Kleszcz pospolity uważany jest za najważniejszy wektor patogenów chorób transmisyjnych w Polsce. Borelioza z Lyme wywoływana przez krętki należące do gatunku Borrelia burgdorferi sensu lato, jest obecnie najbardziej rozpowszechnioną chorobą odkleszczową. Powszechna ekspozycja na kleszcze oraz fakt, że obszar całego kraju jest uznany za rejon endemiczny dla boreliozy, powoduje stały wzrost zachorowań. Podstawą rozpoznania boreliozy u pacjenta jest manifestacja objawów klinicznych. We wczesnej zlokalizowanej fazie infekcji może pojawić się zmiana skórna w postaci rumienia wędrującego, który jest objawem patognomicznym dla boreliozy. Objawy wczesnej rozsianej boreliozy są uzależnione od lokalizacji narządowej krętków. Badania diagnostyczne z wyboru obejmują dwuetapowy protokół diagnostyczny – przesiewowy test ELISA oraz test potwierdzenia Western Blot. Wykrycie swoistych przeciwciał przeciwko Borrelia we krwi pacjenta ułatwia lekarzowi postawienie odpowiedniej diagnozy. Markerem wczesnej odpowiedzi immunologicznej na zakażenie są przeciwciała IgM przeciwko Borrelia, które można również wykryć za pomocą testów point of care. Łatwo dostępne, szybkie testy diagnostyczne stanowią element samokontroli i zwiększają prawdopodobieństwo wykrycia wczesnej fazy boreliozy.

Dzisiejszy rynek preparatów zarejestrowanych jako leki, wyroby medyczne, środki specjalnego przeznaczenie żywieniowego i suplementy diety jest wyjątkowo mocno zróżnicowany. Nie sposób mieć wszystko w aptece, o czym doskonale wie każdy aptekarz. Oczywiście apteka jest miejscem, które oprócz udzielania fachowych porad powinno w odpowiedni sposób ułatwiać dostęp do wymienionych wcześniej preparatów, jak też zapewnić ich należyte przechowywanie. To wyznacznik jakości, który odróżnia tego typu placówki od zwykłych sklepów. Powinny być również spełnione wysokie standardy, jeśli chodzi o zamawianie produktów na zapotrzebowanie pacjenta. Mimo że jest to dość oczywiste, warto pamiętać o kilku aspektach, które ułatwią nam pracę i sprawią, że zamówienie zostanie zrealizowane. Poniższe opracowanie składa się z sześciu praktycznych kroków, które każdy profesjonalista powinien znać.

Niestrudzona NIK tym razem wzięła na widelec żywienie w szpitalach. Zainteresowanych odsyłam do strony https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/nik-o-zywieniu-w-szpitalach.html 13.04.2018), a w felietonie zasygnalizuję niektóre fakty, cytowane za tą stroną. Tytuł raportu jest krótki i brzmi „Posiłki w szpitalach nieadekwatne do stanu zdrowia pacjentów”.

Okołodobowe wahania procesów farmakokinetycznych (wchłanianie, dystrybucja, metabolizm, wydalanie leków) oraz farmakodynamicznych (np. wrażliwość receptorów na lek) sprawiają, że musimy określić porę dnia, w której pacjent powinien przyjąć daną substancję leczniczą. Wyższa w ciągu dnia wchłanialność leków wywołana jest zwiększoną czynnością wydzielniczą i motoryką przewodu pokarmowego w porównaniu do godzin nocnych.

Dieta DASH to dieta, która jest bogata w warzywa i owoce (ale zawiera mniej owoców niż warzyw), niskotłuszczowe produkty mleczne i, co za tym idzie, w błonnik, wapń, potas i magnez, natomiast ma obniżoną zawartość nasyconych kwasów tłuszczowych, tłuszczu ogółem i cholesterolu. W diecie tej zaleca się pełnoziarniste produkty zbożowe, ryby i drób, orzechy, ograniczyć za to należy spożycie czerwonego mięsa, słodyczy i napojów zawierających cukier. Takie cechy tej diety zostały określone w badaniu DASH. W artykule przedstawiono szereg badań naukowych, które wykazały korzystny wpływ diety DASH na zdrowie, a zwłaszcza na wartości ciśnienia tętniczego krwi, jak również jej przydatność m.in. w obniżaniu stężenia cholesterolu LDL, w profilaktyce cukrzycy typu 2 oraz chorób sercowo naczyniowych. Dodatkowe korzyści zdrowotne daje połączenie diety DASH z obniżeniem zawartości soli w diecie i redukcją masy ciała (u osób z nadwagą lub otyłością).

IgE-zależne reakcje alergiczne na alergeny wziewne prowadzą do rozwoju alergicznego nieżytu nosa (ANN) oraz astmy. ANN objawia się obrzękiem i wysiękiem w obrębie jamy nosowej, natomiast w astmie alergicznej dochodzi do skurczu mięśni gładkich i obrzęku błony śluzowej oskrzeli, z tworzeniem czopów śluzowych, co ogranicza przepływ powietrza. Oczyszczanie błony śluzowej dróg oddechowych preparatami wody morskiej jest ważnym elementem profilaktyki i leczenia ANN (donosowe aerozole) oraz astmy alergicznej (nebulizacje).

