24 marca obchodzimy Dzień Wiedzy o Lipoproteinie (a), który ma na celu zwiększenie świadomości na temat jej roli w układzie sercowo-naczyniowym. Lipoproteiny to cząsteczki zbudowane z białek i tłuszczów (lipidów), które odpowiadają za transport cholesterolu w krwiobiegu. Lp(a) jest szczególną frakcją cholesterolu, która odkłada się w ścianach naczyń krwionośnych, prowadząc do ich zwężenia, co przyczynia się do rozwoju groźnych chorób układu krążenia, takich jak miażdżyca, choroba tętnic obwodowych, a w konsekwencji do zawału mięśnia sercowego. 

– Powszechnie wykonuje się badanie cholesterolu całkowitego i jego frakcji, takich jak triglicerydy, LDL czy HDL. Jednak coraz częściej do oceny ryzyka sercowo-naczyniowego dodajemy oznaczenie Lp(a), które pozwala lepiej diagnozować pacjentów i opracowywać skuteczniejsze strategie terapeutyczne – mówi Artur Gabrysiak, specjalista diagnostyki laboratoryjnej, American Heart of Poland, certyfikowany lipidolog PTL.

Terapia limfocytami T, czyli CAR-T, to przełom w leczeniu nowotworów. CAR-T wykorzystuje potencjał układu odpornościowego pacjenta do walki z nowotworem. Inaczej niż w tradycyjnych metodach terapeutycznych, gdzie podaje się pacjentom gotowy lek i obserwuje reakcję organizmu, tutaj „lek” tworzy się indywidualnie dla każdego z nich. W pierwszej kolejności z krwi chorego pobierane są komórki odpornościowe, zwane limfocytami T, a następnie w laboratorium „przeprogramowuje” się je tak, aby potrafiły rozpoznać i niszczyć konkretne, zmienione nowotworowo komórki pacjenta. Zmodyfikowane genetycznie limfocyty T przeszczepia się ponownie do krwiobiegu, gdzie zwalczają nowotwór.

Fundacja OnkoCafe – Razem Lepiej rozpoczęla nową kampanią edukacyjną: Świadome decyzje – skuteczne leczenie. Bez Ciebie się nie uda!, w ramach której będzie można dowiedzieć się, czym jest CAR-T, jaki jest jej mechanizm działania, kto może być nią leczony, a także poruszy wiele innych kwestii ważnych z punktu widzenia pacjenta.

W Polsce na otyłość choruje ok. 9 mln osób. Mimo tak dużej skali tego schorzenia wciąż brakuje świadomości, że otyłość jest chorobą, a nie defektem kosmetycznym. Niesie ze sobą ryzyko wystąpienia ponad 200 powikłań i stanowi poważne wyzwanie finansowe dla polskiego systemu opieki zdrowotnej. Powoduje także wiele ograniczeń w życiu pacjentów. Otyłość jest chorobą przewlekłą bez tendencji do samoistnego ustępowania i ze skłonnością do nawrotów. U jej podstaw leżą zaburzenia równowagi neurohormonalnej, które prowadzą do dodatniego bilansu energetycznego, co przekłada się na nadmierne gromadzenie tkanki tłuszczowej. Od ponad 25 lat otyłość uznawana jest przez Światową Organizację Zdrowia za chorobę, która wymaga kompleksowego leczenia. Niestety, osoby chorując na otyłość wciąż spotykają się z dużym niezrozumieniem i dyskryminacją ze strony społeczeństwa. Potrzeba edukacji społecznej i przełamywania stygmatyzacji była bodźcem do zainicjowania kampanii społecznej „Zdrowie zaczyna się od zrozumienia. Zrozumieć otyłość”. Pomysłodawcą kampanii jest firma Lilly. Patronat nad projektem objęli: Polskie Towarzystwo Leczenia Otyłości oraz FLO – Fundacja na rzecz Leczenia Otyłości.

1 kwietnia 2025 r. zacznie obowiązywać nowa lista leków refundowanych. Na liście znajdzie się 29 nowych terapii: 10 terapii onkologicznych, w tym 3 w chorobach rzadkich, 19 terapii nieonkologicznych, z czego 4 w chorobach rzadkich.

– Kwietniowa lista leków refundowanych to nowe leki dla seniorów i kobiet w ciąży, zmiany w programach lekowych, zmiany w refundacji leków dostępnych w aptekach oraz kolejne leki o ugruntowanej skuteczności dla osób z chorobami kardiologicznymi – powiedział wiceminister zdrowia Marek Kos.

Profilaktyka RSV i półpaśca
Refundacją zostaną objęte także dwie szczepionki: przeciw RSV oraz półpaścowi. Szczepionka przeciw RSV będzie bezpłatna dla kobiet w ciąży i pacjentów po 65. r.ż. Kolejna szczepionka to profilaktyka półpaśca u pacjentów 18+, którzy mają zwiększone ryzyko zachorowania. Dla osób 65+ szczepionka przeciwko wirusom wywołującym półpaśca będzie również bezpłatna.

Kontynuujemy temat o terminach z przyrostkiem -rrhoea, zapoczątkowany w numerze 1/2025 „Leku w Polsce”. 

