Wapń jest jednym z najważniejszych makroelementów dla organizmu człowieka. Około 99% wapnia w organizmie jest magazynowane w kościach. Wapń pełni szereg istotnych funkcji w ustroju – jest niezbędny do tworzenia kości i zębów, bierze udział w procesie skurczu mięśni, funkcjonowaniu wielu enzymów, krzepnięciu krwi i utrzymuje prawidłowy rytm serca. Organizm kontroluje ilość wapnia w komórkach i krwi. Jeśli z dietą nie jest dostarczana wystarczająca ilość wapnia, zbyt dużo wapnia jest mobilizowane z kości, osłabiając je. Aby utrzymać odpowiedni poziom wapnia we krwi bez osłabiania kości, należy spożywać co najmniej 1000-1500 miligramów wapnia dziennie. Odpowiedni poziom wapnia w organizmie przez całe życie może zapobiegać osteoporozie.

Artykuł stanowi zbiór streszczeń wykładów poświęconych problematyce insulinooporności, które zostały wygłoszone podczas konferencji II Warszawski Dzień Dietetyki Klinicznej „Różne oblicza insulinooporności”. Konferencja odbyła się 11 kwietnia 2019 r. na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym. Jej organizatorem był Zakład Dietetyki Klinicznej Wydziału Nauki o Zdrowiu Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Testosteron odgrywa istotną rolę w męskim układzie rozrodczym oraz jako hormon anaboliczny. Mniej znanym, ale równie istotnym obszarem działania testosteronu jest sfera psychiczna. Wyniki badań pokazują, że testosteron łagodzi przebieg depresji i wykazuje działanie poprawiające nastrój. Jest to związane przede wszystkim z jego działaniem na receptory serotoninowe. U starszych mężczyzn, według niektórych publikacji, testosteron poprawia pamięć i inne funkcje poznawcze. To wynik działania antyapoptotycznego na komórki nerwowe, dzięki czemu procesy neurodegeneracyjne ulegają spowolnieniu.

Kolagen jest najobficiej występującym białkiem w organizmie człowieka, znajdującym się w kościach, mięśniach, skórze i ścięgnach. Stanowi jedną trzecią białka w organizmie człowieka. Jest wytwarzany przez wyspecjalizowane komórki zwane fibroblastami i gromadzony w tkankach łącznych. Kolagen wraz z elastyną i glikoproteinami odpowiada za spójność tkanek i narządów. Dodatkowo nadaje tym tkankom i organom odporność, elastyczność i wytrzymałość. Produkcja kolagenu spada wraz z wiekiem i narażeniem na czynniki takie jak palenie tytoniu i promieniowanie UV. U kobiet największy spadek syntezy kolagenu następuje w okresie menopauzy. Zmarszczki, zwiotczała skóra, która straciła swoją elastyczność, oraz sztywne stawy są oznakami, że organizm wytwarza mniej kolagenu.

W ostatnich latach częstość występowania chorób alergicznych w populacji zwiększyła się, trend ten dotyczył zarówno krajów rozwiniętych, jak i rozwijających się. Według Białej Księgi Alergii Światowej Organizacji Alergii w latach 2011-2012 aż 30-40% populacji świata cierpiało na przynajmniej jedno schorzenie alergiczne. Mimo zwiększonej częstości zachorowania na alergie, pomoc lekarska dla pacjentów nimi dotkniętych jest często niewystarczająca. Z tego powodu należy coraz szerzej stosować nowoczesne i bezpieczne leki przeciwalergiczne: w alergicznym nieżycie nosa są to głównie glikokortykosteroidy donosowe i doustne leki przeciwhistaminowe, w alergicznym zapaleniu spojówek przede wszystkim doustne i miejscowo stosowane leki przeciwhistaminowe, w pokrzywce doustne leki przeciwhistaminowe.

Ból jest jednym najczęstszych objawów stanowiących powód zgłoszenia się do lekarza pierwszego kontaktu. Dolegliwości bólowe narządu ruchu dotyczą 27% populacji polskiej, w większości są to bóle mięśniowo-stawowe w przebiegu choroby zwyrodnieniowej lub zespoły przeciążeniowe. Niezwykle istotne jest zebranie dokładnego wywiadu oraz staranne badanie przedmiotowe, co pozwoli na poznanie patomechanizmu dolegliwości, a tym samym włączenie odpowiedniej terapii. W leczeniu zespołów bólowych stosuje się m.in. paracetamol, niesteroidowe leki przeciwzapalne, tramadol oraz substancje złożone. Przed włączeniem leku należy uwzględnić jego profil działania, przeciwwskazania, a także ewentualne działania niepożądane.

Wdrażanie pilotażowego programu opieki farmaceutcznej, rola farmaceuty, relacje z pacjentami to problemy ważne dla branży farmaceutycznej w Polsce. O sposobach ich rozwiązywania rozmawiamy z dyrektorem ds. naukowych grupy opieka.farm, Pawłem Konradem Tuszyńskim.

Alicja Paciorek-Kolbus: Jak klienci aptek postrzegają farmaceutów? A jak chcieliby być postrzegani pracownicy aptek?

