Terapia limfocytami T, czyli CAR-T, to przełom w leczeniu nowotworów. CAR-T wykorzystuje potencjał układu odpornościowego pacjenta do walki z nowotworem. Inaczej niż w tradycyjnych metodach terapeutycznych, gdzie podaje się pacjentom gotowy lek i obserwuje reakcję organizmu, tutaj „lek” tworzy się indywidualnie dla każdego z nich. W pierwszej kolejności z krwi chorego pobierane są komórki odpornościowe, zwane limfocytami T, a następnie w laboratorium „przeprogramowuje” się je tak, aby potrafiły rozpoznać i niszczyć konkretne, zmienione nowotworowo komórki pacjenta. Zmodyfikowane genetycznie limfocyty T przeszczepia się ponownie do krwiobiegu, gdzie zwalczają nowotwór.

Fundacja OnkoCafe – Razem Lepiej rozpoczęla nową kampanią edukacyjną: Świadome decyzje – skuteczne leczenie. Bez Ciebie się nie uda!, w ramach której będzie można dowiedzieć się, czym jest CAR-T, jaki jest jej mechanizm działania, kto może być nią leczony, a także poruszy wiele innych kwestii ważnych z punktu widzenia pacjenta.

W Polsce na otyłość choruje ok. 9 mln osób. Mimo tak dużej skali tego schorzenia wciąż brakuje świadomości, że otyłość jest chorobą, a nie defektem kosmetycznym. Niesie ze sobą ryzyko wystąpienia ponad 200 powikłań i stanowi poważne wyzwanie finansowe dla polskiego systemu opieki zdrowotnej. Powoduje także wiele ograniczeń w życiu pacjentów. Otyłość jest chorobą przewlekłą bez tendencji do samoistnego ustępowania i ze skłonnością do nawrotów. U jej podstaw leżą zaburzenia równowagi neurohormonalnej, które prowadzą do dodatniego bilansu energetycznego, co przekłada się na nadmierne gromadzenie tkanki tłuszczowej. Od ponad 25 lat otyłość uznawana jest przez Światową Organizację Zdrowia za chorobę, która wymaga kompleksowego leczenia. Niestety, osoby chorując na otyłość wciąż spotykają się z dużym niezrozumieniem i dyskryminacją ze strony społeczeństwa. Potrzeba edukacji społecznej i przełamywania stygmatyzacji była bodźcem do zainicjowania kampanii społecznej „Zdrowie zaczyna się od zrozumienia. Zrozumieć otyłość”. Pomysłodawcą kampanii jest firma Lilly. Patronat nad projektem objęli: Polskie Towarzystwo Leczenia Otyłości oraz FLO – Fundacja na rzecz Leczenia Otyłości.

Kontynuujemy temat o terminach z przyrostkiem -rrhoea, zapoczątkowany w numerze 1/2025 „Leku w Polsce”. 

W języku starogreckim (dalej: gr.) wyraz ῥοή [rhoe] lub ῥοία [rhoia] znaczy „płynienie, wyciek”. Pisownię tych wyrazów wyjaśniałam w poprzednim tekście. Z tych słów w języku łacińskim, na wzór greckiego διάρροια [diarrhoia] „biegunka”, utworzono przyrostek w trzech postaciach -rrhoë (czytaj: roe), -rrhoea, -rrhea (czytaj: rea) o znaczeniu „płynienie, wypływ, wydzielanie”. Dwie kropki nad literą ë w łacinie oznaczają, że w połączeniu samogłosek aë lub oë trzeba je wymówić oddzielnie, ponieważ łacińskie (dalej: łac.) dwugłoski ae i oe zwykło się wymawiać jako jedna samogłoska „e”.

Suma wszystkich regulacji, stopień ich restrykcji oraz duża dynamika zmian w ostatnich latach czynią polski rynek aptek jednym z najbardziej przeregulowanych w Europie, a w wielu aspektach polskie przepisy są jednymi z najbardziej ingerujących i wprowadzających najsilniejsze ograniczenia spośród obowiązujących w innych krajach – wynika z najnowszego raportu Pracodawców RP na podstawie danych od IQVIA. Działalność aptek w Polsce reguluje 18 aktów prawnych. Ich zakres, poziom restrykcji i stopień ingerencji w prowadzenie działalności gospodarczej wysuwa Polskę na czoło Europy. 

Łacińskie nazwy, o których piszę w tym tekście, mają trochę skomplikowaną pisownię, ale niezbyt trudną wymowę. Pisownia wynika z ich starogreckiego pochodzenia i transliteracji alfabetu greckiego na łaciński.

Diarrhoea (czytaj: diarea) to biegunka, a gonorrhoea (czytaj: gonorea) „rzeżączka”. Obie nazwy zawierają grecki czasownik ῥέω [rheo] (czytaj: reo) – „płynąć”. Ten znaczek (ʽ) nad literą ρ [rho] oznacza przydech mocny, który zapisuje się jako literę „h”, stąd po literze „r” w wyrazach pochodzenia starogreckiego zawsze mamy literę „h”, której później nie wymawiamy. Termin diarrhoea pochodzi dokładnie od czasownika διαρρέω [diarrheo] (czytaj: diareo), czyli „przepływać”. W wyrazach, w których występują dwie litery ρρ, przydech mocny stoi tylko nad drugą, stąd zapis rrh.