W języku starogreckim (dalej: gr.) wyraz ῥοή [rhoe] lub ῥοία [rhoia] znaczy „płynienie, wyciek”. Pisownię tych wyrazów wyjaśniałam w poprzednim tekście. Z tych słów w języku łacińskim, na wzór greckiego διάρροια [diarrhoia] „biegunka”, utworzono przyrostek w trzech postaciach -rrhoë (czytaj: roe), -rrhoea, -rrhea (czytaj: rea) o znaczeniu „płynienie, wypływ, wydzielanie”. Dwie kropki nad literą ë w łacinie oznaczają, że w połączeniu samogłosek aë lub oë trzeba je wymówić oddzielnie, ponieważ łacińskie (dalej: łac.) dwugłoski ae i oe zwykło się wymawiać jako jedna samogłoska „e”.

Refluks i zgaga to częsta dolegliwość. Standardowe terapie obejmują leki syntetyczne. Obecnie dostępne są terapie alternatywne wykorzystujące naturalne kompleksy roślinne. Ich skuteczność i bezpieczeństwo potwierdzają liczne badania naukowe.

Choroby przewodu pokarmowego, szczególnie choroba refluksowa przełyku (Gastroesophageal Reflux Disease; GERD) oraz dyspepsja czynnościowa (Functional dyspepsia; FD) stanowią jeden z najczęstszych problemów zdrowotnych współczesnego społeczeństwa. Według danych epidemiologicznych GERD dotyka nawet 40% populacji w krajach rozwiniętych, przy czym zgaga i regurgitacja – typowe objawy refluksu – występują  u ok. 20% dorosłych mieszkańców krajów zachodnich. Co istotne, rzeczywiste rozpowszechnienie tych dolegliwości może być jeszcze większe, ponieważ wiele osób stosuje na własną rękę leki dostępne bez recepty i nie konsultuje swoich problemów z lekarzem, co utrudnia precyzyjne oszacowanie skali problemu.

Detoksykacja (syn.: detoksyfikacja), czyli oczyszczanie lub odtruwanie organizmu, kojarzy się najczęściej  z terapiami uzależnień, jednak również oznacza wspomaganie organizmu w fizjologicznych procesach usuwania szkodliwych produktów przemiany materii. W niektórych przypadkach ze względu na nadmiar związków toksycznych, spowodowany np. niewłaściwą dietą lub pracą w szkodliwych warunkach, należy rozważyć zastosowanie metod wspomagających te procesy. Dużą rolę w naturalnym procesie detoksykacji odgrywają wątroba oraz nerki, dlatego terapie wspomagające oczyszczanie organizmu powinny uwzględniać surowce zielarskie, które wpływają na  prawidłowe funkcjonowanie tych narządów. Cenionymi surowcami zielarskimi wspomagającymi wątrobę są liście lub całe ziele karczocha zwyczajnego oraz łuski i nasiona ostropestu plamistego. Natomiast do ziół poprawiających funkcjonowanie nerek zalicza się liść i korzeń pokrzywy oraz liść brzozy.

Salvia apiana Jeps., znana jako szałwia biała, jest gatunkiem endemicznym pochodzącym z Ameryki Północnej. Roślina ta była tradycyjnie wykorzystywana przez rdzennych mieszkańców Kalifornii w celach leczniczych oraz obrzędowych i przypisywano jej właściwości uspokajające, przeciwbólowe, przeciwzapalne oraz przeciwprzeziębieniowe. W ostatnich latach zauważalny jest wzrost zainteresowania tym gatunkiem. Badania naukowe wykazały, że części nadziemne szałwii białej zawierają olejek eteryczny, diterpenoidy, kwasy fenolowe oraz flawonoidy, natomiast w korzeniach obecne są diterpenoidy, w tym tanszinony. Badania aktywności biologicznej wykazały, że wyciągi z części nadziemnych oraz z korzeni omawianego gatunku mają działanie przeciwzapalne, antyoksydacyjne, przeciwbólowe, przeciwcukrzycowe, przeciwnowotworowe oraz przeciwdrobnoustrojowe. Na podstawie tych wyników można stwierdzić, że szałwia biała może odgrywać istotną rolę w fitoterapii, szczególnie w leczeniu zaburzeń metabolicznych oraz chorób neurodegeneracyjnych.

W ostatnich latach obserwuje się dynamiczny wzrost zainteresowania kosmetykami i dermokosmetykami zawierającymi składniki aktywne, które mają istotny wpływ na kondycję i zdrowie skóry. Do szczególnie często stosowanych substancji należą: niacynamid, retinoidy, ceramidy oraz kwasy AHA/BHA. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie aktualnego stanu wiedzy na temat ich działania, mechanizmów biochemicznych oraz efektów klinicznych wymienionych składników. Omówione zostaną również potencjalne działania niepożądane oraz korzyści płynące z odpowiedniego łączenia różnych substancji czynnych w ramach kompleksowej pielęgnacji skóry.

Suma wszystkich regulacji, stopień ich restrykcji oraz duża dynamika zmian w ostatnich latach czynią polski rynek aptek jednym z najbardziej przeregulowanych w Europie, a w wielu aspektach polskie przepisy są jednymi z najbardziej ingerujących i wprowadzających najsilniejsze ograniczenia spośród obowiązujących w innych krajach – wynika z najnowszego raportu Pracodawców RP na podstawie danych od IQVIA. Działalność aptek w Polsce reguluje 18 aktów prawnych. Ich zakres, poziom restrykcji i stopień ingerencji w prowadzenie działalności gospodarczej wysuwa Polskę na czoło Europy.