Nasiona czarnuszki siewnej zdobywają coraz większą popularność w diecie Europejczyków. Roślina ta jest jednak znana od tysięcy lat i szeroko stosowana zwłaszcza w medycynie tradycyjnej krajów Bliskiego Wschodu. Przypisuje się jej właściwości lecznicze w stanach astmy, kaszlu, grypy, czy gorączki. Prowadzone badania potwierdzają przynajmniej część z tych zastosowań, a także rozszerzają je o nowe. W tym artykule skupiono się głównie na dermatologicznych aspektach działania N. sativa.

Koenzym Q10 (CoQ10) należy do endogennych kofaktorów uczestniczących w produkcji związków wysokoenergetycznych w mitochondriach. Działa również antyoksydacyjnie i stabilizująco na błony biologiczne. Utrzymanie dostatecznie wysokiego poziomu tego związku w komórkach jest warunkiem sprawnego przebiegu procesów bioenergetycznych i funkcjonowania naturalnych mechanizmów obrony antyoksydacyjnej. Odpowiednia suplementacja może wyrównywać deficyty CoQ10 w ustroju, przynosząc korzyści zdrowotne w niektórych grupach pacjentów.

Poziom endogennej melatoniny zmniejsza się wraz z wiekiem, co zwiększa ryzyko wystąpienia zaburzeń rytmu snu i czuwania u osób starszych. Podstawą postępowania jest stałe podawanie egzogennej melatoniny w wysokich dawkach, w połączeniu z działaniami niefarmakologicznymi (fototerapia, edukacja w zakresie higieny snu i terapia poznawczo-behawioralna). Farmakoterapia melatoniną uchodzi za bezpieczną, która nie prowadzi do uzależnienia.

Bocznia piłkowana (palma sabałowa) jest najczęściej stosowana we wczesnej i umiarkowanej postaci łagodnego rozrostu gruczołu krokowego. Aktywne biologicznie związki zawarte w owocach tej rośliny hamują działanie 5α-reduktazy steroidowej, co blokuje przekształcenie testosteronu w dihydrotestosteron. Bocznia piłkowana wykazuje efekt antyandrogenowy (zmniejsza poziom DHT) i przeciwnowotworowy (hamuje cykl komórkowy). Fitosterole zaburzają kaskadę kwasu arachidonowego (hamowanie szlaku lipooksygenazy i cyklooksygenazy), związaną z procesem zapalnym.

Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) to wielonienasycone kwasy tłuszczowe, których organizm nie potrafi samodzielnie wytwarzać i dlatego muszą być dostarczane w diecie. Żywienie dzieci pokarmami ubogimi w NNKT może prowadzić do zaburzeń widzenia i gorszego rozwoju umysłowego. Ze względu na budowę chemiczną NNKT dzielą się na kwasy omega-3 i omega-6. Głównym źródłem kwasów omega-3 są ryby, a kwasy omega-6 powszechnie występują w olejach roślinnych. Wyniki przeprowadzonego na populacji ogólnej badania WOBASZ wskazują na niedostateczne spożycie ryb, co związane jest z niewystarczającym pokryciem zapotrzebowania na kwasy tłuszczowe omega-3. Stąd istotne jest prowadzenie mądrej suplementacji NNKT nawet u małych dzieci.

Melatonina jest endogennym regulatorem snu, którego poziom zmniejsza się wraz z wiekiem, zwiększając ryzyko wystąpienia bezsenności u osób starszych. Niedostateczna ilość lub jakość snu jest czynnikiem ryzyka m.in. upadków, urazów, wypadków komunikacyjnych, chorób układu sercowo-naczyniowego i osłabienia funkcji poznawczych. Postępowanie w bezsenności geriatrycznej obejmuje podawanie egzogennej melatoniny w połączeniu z działaniami niefarmakologicznymi (fototerapia, edukacja w zakresie higieny snu i terapia poznawczo-behawioralna).

Dla organizmu kaszel jest sposobem na pozbycie się obcych substancji i śluzu z płuc oraz górnych dróg oddechowych. Istnieje wiele leków na kaszel, które można stosować w przypadku różnych objawów kaszlu. Środki wykrztuśne i mukolityczne są substancjami, które ułatwiają kaszel, zwiększając produkcję śluzu i flegmy. Przykładami są ambroksol, acetylocysteina i gwajafenezyna. Środki przeciwkaszlowe to substancje hamujące kaszel, których przykładami są kodeina, dekstrometorfan i butamirat. Leki przeciwkaszlowe nie mogą być stosowane w leczeniu kaszlu z zalegającą wydzieliną.

Infekcje dróg oddechowych stanowią główną przyczynę konsultacji w ramach podstawowej opieki zdrowotnej. Ich etiologia jest głównie wirusowa. Terapie stosowane w leczeniu objawowym obejmują leki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe, mukolityki, leki sekretolityczne, wykrztuśne i zmniejszające przekrwienie. Bezpieczne i skuteczne w leczeniu infekcji dróg oddechowych o etiologii wirusowej są ekstrakty ziołowe. W artykule omówiono rolę wybranych ekstraktów ziołowych w leczeniu zakażeń układu oddechowego u dzieci.