25 kwietnia, już po raz szósty, obchodzony jest ustanowiony przez WHO Światowy Dzień Malarii. Według danych w 2011 r. na malarię zachorowało 219 mln ludzi na świecie, z czego 666 tys. zmarło. Malaria jest główną, zakaźną przyczyną śmierci osób podróżujących do krajów tropikalnych.

Malarię u ludzi wywołuje pięć gatunków pierwotniaków (zarodźców malarii), z czego najgroźniejszy to zarodziec sierpowaty (Plasmodium falciparum). Zarażenie tym gatunkiem pasożyta może prowadzić m. in. do rozwoju malarii mózgowej oraz innych powikłań narządowych. Malaria przenoszona jest przez ukłucia komarów widliszków. Największe ryzyko zachorowania na malarię u podróżnych dotyczy osób udających się do rejonów zagrożonych w Afryce (na południe od Sahary) oraz na niektóre wyspy Oceanii, poza tym obszary malaryczne znajdują się również w Azji, Ameryce Południowej oraz Ameryce Środkowej. Jak podkreśliła dr n. med. Agnieszka Wroczyńska z Krajowego Ośrodka Medycyny Tropikalnej w Gdyni, w Polsce rozpoznaje się rocznie kilkadziesiąt zachorowań na malarię u osób, które powróciły z podróży do tropiku. Poważnym problemem w naszym kraju jest wysoka śmiertelność z powodu tej choroby u turystów (sięgająca ok. 5%, co oznacza, że jeden chory na 20 pacjentów z malarią umiera).

Zgodnie z rekomendacjami Światowej Organizacji Zdrowia, profilaktyka malarii w podróży powinna opierać się na regule „ABCD”:

A –  Awareness, świadomość ryzyka malarii w rejonie podróży oraz znajomość konsekwencji zdrowotnych w razie zachorowania i konieczności pilnego leczenia;

B – Bites of mosquitoes, ochrona przed ukłuciami komarów w podróży (stosowanie repelentów odstraszających owady, moskitiera nasączona środkiem przeciwkomarowym, klimatyzacja w miejscu noclegu, ochronna odzież);

C – Chemoprophylaxis, chemioprofilaktyka, czyli zapobiegawcze stosowanie leków przeciwmalarycznych,

D – Diagnosis – szybkie rozpoznanie w razie niepokojących objawów w trakcie podróży do rejonów zagrożonych malarią lub po powrocie z takich miejsc.

Problemem medycyny jest narastająca oporność pasożytów na leki przeciwmalaryczne, zarówno te stosowane profilaktycznie, jak i służące do leczenia malarii. Przy planowaniu chemioprofilaktyki niezbędne jest więc uwzględnienie aktualnych danych w tym zakresie. Dlatego najlepiej przed każdą egzotyczną podróżą zasięgnąć porady lekarskiej dotyczącej zapobiegania malarii. Skuteczność dobrze dobranych i właściwie stosowanych leków zapobiegających malarii wynosi ponad 90%. Zażywanie preparatu przeciwmalarycznego trzeba rozpocząć jeszcze przed przybyciem do strefy malarycznej, kontynuować podczas całego pobytu w rejonie zagrożonym oraz przez 1-4 tygodnie po powrocie (w zależności od leku). Warto dodać, że obecnie trwają zaawansowane badania kliniczne nad szczepionką przeciw malarii.

W tym roku dla osób podróżujących w rejony zagrożone chorobami zakaźnymi oraz malarią została opracowana bezpłatna aplikacja VaxCompass, która  umożliwia m.in. tworzenie kalendarza szczepień dla kilku osób jednocześnie, zawiera informacje o chorobach i profilaktyce, listę kontrolną zawartości apteczki podróżnika, ostrzeżenia  o zagrożeniach  zdrowotnych w danym regionie oraz wyszukiwarkę polskich placówek dyplomatycznych.