Zaparcia to stosunkowo powszechna dolegliwość, na którą narażeni są szczególnie ludzie starsi, osoby cierpiące na schorzenia przewodu pokarmowego, w rekonwalescencji, czy stosujące niewłaściwą dietę i prowadzące siedzący tryb życia. Istnieją liczne preparaty farmakologiczne wspomagające walkę z zaparciami. Artykuł krótko podsumowuje możliwe do zastosowania środki, obejmujące leki, wyroby medyczne i suplementy diety oraz rekomendacje ich stosowania. Przedstawia również nowe rozwiązania w formie podania (doustne, doodbytnicze wlewki) oraz nowe substancje o działaniu przeczyszczającym.

W polskiej recepturze lekarskiej przyjęło się używać nazewnictwa łacińskiego przy wypisywaniu składników na lek recepturowy, który farmaceuta przygotowuje w aptece. Łacińskie są również skróty wyrazów oznaczających polecenia: co należy zrobić z tymi składnikami, jaką postać ma mieć lek i co dalej z nim się dzieje. Oprócz tego na recepcie używa się też łacińskich zwrotów pro auctore i pro familia. Postanowiłam zwrócić uwagę na te dwa zwroty, ponieważ często pojawią się w nich błędy wynikające ze słabej znajomości lub  nieznajomości leksyki i gramatyki łacińskiej.

Metaanaliza jest metodą statystyczną łączącą wyniki z wielu niezależnych od siebie badań. Dzięki niej można uzyskać szerszy i bardziej precyzyjny obraz danego zagadnienia. Pomaga ona również w doborze odpowiedniej terapii, wykryciu błędów, porównaniu metod badawczych, uśrednieniu wyników i wykryciu różnic między badanymi obiektami. Metaanaliza jest wartościowym narzędziem w dziedzinie nauki, znacząco wspomagającym postęp w badaniach naukowych oraz podnoszącym jakość przeprowadzanych analiz.

Historia metaanalizy sięga początku XX w., kiedy Karl Pearson zastosował ją do analizy danych porównujących zakażenia i śmiertelność wśród ochotników do zaszczepienia przeciwko durowi brzusznemu z żołnierzami, którzy nie zgłosili się na ochotnika, w różnych krajach Imperium Brytyjskiego. Brytyjscy statystycy, Ronald Fisher i William Cochran, odegrali kluczową rolę w rozwoju metaanalizy. Fisher, podobnie jak wcześniej Pearson, widział potrzebę łączenia wyników badań. Wskazywał na konieczność uwzględniania wpływu różnych czynników, takich jak czas i miejsce, na wyniki badań w rolnictwie. Zachęcał naukowców do ujednolicania prezentacji danych, by ułatwić ich porównywanie i łączenie. Jego praca miała też wpływ na badania nad publikowaniem wyników naukowych. Cochran rozwinął metody Fishera, zapewniając im formalne ramy. Wspólnie z Frankiem Yatesem zastosowali je w analizie danych rolniczych. Cochran kontynuował pracę nad metaanalizą przez całą karierę, stosując ją również w badaniach medycznych. Podkreślał wagę wykorzystania danych z kontrolowanych badań, ale jednocześnie widział wartość badań obserwacyjnych.

Oczyszczanie nosa pomaga w zachowaniu jego podstawowych funkcji. Doświadczenia i badania pokazują, że woda morska dobrze sprawdza się w terapii oczyszczania nosa u osób z alergicznym nieżytem nosa. Udrażnia nos oraz zmniejsza natężenie objawów ANN.

Zgodnie z wynikami licznych badań i rekomendacjami klinicystów płukanie nosa jest zalecane jako terapia uzupełniająca leczenie podstawowe, jakim w przypadku alergicznego nieżytu nosa jest przyjmowanie leków przeciwhistaminowych. Płukanie nosa umożliwia usunięcie z powierzchni nabłonka wyścielającego nos alergenów, zanieczyszczeń i zalegającej wydzieliny. Efektem tego jest przywrócenie mu podstawowych funkcji, jakimi są transport śluzowo-rzęskowy, oczyszczanie nosa i ogrzewanie wdychanego powietrza. 

