Rozpoczęła się kampania społeczna „Rzuć palenie w swojej aptece. Masz dla kogo żyć!”, zainaugurowana 20 listopada przez Naczelną Izbę Aptekarską i Fundację "Promocja Zdrowia". Swoje stanowsko w tej sprawie przedstawił Związek Pracodawców Aptecznych PharmaNET, który popiera wszelkie akcje edukacyjne mające na celu poprawę zdrowia pacjentów. Jednak PharmaNet wyraził obawę, że bez nowelizacji prawa farmaceutycznego każda tego typu inicjatywa zakończy się fiaskiem.

– Cieszymy się, że Naczelna Izba Aptekarska potwierdziła konieczność tworzenia programów pomagających pacjentom w rozwiązywaniu ich problemów zdrowotnych. Na całym świecie uzyskują oni taką pomoc w aptekach i bardzo sobie to chwalą – mówi Marcin Piskorski, prezes ZPA PharmaNET. – Farmaceuci zatrudnieni w naszych placówkach chętnie przyłączą się do każdego programu realizowanego w ramach opieki farmaceutycznej, ponieważ doskonale wiedzą, jaki wpływ ma ona na cały system opieki zdrowotnej. Od lat z powodzeniem świadczą taką opiekę w Europie.

Wzorem do naśladowania dla Polski mogłaby być Wielka Brytania, w której realizowanych jest wiele programów propacjenckich, np. program Lipotrim (obniżenie masy ciała), program monitorowania ciśnienia krwi, program walki z uzależnieniami, czy program opieki nad pacjentami z demencją. Opieka farmaceutyczna jest istotnym elementem brytyjskiego systemu ochrony zdrowia, a farmaceuta – pełnoprawnym partnerem lekarza.

– W ramach opieki farmaceutycznej, która w krajach UE jest na porządku dziennym, pacjent uzyskuje profesjonalną poradę. W aptece prowadzona jest jego karta, farmaceuta ma dostęp do jego dokumentacji medycznej i to farmaceuta, wydając leki i suplementy diety, wychwytuje potencjalne zagrożenia w postaci możliwych interakcji czy działań niepożądanych – podkreśla dr n. farm. Marek Malinowski.

Niestety, w Polsce opieka farmaceutyczna pozostaje ciągle w sferze planów i niekończących się dyskusji, a niemal każda inicjatywa, w którą próbują zaangażować się apteki i farmaceuci, jest utrącana.

– Wystarczy przypomnieć, ile kontrowersji wzbudziły działania Inspekcji Farmaceutycznej, zakazujące udostępniania w aptekach do bezpłatnego użytku pacjentów ciśnieniomierzy. Sprawa musiała trafić aż do Naczelnego Sądu Administracyjnego, a przecież chodziło tylko o dobro pacjenta – mówi mec. Tomasz Duraj z Kancelarii Adwokackiej Duraj & Reck i Partnerzy.

– Obawiamy się, że taki sam los może spotkać program „Rzuć palenie w swojej aptece. Masz dla kogo żyć!”, do którego przystąpił samorząd aptekarski. Bez nowelizacji paragrafu 94a ustawy Prawo farmaceutyczne może on zderzyć się z zarzutem łamania zakazu reklamy aptek i być potraktowany jako program marketingowy, którego jednym z celów jest wzrost sprzedaży leków antynikotynowych – ocenia Marcin Piskorski, dodając, że bez możliwości poinformowania pacjentów, które apteki program realizują, kampania ta skazana jest na fiasko albo niewielkie zainteresowanie pacjentów. – W żadnym programie nie wezmą udziału wszystkie apteki, a skazywanie pacjenta na chodzenie od jednej apteki do drugiej w celu znalezienia placówki biorącej udział w programie jest niedorzecznością. Dlatego w całej Unii Europejskiej, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Australii i Nowej Zelandii możliwa jest nieskrępowana komunikacja apteki i farmaceuty z pacjentem. Zakaz komunikowania przez poszczególne apteki o prowadzonych akcjach profilaktycznych i zdrowotnych to nasz rodzimy wynalazek.

ZPA PharmaNET przypomina, że z zarzutem chęci uprawiania nachalnego marketingu spotkał się niedawno przy okazji zgłoszenia zamiaru przystąpienia zrzeszonych w nim aptek do rządowego programu Karta Dużej Rodziny.

– Tu pojawia się pytanie o intencje rządu. Skoro apteki chcące przystąpić do programu są oskarżane o ukrywanie prawdziwych, haniebnych motywacji, to czy podobnych motywacji nie da się przypisać organizatorowi programu Karta Dużej Rodziny? I czy podobnych, złych motywacji nie da się przypisać samorządowi aptekarskiemu, rozpoczynającemu program antynikotynowy? – pyta mec. Tomasz Duraj. – Powyższa sytuacja pokazuje, do jakich absurdów doprowadził zakaz reklamy aptek w dzisiejszym kształcie. Mam tylko nadzieję, że nie okaże się, że program, w który bierze udział samorząd aptekarski, jest etyczny, bo bierze w nim udział samorząd, a program, w dodatku rządowy, w którym chcą wziąć udział apteki zrzeszone w PharmaNET jest nieetyczny – dodaje.

– Uważamy, podobnie jak Naczelna Izba Aptekarska, że problem opieki farmaceutycznej wymaga systemowego rozwiązania. Zapraszamy samorząd do dyskusji i wypracowania wspólnego stanowiska, dla dobra pacjentów – deklaruje prezes ZPA PharmaNET.

Komentarz

Mec. Agnieszka Kolasińska z kancelarii Tomasik Jaworski:

- Uczestnictwo aptek w kampanii społecznej może okazać się problematyczne w kontekście art. 94a ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne, formułującego zakaz reklamy aptek. Zgodnie z wspomnianym przepisem „Zabroniona jest reklama aptek i punktów aptecznych oraz ich działalności. Nie stanowi reklamy informacja o lokalizacji i godzinach pracy apteki lub punktu aptecznego.” Prawo farmaceutyczne niestety nie zawiera definicji legalnej reklamy, ale na podstawie orzecznictwa sądów administracyjnych i obecnej interpretacji wojewódzkich inspektoratów farmaceutycznych, za reklamę apteki uważa się każde działanie skierowane do publicznej wiadomości, zmierzające do zwiększenia sprzedaży produktów leczniczych i wyrobów medycznych w niej oferowanych. W świetle powyższego pojawia się więc problem, w jaki sposób dana apteka będzie mogła wskazywać, że uczestniczy w programie (który z pewnością stanowi zachętę dla pacjentów do skorzystania z usług apteki), tak aby nie na razić się na złamanie zakazu. Warto przy tym podkreślić, że za naruszenie zakazu przewidziana jest kara pieniężna w wysokości do 50 tysięcy złotych.

Powyższe jedynie potwierdza, że art. 94a ust. 1 Prawa farmaceutycznego w obecnym brzmieniu nie przystaje do realiów prowadzenia działalności przez apteki. Co więcej, wspomniany zakaz utrudnia realizację programów propacjenckich, czego ostatnim przykładem może być problem z uczestnictwem aptek w programie Karta Dużej Rodziny. Usunięcie barier na drodze do udziału aptek w społecznie użytecznych akcjach wymaga szybkiej nowelizacji przepisów.