Dzięki decyzjom samodzielnie podejmowanym przez pacjentóww Europie udaje się uniknąć rocznie  nawet 120 mln konsultacji lekarskich. Zdaniem ekspertów potrzebne są zmiany prawne, które ułatwiłyby rozwój sektorów kluczowych dla samoleczenia – zwłaszcza produkcji leków bez recepty i inteligentnych rozwiązań wspierających zdrowie. Okazją do tego może być trwająca rewizja unijnego prawa farmaceutycznego. Z raportu opublikowanego przez Global Self-Care Organization wynika, że oszczędności wynikające z samoleczenia w regionie Europy i Azji Środkowej sięgają ponad 46 mld dolarów. Ograniczenie liczby niepotrzebnych wizyt lekarskich o 10–25% mogłoby przynieść dodatkowe 17 mld euro oszczędności. Drobne dolegliwości to m.in. przeziębienie, ból głowy czy niestrawność. Pacjenci zwykle zajmują się nimi samodzielnie, bez wizyty u lekarza, korzystając z leków bez recepty, suplementów diety czy wyrobów medycznych.

Immunoterapia alergenowa, polegająca na 3–5-letnim podawaniu preparatu zawierającego alergeny, jest jedyną uznaną i skuteczną metodą leczenia przyczynowego alergii. W Polsce refundowane są głównie immunoterapie podawane podskórnie, jednak w ostatnich latach coraz popularniejsza staje się postać podjęzykowa. Doustna forma jest refundowana tylko u dzieci i młodzieży w wieku 12–18 lat oraz dla dorosłych w odczulaniu na roztocza kurzu domowego. Alergolodzy i organizacje pacjenckie apelują o rozszerzenie wskazań o inne alergeny wiatropylne i refundację preparatów od 6. r.ż.

Iniekcje są dla wielu młodych pacjentów doświadczeniem bardzo nieprzyjemnym. Ich podawanie należy kontynuować w odstępach czterotygodniowych, więc jest to również trudne organizacyjnie dla aktywnych zawodowo rodziców, ponieważ na podanie preparatu trzeba się zgłosić do ośrodka, a to zwykle wiąże się z potrzebą wykorzystania urlopu.

W obliczu dynamicznych zmian w systemie ochrony zdrowia rola farmaceutów w działaniach na rzecz szczepień nabiera kluczowego znaczenia. Apteki stają się naturalnym miejscem realizacji strategii immunizacji społeczeństwa. Szczepienia w aptekach odgrywają kluczową rolę w systemie szczepień, przynosząc korzyści zarówno pacjentom, jak i całemu społeczeństwu. Eksperci Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych wraz z Naczelną Izbą Aptekarską podkreślają istotę dalszego rozszerzania uprawnień i roli farmaceutów. Na potrzeby środowiska farmaceutów opracowano nowy dokument „Rola farmaceuty w immunizacji osób dorosłych” – jako stanowisko ekspertów w sprawie szczepień zalecanych w aptekach.

– Na przestrzeni ostatnich miesięcy Ministerstwo Zdrowia wprowadziło ważne nowelizacje, dzięki którym farmaceuci uzyskali m. n. możliwość wystawiania refundowanej recepty farmaceutycznej na produkty immunologiczne z wykazu szczepień zalecanych. Działania te dowodzą rosnącemu uznaniu dla farmaceutów jako istotnego ogniwa opieki zdrowotnej – zaznacza dr n. farm. Mikołaj Konstanty, wiceprezes Naczelnej Rady Aptekarskiej.

Firma Novo Nordisk zaprezentowała  podczas Europejskiego Kongresu Otyłości (13 maja) dane wykazujące, że w ciągu 3 pierwszych miesięcy od podjęcia leczenia semaglutyd w dawce docelowej 2,4 mg zmniejszył  o 37% ryzyko poważnych zdarzeń sercowo-naczyniowych (MACE) u dorosłych pacjentów z nadwagą lub otyłością i współistniejącymi chorobami sercowo-naczyniowymi w porównaniu do placebo.

W ciągu pierwszych 6 miesięcy leczenia semaglutydem w dawce 2,4 mg ryzyko zgonu z przyczyn kardiologicznych zmniejszyło się o 50%, a ryzyko hospitalizacji lub konieczności udzielenia nagłej pomocy z powodu niewydolności serca, a także śmierci z przyczyn kardiologicznych zmniejszyło się o 59%.