Paweł Konrad Tuszyński: To pytanie zadałbym nieco inaczej – jak pacjenci postrzegają pracowników aptek, a jak chcieliby być postrzegani farmaceuci? Bo dla pacjentów za pierwszym stołem stoi pracownik apteki – nie wiedzą, czy jest to farmaceuta, technik czy stażysta. Można powiedzieć, że pracownicy aptek nadal cieszą się zaufaniem społeczeństwa, co też wykazał raport przygotowany dla kampanii „Po pierwsze farmaceuta”.

Choroby zapalne kości i szpiku znane są od starożytności. Dzięki rozwojowi technik obrazowania oraz diagnostyki laboratoryjnej coraz łatwiejsze jest ustalenie miejsca występowania zapalenia i wdrożenie terapii celowanej. Mimo to choroby zapalne kości i stawów wciąż stanowią wyzwanie dla lekarzy, a uzyskane wyniki leczenia nie zawsze są zadowalające. Tym bardziej ważna jest aktywna prewencja ich występowania, polegająca m.in. na edukacji, promocji zdrowego stylu życia i szkoleniu pracowników ochrony zdrowia.

Cynk jest mikroelementem niezbędnym do funkcjonowania wszystkich narządów organizmu. Jego deficyty mogą być efektem niedostatecznej podaży z pokarmem lub zaburzeń wchłaniania. Schorzenia wynikające z niedoboru cynku mogą występować zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Suplementacja powinna być stosowana ostrożne, gdyż nadmierna podaż może prowadzić do pojawienia się objawów niepożądanych.

Witaminy z grupy B należą do substancji rozpuszczalnych w wodzie; pełnią one w organizmie człowieka wiele istotnych funkcji. W niektórych stanach klinicznych dochodzi jednak do niedoborów witamin z grupy B, wymagających suplementacji. Może być tak w przypadku pacjentów chorujących na cukrzycę. Stosowanie metforminy – jednego z podstawowych leków w terapii cukrzycy – wiąże się ze zwiększonym ryzykiem niedoboru witaminy B₁₂, dlatego zalecane jest jej okresowe monitorowanie i uzupełnianie, jeśli stwierdzono, że poziomy są niedostateczne. Szczególnie dotyczy to pacjentów z anemią lub neuropatiami. Polskie zalecenia diabetologiczne poruszają ponadto temat leczenia przyczynowego neuropatii cukrzycowej, które powinno być prowadzone m.in. z wykorzystaniem witaminy B₁.

Dehydroepiandrosteron (DHEA) jest hormonem produkowanym przez korę nadnerczy. Stymuluje syntezę hormonów płciowych, ma wpływ na kondycję intelektualną i fizyczną. DHEA wzmaga metabolizm, utlenianie lipidów i zwiększa usuwanie glukozy. Zmniejsza masę tkanki tłuszczowej. W ośrodkach naukowych prowadzone są badania mające na celu wyjaśnienie roli DHEA w regulacji fizjologii ludzkiej tkanki tłuszczowej.

Palenie tytoniu to jedna z głównych przyczyn zgonów w społeczeństwach krajów rozwiniętych. Zwalczanie uzależnienia od nikotyny wymaga wsparcia psychologicznego oraz farmakologicznego. Postępowanie farmakologiczne obejmuje nikotynową terapię zastępczą oraz leczenie cytyzyną, bupropionem lub warenikliną.

Kwas acetylosalicylowy (ASA) jest powszechnie stosowanym lekiem w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych na świecie. W tym celu podawany jest w dawkach od 80 do 325 mg na dobę u dorosłych osób. Wśród najczęstszych działań niepożądanych ASA w tej dawce można wymienić powikłania krwotoczne. Wyniki ostatnio opublikowanego badania klinicznego ASPREE (Aspirin in Reducing Events in the Elderly) wykazały wzrost śmiertelności w grupie pacjentów w podeszłym wieku po ok. 5 latach przyjmowania ASA w dawce 100 mg w porównaniu z grupą otrzymującą placebo, a najczęstszą przyczyną zgonów były choroby nowotworowe.

Przy wprowadzeniu do obrotu niektórych produktów powstaje pewien problem z ich jednoznaczną klasyfikacją. Zaklasyfikowanie produktów do odpowiedniej grupy wskazuje, jakie prawo należy stosować. Ma to swoiste konsekwencje w zakresie rejestracji danego produktu, wymogów co do jego wytwarzania, transportu czy obrotu, ale także co do jego reklamy. Według prawa, ale też zasad etycznych produkt nie może bowiem wprowadzać pacjenta/konsumenta w błąd. W pierwszej części artykułu przedstawiono porównanie pogranicza oraz problemów klasyfikacji w różnych grupach produktowych pod względem obowiązujących przepisów prawnych. W drugiej części zebrano praktyczne przykłady różnego rodzaju pogranicza.

Wykwity skórne to jednakowego rodzaju zmiany skórne, będące objawem choroby skóry (dermatozy) bądź zaburzenia ogólnoustrojowego. Pojawiają się w wielu schorzeniach, m.in. w ospie wietrznej, półpaścu, trądziku, łojotokowym zapaleniu skóry oraz pieluszkowym zapaleniu skóry. Do dyspozycji farmaceuty pozostaje cała gama produktów OTC, w których znajdują się przede wszystkim składniki osuszające, łagodzące, przeciwzapalne, miejscowo znieczulające, a niekiedy także przeciwbakteryjne.