Liposomy jako nośniki aktywnych związków znalazły zastosowanie w kilku gałęziach przemysłu, m.in. farmaceutycznym, kosmetycznym czy spożywczym. Liposomowe systemy dostarczania substancji aktywnych pełnią znaczącą rolę w projektowaniu preparatów leczniczych w celu ich ulepszenia. Zmniejszenie toksyczności i zwiększenie akumulacji w miejscu docelowym to główne cele zastosowania preparatów w formie liposomalnej. Taka forma podawania substancji czynnej zapewnia większe bezpieczeństwo i skuteczność podawania leków, m.in. o działaniu przeciwwirusowym, przeciwgrzybiczym czy przeciwdrobnoustrojowym. Możliwości wykorzystania liposomów w terapii genowej pozwalają na precyzyjne podanie do komórek mniejszych stężeń substancji leczniczych w porównaniu do ich nieliposomalnych odpowiedników. Obecne zastosowania liposomów obejmują immunologię, dermatologię i terapię nowotworów. W kosmetologii stanowią innowacyjne produkty przeciwstarzeniowe, witaminowe oraz regenerujące głębokie warstwy naskórka. W artykule przedstawiono krótką charakterystykę budowy i rodzajów poznanych liposomów, które wykazują duży potencjał zastosowania tych struktur jako nośników substancji aktywnych w produktach leczniczych i kosmetycznych. Omówiono także przykłady zastosowań liposomów w medycynie w terapii przeciwnowotworowej, przeciwłuszczycowej czy anestezjologii oraz w kosmetologii w produktach o działaniu anti-ageing i antyoksydacyjnym.

Ziele tymianku jako surowiec leczniczy, pomocny w schorzeniach dróg oddechowych jest znane i stosowane od wieków. Wyciągi i przetwory z tymianku wykazują m.in. działanie wykrztuśne i sekrolityczne, a bogate w tymol ekstrakty z tymianku mają udowodnione działanie bakteriobójcze i wirusowe. Zewnętrznie wykorzystywane są do płukania jamy ustnej i gardła w stanach zapalnych. Ziele tymianku stanowi również popularną przyprawę dodawaną do dań mięsnych i rybnych, a także zup i likierów ziołowych.

Uszkodzenia skóry przy oparzeniu wymagają odpowiedniej opieki i leczenia, w zależności od stopnia i ciężkości obrażenia. Ważne jest odpowiednie oczyszczenie i ochrona rany przed zakażeniem oraz zapewnienie odpowiednich warunków do gojenia tkanek. Oparzenia pierwszego i drugiego stopnia zazwyczaj można leczyć w warunkach domowych, stosując łagodne metody. Istnieje kilka substancji, które mogą być pomocne w łagodzeniu objawów oparzeń pierwszego stopnia oraz wspieraniu procesu gojenia. W publikacji przedstawione zostały substancje o dużym potencjale wspierającym gojenie ran. Ich połączenie w jednym preparacie działa synergicznie i wpływa na przyspieszenie regeneracji skóry.

Zbyt duże obciążenie zawodowe, stresujące sytuacje związane zarówno z pracą, jak i rodzinnymi relacjami mogą prowadzić do objawów przemęczenia. Obecny dynamiczny tryb życia sprzyja powstawaniu ciągłego napięcia, które może skutkować rozwojem przewlekłego zmęczenia. Powrót do pełni sił może być jednak często utrudniony, ponieważ nie wszystkie czynniki stresujące można wyeliminować. Dlatego oprócz zmiany trybu życia i zadbania o higienę odpoczynku, należy też pamiętać o wspomaganiu regeneracji organizmu, dostarczając mu składniki regulujące czynności fizjologiczne oraz pozwalające zwalczyć skutki stresu i przemęczenia. Poza odpoczynkiem i próbą wyeliminowania czynników stresowych trzeba zadbać o zdrową i zbilansowaną dietę, bogatą przede wszystkim w naturalne antyoksydanty. Wsparciem dla takiej diety mogą być suplementy diety. W artykule zostały omówione wybrane składniki wspomagające walkę ze stresem, zmęczeniem i rekonwalescencję, stosowane w suplementach.

W języku polskim zakorzeniły się i są często używane dwa zwroty łacińskie: sensu stricto i stricte. Niestety często podaje się ich błędne wersje, myląc zakończenia tych dwóch wyrazów typu: sensu stricte lub stricto. Zatem kilka słów wyjaśnienia.

Zwrot sensu stricto składa się z rzeczownika sensus – „znaczenie” i przymiotnika strictus – „ścisły”. Nie wgłębiając się w gramatykę języka łacińskiego, mamy tu do czynienia z rzeczownikiem i przymiotnikiem w formie narzędnika z pominięciem przyimka in – „w” (ablativus modi). Zatem wyrażenie sensu stricto znaczy „w ścisłym znaczeniu”. Zakończenia obu wyrazów wynikają z ich odmiany w odpowiednich deklinacjach i nie można ich dowolnie zmieniać ani mylić.

Choroba refluksowa przełyku i zgaga to częste problemy, z jakimi pacjenci zgłaszają się do lekarzy i farmaceutów. Wszechobecne czynniki ryzyka sprawiają, że częstość występowania tych chorób cały czas rośnie. Leczenie dotyczy przede wszystkim zmniejszenia szkodliwości kwasu solnego w żołądku. Nowe metody terapii obejmują stosowanie produktów osłaniających błonę śluzową żołądka. Całościowo działa chociażby kompleks molekularny polisacharydów.

