for statistical meta-analysis.” 2013 Chapter 12.
13. Pieszko C., Grabowska J., Jurek N., „Oznaczanie polifenoli i wybranych pierwiastków w kawie, herbacie i miodach”. Bromat. Chem. Toksykol., 2015, 4, 653-659.
Na skróty
Copyright © Medyk sp. z o.o