Roztwory chlorku sodu lub roztwory różnych soli występujących w wodzie morskiej są używane w medycynie od kilku tysięcy lat. Wyróżnia się wodny izotoniczny roztwór soli, zawierający 0,9% roztwór chlorku sodu, zwany potocznie solą fizjologiczną oraz hipertoniczne roztwory soli. Te ostatnie są stosowane w różnych stężeniach: 1–10%, najczęściej w zakresie 2–4,5%.

Roztwory izotoniczne nawilżają i wspomagają oczyszczanie śluzówki nosa, są rekomendowane do codziennego stosowania w całej populacji (już od pierwszych dni życia), a także u osób zdrowych. Preparaty te wspomagają usuwanie zatrzymanych w śluzie alergenów i zanieczyszczeń oraz zapewniają właściwy poziom nawilżania komórek, mimo niesprzyjających warunków otoczenia, na przykład w sezonie grzewczym lub w związku z przebywaniem w pomieszczeniach klimatyzowanych.

Natomiast roztwory hipertoniczne są zalecane głównie w jednostkach chorobowych przebiegających z nieżytem nosa, takich jak przeziębienie, grypa, alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa, zapalenie zatok, COVID-19, obrzęki i wysięk po zabiegach laryngologicznych.

Czarny bez jest rośliną znaną i stosowaną w tradycyjnym lecznictwie od lat. Najczęściej jej działanie wiąże się z poprawą odporności i łagodzeniem przebiegu przeziębień. Jednak ekstrakt uzyskany z owoców lub kwiatów, ze względu na bogactwo związków aktywnych biologicznie, może również wpływać na metabolizm organizmu. W artykule opisano szczególnie wyniki badań związane z wpływem na gospodarkę węglowodanową i lipidową.  Ze względu na bogaty profil związków polifenolowych możliwe jest wspomagające zastosowanie w przebiegu cukrzycy czy zaburzeń gospodarki lipidowej.

Klozapina, lek z wyboru w przypadku schizofrenii opornej na leczenie, ma wiele skutków ubocznych, które w pewnych przypadkach mogą być poważne, a nawet zagrażać życiu. Nadal zgłaszane są ciężkie następstwa zaparć, wtórne do zaburzeń motoryki przewodu pokarmowego wywołanych przez klozapinę (niedrożność jelit, niedokrwienie jelit, martwica przewodu pokarmowego, toksyczne rozdęcie okrężnicy i śmierć). Zmniejszona motoryka przewodu pokarmowego wywołana przez klozapinę jest znacznie częstsza niż dyskrazje krwi i ma wyższy wskaźnik śmiertelności. Artykuł ma na celu przedstawienie wskazówek, jak zapewnić bezpieczeństwo pacjentom podczas przyjmowania klozapiny; promuje wczesną identyfikację i leczenie zaparć wywołanych przez klozapinę.

Zespół jelita nadwrażliwego to bardzo częsta choroba gastroenterologiczna. Objawia się bólem brzucha związanym z biegunką lub zaparciami. Terapia obejmuje głównie redukowanie objawów, choć coraz więcej doniesień dotyczy leczenia przyczynowego. Jedną z najczęściej diagnozowanych i zgłaszanych przez pacjentów chorób gastroenterologicznych jest zespół jelita nadwrażliwego (IBS). W poniższym artykule przybliżone zostaną najbardziej prawdopodobne przyczyny tego schorzenia, towarzyszące mu objawy i metody radzenia sobie z nimi.

Zaburzenia pracy przewodu pokarmowego są jednymi z najczęściej występujących objawów towarzyszących zarówno innym chorobom, jak i stosowaniu leków, niewłaściwej diecie oraz utrzymującemu się napięciu nerwowemu. Liczne substancje roślinne mogą wspomagać funkcjonowanie układu trawiennego w takich sytuacjach. Tradycyjnie stosuje się m.in. kurkumę, liść karczocha, kłącze imbiru, nasiona ostropestu, liść mięty czy korzeń mniszka lekarskiego. W artykule skupiono się na omówieniu działania tych wybranych surowców, choć nie wyczerpują one długiej listy substancji roślinnych wspomagających pracę układu pokarmowego.

Właściwości lecznicze srebra znane były już w starożytności, czego dowodem są naczynia na wodę i wino używane przez Greków do jedzenia, picia oraz przechowywania żywności. Okazuje się, że rola tego pierwiastka w medycynie jest szersza niż myślano. Sole srebra przez wiele lat wykorzystywano w pielęgnacji ran, owrzodzeń i oparzeń, jak również w zapobieganiu infekcji miejscowych i ogólnych (zabieg Credégo). Wprowadzenie antybiotyków do leczenia przeciwdrobnoustrojowego znacznie ograniczyło zastosowanie preparatów zwierających srebro, szczególnie w farmakoterapii zakażeń miejscowych. Jednakże w dobie narastającej lekooporności i nieskuteczności konwencjonalnej antybiotykoterapii stały się niezastąpione. 

Alergiczny nieżyt nosa jest schorzeniem występującym na całym świecie i dotyczy blisko połowy populacji, występuje zarówno u dzieci, młodzieży, jak i u dorosłych. Może występować sezonowo, głównie w okresie pylenia drzew i traw, ale także objawiać się całorocznie, w konsekwencji na narażanie na różne alergeny środowiskowe – pyłki roślin, naskórek zwierząt, odchody stawonogów (m.in. roztocza, karaczany), zarodniki grzybów pleśniowych, substancje chemiczne. Alergiczny nieżyt nosa niezależnie od okresu występowania i długości jego trwania przyczynia się w znaczny sposób do obniżenia jakości życia pacjentów, a także może przyczyniać się do wystąpienia innych schorzeń układu oddechowego.