Szafran, pochodzący z kwiatów szafranu uprawnego (Crocus sativus), cieszy się ostatnio dużym zainteresowaniem ze względu na swoje potencjalne zastosowania terapeutyczne. Niniejszy przegląd skupia się na wstępnych wynikach badań nad możliwością zastosowania szafranu w leczeniu depresji, zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS), astmy i chorób oczu. Metaanalizy licznych podwójnie zaślepionych badań z grupą kontrolną stosującą placebo wykazały, że szafran w leczeniu depresji jest bardziej skuteczny niż placebo i porównywalny do leków przeciwdepresyjnych. Szafran może łagodzić objawy PMS, takie jak wahania nastroju, zmiany zachowania i dolegliwości somatyczne. Stosowany jako terapia wspomagająca może pomóc w zmniejszeniu stanu zapalnego i stresu oksydacyjnego, prowadząc do rzadszych i łagodniejszych ataków astmy. Wczesne badania sugerują również jego potencjalną rolę w spowalnianiu postępu jaskry, retinopatii cukrzycowej i zwyrodnienia plamki żółtej związanego z wiekiem. Dane dotyczące bezpieczeństwa w terapii długoterminowej i optymalnego dawkowania szafranu są nadal ograniczone. Konieczne są dalsze badania prowadzone na szerszym obszarze geograficznym, z udziałem większej liczby pacjentów i dłuższym czasem obserwacji.

Leki przeciw otyłości często charakteryzują się niewystarczającą skutecznością i wątpliwym bezpieczeństwem. Nowe specyfiki pierwotnie opracowane dla cukrzycy typu 2, agoniści receptora GLP-1 są obecnie zalecane i zatwierdzane do leczenia otyłości nawet w przypadku braku cukrzycy. Wykazano, że nowi agoniści receptora GLP-1 spowalniają opróżnianie żołądka, hamują uwalnianie glukagonu, stymulują produkcję insuliny, a także zmniejszają apetyt i sprzyjają utracie wagi. Również połączenie dwóch klas leków GLP-1RA i SGLT-2i (gliflozyny) może zapewnić synergiczne korzyści pacjentom z cukrzycą typu 2 (T2D) i otyłością.

Oczyszczanie organizmu, nazywane często odtruwaniem lub po prostu detoksem, polega na wspomaganiu organizmu w procesach usuwania zbędnych i szkodliwych produktów przemiany materii. Prawidłowo funkcjonujący organizm ma własne mechanizmy wydalania toksycznych związków, jednak w niektórych przypadkach – jak stosowanie używek czy nieprawidłowa dieta – konieczne może się okazać zastosowanie ziół z właściwościami detoksykacyjnymi lub wspomagającymi naturalne mechanizmy działania organizmu. Do surowców zielarskich spełniających to zadanie zalicza m.in. się takie surowce, jak korzeń imbiru, kurkumę, nasiona ostropestu, ziele lub liść karczocha, korzeń mniszka, liść pokrzywy czy ziele skrzypu.

Podrażniona i sucha skóra jest zaczerwieniona, sucha, swędzi. Jest pozbawiona naturalnej bariery ochronnej, łatwo ją uszkodzić i trudno zregenerować. Do najczęstszych przyczyn podrażnienia skóry należą: alergeny, substancje chemiczne w kosmetykach i detergentach, promieniowanie słoneczne, stres, niezdrowa dieta oraz spożywanie zbyt małej ilości wody, źle dobrane kosmetyki. Skóra podrażniona wymaga stosowania odpowiednich składników, które łagodzą podrażnienia (dekspantenol), przyspieszają regenerację (witamina E), chronią przed szkodliwym promieniowaniem UV (filtry) oraz nawilżają przesuszoną skórę (alantoina).

Najbardziej uciążliwym objawem ostrego nieżytu nosa jest jego niedrożność. Aerozole zawierające alfa-sympatykomimetyki, takie jak ksylometazolina, charakteryzują się szybkim działaniem, zwężając naczynia krwionośne, obkurczając błonę śluzową nosa i zwiększając przepływ powietrza przez nos. W efekcie umożliwia to pacjentom z zatkanym nosem łatwiejsze oddychanie. Ksylometazolina w postaci chlorowodorku jest dostępna bez recepty w aerozolach lub kroplach do nosa w celu tymczasowego złagodzenia uczucia zatkanego nosa, spowodowanego przeziębieniem, katarem siennym lub innymi alergiami układu oddechowego. Poprzez zwężenie naczyń krwionośnych, po nałożeniu na błony śluzowe zmniejsza obrzęk i przekrwienie, ograniczając przepływ krwi do obrzękniętej tkanki. Efekty te wspomagają drenaż zatok, łagodząc uczucie zatkanego nosa i poprawiając wentylację nosa. Ksylometazolina skutecznie otwiera kanały nosowe, ułatwiając wydmuchiwanie nosa i oddychanie.