Oprócz skutecznej i trwałej redukcji masy ciała, jaką osiagnęli pacjenci z otyłością i chorobami sercowo-naczyniowymi stosującymi semaglutyd w dawce 2,4 mg w badaniu SELECT, nowa analiza danych z tego badania wykazała efekt protekcyjny przed ciężkimi zdarzeniami sercowo-naczyniowymi już na wczesnym etapie redukcji masy ciała (< 5%, które uważa się za istotne klinicznie), co wskazuje, że ochrona przed zdarzeniami sercowo-naczyniowymi wynikająca ze stosowania semaglutydu 2,4 mg nie jest związana wyłącznie z redukcją masy ciała.

W poprzednim numerze „Leku w Polsce” (nr03/2025) wyjaśniałam, skąd się wzięły łacińskie nazwy lues i syphilis. Kontynuując temat, opiszę etymologię nazw polskich określających wiadomą chorobę.

Zanim do nich przejdę, jeszcze kilka słów o terminie syphilis. Wiemy już, co opisywałam w poprzednim numerze, że nazwę stworzył włoski poeta Girolamo Fracastoro w swoim poemacie Syphilis sive morbus Galicus – „Syfilis albo choroba galijska” i wzięła się ona od imienia Syphilus, które nosił pewien pasterz. Skąd jednak takie imię i co ono oznacza? Teorii na ten temat jest kilka: 1. od wyrazu sysphilos – „przyjaciel świń”, gr. σῦς [sys] – „świnia” i φίλος [philos] – „przyjaciel, miłośnik”; 2. od wyrazu symphilos – „kochający wzajemnie”, od gr. συμφιλέω [symphileo] – „wzajemnie kochać”; 3. od imienia Sypilus – według mitologii imię syna Niobe, która została ukarana przez bogów śmiercią swoich wszystkich dzieci; 4. połączenie słów Sypilus + Phyllis, gdzie Phyllis to mitologiczne imię  królewny trackiej, która z żalu za ukochanym zamieniła się w drzewo migdałowe, a jego kształt przypomina ludzi chorujących na kiłę.

Tegoroczna edycja Światowych Dni Świadomości Niewydolności Serca odbywa się pod hasłem „Niewydolność serca nas nie zatrzymuje”. Szacuje się, że w Polsce z tą chorobą zmaga się ok. 1,2 mln pacjentów, a liczba ta rośnie. Niewydolność serca często rozwija się bez jednoznacznych objawów. Początkowe objawy bywają mylone z przemęczeniem. Do najczęstszych symptomów niewydolności serca należą: duszność, szybkie męczenie się, obrzęki kończyn dolnych, kołatanie serca i ból w klatce piersiowej. Niekiedy pojawia się również nocne oddawanie moczu i nagłe przybieranie na wadze spowodowane zatrzymywaniem wody w organizmie.

– Obrzęki w przypadku niewydolności serca są wynikiem zaburzeń w krążeniu krwi, które prowadzą do zwiększonego ciśnienia w naczyniach krwionośnych. Ten proces jest związany z ograniczeniem zdolności serca do pompowania krwi, co prowadzi do gromadzenia się płynu w płucach i naczyniach krwionośnych. W efekcie, płyn zaczyna wyciekać z naczyń krwionośnych do tkanki podskórnej, powodując obrzęki, które mogą występować w różnych częściach ciała, najczęściej jednak dotyczą kończyn dolnych, twarzy i jamy brzusznej. Obrzęki zwykle pojawiają się pod koniec dnia i mogą zmniejszyć się lub zniknąć po nocy w pozycji leżącej, kiedy płyn zostaje wchłonięty z powrotem – dr n. med. Krzysztof Kępa, kardiochirurg American Heart of Poland.

Dla niektórych osób  pobyt na świeżym powietrzu i spożywanie posiłków poza domem wiąże się z ryzykiem silnej reakcji alergicznej spowodowanej ukąszeniem owadów, pyleniem roślin czy zjedzeniem uczulającego nas produktu. W takich sytuacjach niezbędna jest adrenalina, która powodując skurcz naczyń krwionośnych, szybko likwiduje objawy wstrząsu anafilaktycznego, czyli nagłej, ciężkiej i zagrażającej życiu reakcji alergicznej. Warto jednak pamiętać, że jest to substancja, która wymaga właściwego przechowywania i zachowania należytej ostrożności podczas stosowania – w przeciwnym razie, zamiast stanowić ratunek, może wywołać niepożądane efekty uboczne lub po prostu nie zadziałać w krytycznej sytuacji.