Dichlorowodorek oktenidyny należy do grupy antyseptyków, to jest preparatów wykazujących  działanie przeciwdrobnoustrojowe na różnych poziomach: na powierzchni rany, w wysięku, w strukturach opatrunku oraz w tkankach. Spektrum działania oktenidyny jest bardzo szerokie i obejmuje bakteryjne formy wegetatywne, bakterie Gram-ujemne, bakterie Gram-dodatnie (w tym MRSA, ORSA, VRSA, VRE), grzyby, wirusy oraz pierwotniaki. Oktenidyna nie wykazuje działania genotoksycznego oraz kancerogennego, a jednocześnie ma niski potencjał cytotoksyczny wobec komórek gospodarza. Szczególne znaczenie oktenidyna odgrywa w leczeniu ran przewlekłych.

Alergiczny nieżyt nosa jest zapaleniem błony śluzowej, charakteryzującym się wyciekaniem wydzieliny z nosa lub jej spływaniem po tylnej ścianie gardła, kichaniem, zatkaniem lub świądem nosa. Symptomy trwają ≥ 1 godzinę dziennie przez ≥ 2 dni. Osoby z alergicznym nieżytem nosa doświadczają objawów, które mogą znacząco obniżać ich jakość życia. Stosowanie roztworów soli, w tym izotonicznego roztworu wody morskiej pomaga w pozbyciu się alergenów i nadmiaru wydzieliny. Sprzyja to utrzymaniu drożności i prawidłowej wentylacji w obrębie górnych dróg oddechowych. Podawanie do nosa roztworów soli może stanowić tanią i bezpieczną dodatkową opcję w leczeniu alergicznego nieżytu nosa. W niektórych sytuacjach może być to alternatywa dla stosowania donosowych glikokortykosteroidów oraz doustnych leków przeciwhistaminowych.

Choroba refluksowa przełyku to bardzo powszechne zjawisko. Głównym objawem choroby jest zgaga, czyli uczucie pieczenia w przełyku, związane z cofaniem się treści pokarmowej z żołądka. Nowoczesne podejście do terapii refluksu obejmuje substancje tworzące barierę na błonie śluzowej żołądka, która ochrania śluzówkę przed niekorzystnym wpływem kwasu żołądkowego.

Mimo wysokiej dostępności i skuteczności leków syntetycznych, zainteresowanie suplementami diety, w tym preparatami witaminowymi i roślinnymi rośnie. Nawracające zakażenia dróg oddechowych, narastająca lekooporność drobnoustrojów sprawiają, że coraz chętniej po nie sięgamy, szczególnie w czasie sezonowych zachorowań na infekcje dróg oddechowych. W okresie zimowym dużą popularnością cieszą się środki poprawiające funkcje układu immunologicznego, zawierające witaminę D i C, preparaty jeżówki purpurowej czy aloesu drzewiastego.

Nadwrażliwość na alergeny środowiskowe obejmują szeroką grupę schorzeń, takich jak alergiczny nieżyt nosa, astma alergiczna, atopowe zapalenie skóry, alergie kontaktowe i pokarmowe, a także pokrzywkę alergiczną. Schorzenia te dotyczą pacjentów na całym świecie. Szacuje się, że co najmniej 30% populacji globalnej doświadcza schorzeń alergicznych o różnej manifestacji i zróżnicowanym nasileniu objawów. W leczeniu alergii stosowane są głównie leki zaliczane do pierwszej i drugiej generacji inhibitorów receptora histaminowego H1. Wybór leku antyhistaminowego powinien być dostosowany do wieku pacjenta, typu i nasilenia objawów chorobowych. W artykule przedstawiono ogólną charakterystykę bilastyny oraz dokonano przeglądu wybranych pozycji literaturowych dotyczących bezpieczeństwa i skuteczności bilastyny w leczeniu schorzeń alergicznych.

Alkohol etylowy jest znany od wieków i nieodłącznie powiązany z produkcją leków. Wytwarzane niegdyś preparaty galenowe opierały się często na ekstrakcji surowców roślinnych wodnymi roztworami alkoholu.

W dzisiejszych czasach rola etanolu nie ogranicza się wyłącznie do ekstrakcji substancji aktywnych z roślin leczniczych. W technologii postaci leku wykorzystuje się także etanol jako promotor wchłaniania, do oczyszczania substancji aktywnej, czy jako środek dezynfekcyjny. Ta ostatnia rola miała szczególne znaczenie podczas pandemii koronawirusa, co skutkowało powstaniem narodowej monografii etanolowego roztworu antyseptycznego do stosowania na skórę.

Choroby skóry (dermatozy) to zaburzenia zdrowotne, które prowadzą nie tylko do dyskomfortu, lecz przede wszystkim mogą powodować groźne powikłania dla całego organizmu. Występuje wiele rodzajów dermatoz obejmujących różne warstwy skóry – zarówno powierzchnię naskórka, jak i skórę właściwą oraz tkankę podskórną. Zastosowanie właściwego leczenia jest kluczowym elementem terapii.

Ważną rolę w pielęgnacji i leczeniu niektórych chorób skóry odgrywają leki recepturowe, dobierane indywidualnie do potrzeb chorego w zależności od rodzaju dermatozy. Są one pomocne w poprawie kondycji skóry oraz podczas łagodzenia zmian skórnych o podłożu ogólnoustrojowym.