Sytuacja epidemiologiczna na przestrzeni lat stale się zmienia, co jest wynikiem dynamicznego rozwoju patogenów, zmian w strukturze populacji oraz ewoluujących warunków środowiskowych. Szczególnie zauważalne jest to wśród zakażeń́ pneumokokowych. Eksperci Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych podkreślają, że szczepionki w Programie Szczepień Ochronnych powinny być wybierane na podstawie analizy sytuacji epidemiologicznej w kraju. Kluczowa jest walentność szczepionki, odpowiadająca na dominujące w populacji serotypy.

– Obecne dane epidemiologiczne jasno pokazują, że serotyp 19A jest jednym z głównych sprawców zakażeń pneumokokowych w Polsce. Jego wysoka zjadliwość i zdolność do unikania odpowiedzi immunologicznej sprawiają, że jest szczególnie niebezpieczny dla dzieci i osób starszych. Dlatego rekomendujemy stosowanie szczepionek obejmujących ten serotyp – komentuje prof. dr hab. n. med. Teresa Jackowska, prezes Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego, członek Rady Naukowej Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych (OPZCI).

Zwiększa się zapadalność na raka pęcherza moczowego. W 2015 r. leczonych było ponad 44 000 pacjentów, a w 2023 r. już 58 000. Przewiduje się, że liczba zachorowań na ten nowotwór w ciągu najbliższych 10 lat wzrośnie aż o ok. 25%. Według Krajowego Rejestru Nowotworów pod względem częstości rozpoznawania zajmuje on piąte miejsce u mężczyzn i czternaste u kobiet, ale jest jednym z raków o najwyższym odsetku umieralności – co druga osoba, u której zdiagnozowano raka pęcherza umrze z tego powodu.

Fundacja Onkologiczna Życie z Rakiem w ramach kampanii edukacyjnej „Życie z rakiem pęcherza moczowego” przedstawia obiegowe opinie na temat przyczyn, objawów i leczenia tego raka. Które z nich są prawdą, a które fałszem?

Rak jelita grubego jest jednym z najczęstszych nowotworów na świecie, występującym szczególnie często w krajach wysoko rozwiniętych. W badaniu opublikowanym w Nature Communications sprawdzono, jaki jest wpływ diety na występowanie raka jelita grubego. Zbadano powiązanie 97 składników dietetycznych z rakiem jelita grubego u ponad pół miliona kobiet, u których w ciągu 16-letniej obserwacji rozpoznano ponad 12 tys. raków jelita grubego. W badaniu potwierdzono, że spożywanie 20 g alkoholu dziennie (odpowiednik 1 kieliszka wina) zwiększa o 15% średnie ryzyko raka jelita grubego. Dodatkowo zauważono, że spożycie wapnia (300 mg/dzień) zmniejsza o 17% ryzyko rozwoju tego nowotworu. Tendencję w kierunku zmniejszania ryzyka raka jelita grubego zauważono dla nabiału, płatków śniadaniowych, owoców, produktów pełnoziarnistych, kwasu foliowego i witaminy C.

Podawanie leków w placówkach medycznych bliżej miejsca zamieszkania pacjenta zamiast w szpitalu podnosi komfort leczenia. Tak wynika z raportu „Flexcare. Możliwości wprowadzenia elastycznego modelu opieki w programach lekowych”, który z inicjatywy Izby Gospodarczej „FARMACJA POLSKA” opracowali eksperci Polskiego Towarzystwa Koderów Medycznych oraz Katedry Rachunkowości Menedżerskiej Szkoły Głównej Handlowej. W raporcie przedstawiono propozycje zmian prawnych, formalnych i organizacyjnych, a zwłaszcza zasad rozliczania świadczeń przez płatnika publicznego. Autorzy raportu zgodzili się, że pacjenci leczeni w ramach programów lekowych mają do czynienia z nadmierną biurokracją i wieloma obostrzeniami, które utrudniają dostęp do opieki zdrowotnej oraz obniżają jakość ich życia.

Autorzy raportu – prof. Monika Raulinajtys-Grzybek, dr Michał Chrobot oraz Agnieszka Włodarczyk – przeanalizowali działanie programów lekowych z punktu widzenia potrzeb i oczekiwań pacjentów. Wskazali na możliwości bardziej elastycznej opieki: wykonywanie badań oraz podawanie leków bliżej miejsca zamieszkania pacjenta, przy zachowaniu pełnej kontroli klinicznej, bezpieczeństwa i jakości.

W związku ze Światowym Dniem Walki z Rakiem (4 lutego) Polska Liga Walk z Rakiem wezwała do zdecydowanej intensyfikacji działań ograniczających narażenie na dym tytoniowy oraz do systematycznego ograniczania ekspozycji i promocji papierosów tradycyjnych oraz nowych wyrobów nikotynowych w Polsce.

Dym tytoniowy nadal stanowi główny modyfikowalny czynnik ryzyka chorób nowotworowych w Polsce. Rak płuca jest największym zabójcą nowotworowym – według najnowszych danych Krajowego Rejestru Nowotworów, w 2022 r., z powodu tego nowotworu zmarło 13 tys. Polaków i prawie 8 tys. Polek. Dym tytoniowy to nie tylko rak płuca – jest przyczyną 2/3 wszystkich zgonów nowotworowych. 

Sondaż GYTS 2022, przeprowadzony przez Narodowy Instytut Onkologii w Warszawie wykazał, że:

• 11,2% chłopców i 12,3% dziewcząt w wieku 13-15 lat pali papierosy,
• 9,7% chłopców i 10,4% dziewcząt używa podgrzewanych wyrobów tytoniowych,
• 21,2% chłopców i 23,4% dziewcząt używa e-papierosów.