Adrenalina jest lekiem wydawanym na receptę, dlatego jej zakup jest możliwy tylko po konsultacji z lekarzem. Najczęściej jest przepisywana przez alergologów osobom, u których podczas diagnostyki alergicznej, polegającej na wykonaniu testów skórnych lub z krwi stwierdzono silną nadwrażliwość na określone substancje, np. pyłki, jad owadów czy produkty spożywcze. Osoby, które nigdy nie miały wykonywanych takich testów, mogą nie być świadome ryzyka, dlatego – szczególnie w przypadku osób, u których kiedykolwiek wystąpiła silna reakcja alergiczna – bardzo ważna jest diagnostyka.

– Adrenalina to lek, który może uratować życie w przypadku nagłej, ciężkiej reakcji alergicznej. Ważne jest, aby osoby narażone na ryzyko anafilaksji miały zawsze przy sobie autowstrzykiwacz i wiedziały, jak go używać. Nie można też zapominać o najbliższych, aby mogli nam pomóc, również muszą być świadomi zagrożeń oraz mieć wiedzę jak postępować, kiedy pojawią się pierwsze objawy – podkreśla mgr farm. Paulina Milcz, z-ca kierownika Hurtowni Farmaceutycznej Pharmalink.

25 kwietnia obchodzimy Międzynarodowy Dzień DNA ustanowiony na pamiątkę dwóch przełomowych wydarzeń w historii genetyki: odkrycia podwójnej helisy DNA w 1953 r. oraz ogłoszenia zakończenia projektu Human Genome Project – 50 lat później. Współczesna diagnostyka genetyczna zmienia losy pacjentów – pozwala szybciej postawić trafną diagnozę, wykryć chorobę na bardzo wczesnym etapie i wdrożyć leczenie dostosowane do indywidualnych potrzeb. Dla wielu osób oznacza to koniec długiej i często bolesnej drogi przez kolejne nieskuteczne terapie i błędne rozpoznania. 

MSD, międzynarodowa firma z branży biofarmaceutycznej, podjęła decyzję o uruchomieniu hurtowni farmaceutycznej leków i szczepionek przeznaczonych na rynek polski. Zwycięzcą ogłoszonego przetargu został Pharmalink, który nie tylko zapewnił w tym celu odpowiednią infrastrukturę, ale też odpowiada za zarządzanie obiektem, kwestie logistyczne oraz transport leków.

– Posiadanie własnej hurtowni oznacza większą kontrolę nad procesami logistycznymi, stały nadzór nad stanami magazynowymi oraz możliwość szybkiego reagowania na potrzeby rynkowe, dając gwarancję, że nasze leki pozostaną dostępne, gdy są najbardziej potrzebne. Dla pacjentów w Polsce oznacza to szybszy dostęp do potrzebnych leków i szczepionek. Z perspektywy decydentów rozbudowa lokalnej dystrybucji przyczynia się do zwiększenia bezpieczeństwa lekowego kraju – podkreśla Borys Podgórny, Commercial Operations Lead w MSD Polska.

– Klient otrzymał od nas pełen pakiet usług – od operacyjnego nadzoru nad hurtownią po transport produktów do odbiorców końcowych. To duże ułatwienie i optymalizacja procesów dla MSD – wyjaśnia Rafał Małolepszy, dyrektor ds. handlowych w Pharmalink.

Łagodna zima i wyższe temperatury sprawiają, że kleszcze budzą się do życia szybciej niż zwykle. Jeszcze niedawno sezon na te pasożyty rozpoczynał się wiosną, a kończył jesienią, jednak dziś ich aktywność trwa niemal przez cały rok. Wcześniejsze żerowanie oznacza większe ryzyko ukąszeń i zakażeń chorobami odkleszczowymi, takimi jak borelioza czy kleszczowe zapalenie mózgu (KZM). 

– Kleszcze są niebezpieczne, ponieważ mogą przenosić choroby takie jak borelioza czy kleszczowe zapalenie mózgu (KZM). Aby się przed nimi chronić, warto przede wszystkim zadbać o odpowiedni ubiór podczas spacerów w lesie, na łąkach czy w parkach. Długie spodnie, bluzy z długimi rękawami i zakryte buty mogą znacząco zmniejszyć ryzyko ukąszenia. Dodatkowo warto stosować repelenty, czyli środki odstraszające kleszcze, które zawierają DEET lub ikarydynę. Po powrocie do domu należy dokładnie obejrzeć całe ciało, szczególnie miejsca takie jak pachwiny, pachy, zgięcia kolan czy skóra głowy, ponieważ kleszcze często wybierają te obszary do żerowania – zwraca uwagę lek. Krzysztof Urban, specjalista medycyny rodzinnej enel-med.