Czerniak jest najbardziej agresywnym nowotworem skóry i jednym z najbardziej agresywnych nowotworów w ogóle. W Polsce rejestruje się rocznie ponad 2500 nowych zachorowań na czerniaka, a liczba zachorowań podwaja się co 10 lat. Ok. 25% Polaków właściwie w ogóle nie powinno korzystać z kąpieli słonecznych, gdyż ma jasną lub bardzo jasną karnację, która łatwo ulega poparzeniom  słonecznym. Dodatkowe ok. 40% Polaków ma jasną karnację, która także jest fenotypem skóry związanym z wysokim ryzykiem zachorowania na czerniaka.

Czerniak rozwija się głównie na skórze i ma wiele cech charakterystycznych, które pomagają w jego rozpoznaniu. Cechy te określane są za pomocą kryteriów ABCDE (pochodzących od pierwszych liter angielskich wyrazów: Asymmetry, Border, Color, Dimension i Evolution):

A –   asymetria, np. znamię „wylewające” się na jedną stronę;

B –   brzegi poszarpane, nierównomierne, posiadające zgrubienia; 

C –   czerwony lub czarny i niejednolity kolor; 

D –  duży rozmiar, wielkość zmiany powyżej 0,5 cm;

E –   ewolucja, czyli postępujące zmiany zachodzące w znamieniu.  

Wszystkie znamiona, narośla, pieprzyki, które mają te cechy powinny zostać zbadane przez lekarza dermatologa lub chirurga onkologa i w razie jakichkolwiek wątpliwości wycięte. Badanie przeprowadzane u specjalisty jest bardzo szybkie, bezbolesne i nieinwazyjne.  Lekarz skanuje całą skórę dermatoskopem, który wychwytuje wszelkie atypowe zmiany.

Pacjenci chorzy na czerniaki we wczesnym stadium leczeni są poprzez proste chirurgiczne wycięcie zmiany wraz z szerokim marginesem okolicznej tkanki. Usunięcie czerniaka, kiedy nie jest jeszcze zaawansowany, pozwala na wyleczenie ponad 80% chorych. W przypadku występowania większych czerniaków o grubości ponad 1 mm (w głąb skóry) dokonuje się biopsji węzłów chłonnych wartowniczych (położonych najbliżej pierwotnego ogniska nowotworu) i jeśli komórki nowotworowe zostaną w nich zidentyfikowane, usuwa się także okoliczne węzły chłonne i rozpoczyna leczenie systemowe. W zaawansowanym stadium czerniaka stosuje się immunoterapię oraz terapię celowaną.  

Dzięki prowadzonym działaniom edukacyjnym do Centrum Onkologii – Instytutu w Warszawie zgłasza się o 100% więcej pacjentów z wczesnym czerniakiem niż rok temu.

„Dla nas lekarzy i pacjentów jest to wspaniała wiadomość. Chorzy, którzy zgłaszają się z czerniakiem in situ, czyli w jego najwcześniejszym stadium, mają właściwie 100% szans na wyleczenie – informuje prof. dr hab. med. Piotr Rutkowski, kierownik Kliniki Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków w Centrum Onkologii – Instytucie im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie, przewodniczący Rady Naukowej Akademii Czerniaka.

Akademia Czerniaka, sekcja naukowa Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologiczne, jest inicjatywą środowiska medycznego i pacjentów, która ma na celu upowszechnienie wiedzy o czerniaku. Akademia działa pod patronatem Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, Polskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej oraz Polskiego Towarzystwa Patologicznego. Głównym organem Akademii Czerniaka jest jej Rada Naukowa, która wspiera merytorycznie działania realizowane w ramach Akademii.

Jak poinformował prof. Rutkowski, Akademia Czerniaka podjęła działania na rzecz prawnego ograniczenia korzystania z solariów przez dzieci i młodzież. Dodatkowo zaproponowała Ministerstwu Zdrowia, aby w ramach polskiego Cancer Planu – Strategii Walki z Rakiem, położyć nacisk na edukację w zakresie wykrywania raka skóry i szkodliwości promieniowania UV.

12 maja br. rozpoczęła się III edycja Tygodnia Świadomości Czerniaka pod hasłem „Znamię! Znam je?”, którego organizaorem jest Akademia Czerniaka. Akcję wspiera firma Bristol-Myers Squibb.