Pierwsze przypadki poważnych konsekwencji zdrowotnych wywołanych HIV opisano w prasie medycznej już ponad 40 lat temu. Obecnie medycyna jest teraz w zupełnie innym punkcie niż na początku lat 80. ubiegłego wieku, jednak wiedza w społeczeństwie na temat wirusa wciąż jest niewielka.

– Mam poczucie, że przestaliśmy rozmawiać o HIV w społeczeństwie. Był to bardzo ważny temat pod koniec zeszłego stulecia, a obecnie zszedł na dalszy plan. Pokolenia się natomiast zmieniają. Ludzie nie pamiętają tego, o czym rozmawialiśmy 20 lat temu, co skutkuje coraz niższą świadomością społeczną w zakresie chociażby dróg zakażenia HIV, możliwości leczenia i życia z wirusem. Aby edukacja była skuteczna, musi trwać nieustannie. O ile prowadzimy projekty edukacyjne cały czas, o tyle marzy mi się wniesienie tego tematu ponownie do debaty publicznej – dla dobra i bezpieczeństwa nas wszystkich – mówi dr n. społ. Magdalena Ankiersztejn-Bartczak, prezes zarządu Fundacji Edukacji Społecznej.

Ciągłość podejmowania decyzji w dziedzinie polityki lekowej, a w szczególności podjęcie decyzji w ramach zaawansowanych procesów refundacyjnych – to główne postulaty 60 organizacji pacjentów z całego kraju, które wystosowały apel do Macieja Miłkowskiego, Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Zdrowia. Przedstawiciele pacjentów podkreślają, że dla ich podopiecznych to sprawa zdrowia i życia. Kopia pisma trafiła również do Prezydium sejmowej Komisji Zdrowia.

Sygnatariusze apelu obawiają się wstrzymania podejmowania decyzji w najbliższym czasie, co może negatywnie wpłynąć na sytuację pacjentów oczekujących na skuteczne i bezpieczne leczenie. W szczególności zwrócili uwagę na:

1. Zagrożenie dla wydania nowych decyzji refundacyjnych w okresie do wyłonienia kolejnego rządu oraz kierownictwa Ministerstwa Zdrowia.
2. Wydłużenie okresów pomiędzy publikacjami obwieszczeń refundacyjnych do trzech miesięcy, zgodnie z przepisami nowelizacji ustawy refundacyjnej.
3. Przewlekły proces kontraktowania programów lekowych oraz przetargów w szpitalach, wydłużający o wiele tygodni czas niezbędny do faktycznego udostępnienia terapii dla pacjentów.

– Antybiotykami nie leczymy grypy, przeziębienia czy COVID-19, ponieważ to choroby wirusowe. Nieuzasadniona, samodzielna, często nadużywana antybiotykoterapia powoduje, że bakterie stają się odporne na leczenie, czego efektem jest antybiotykoodporność, która jest zagrożeniem dla zdrowia każdego z nas – wyjaśnia dr n. farm. Katarzyna Molęda-Krawiec, dyrektor ds. farmacji, Grupa American Heart of Poland. 

Antybiotykooporność jest nazywana przez lekarzy i naukowców „cichą pandemią XXI w”. Na podstawie raportu przygotowanego na zlecenie brytyjskiego rządu, którego publikację poprzedziły dwuletnie badania pod przewodnictwem ekonomisty Sir Jima O’Neilla, prognozuje się, że w 2050 r. liczba zgonów z powodu oporności na antybiotyki może sięgnąć 10 mln rocznie. Natomiast Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe za jeden z 10 największych globalnych zagrożeń zdrowia publicznego, przed którymi stoi ludzkość.

Od marca 2021 r. w Polsce obowiązuje program lekowy ketoanalogami aminokwasów dla pacjentów z przewlekłą chorobą nerek. Wejście terapii na listę refundacyjną wzbudziło duży entuzjazm i nadzieję w środowisku pacjentów nefrologicznych, szczególnie wśród osób, dla których terapia ta stanowi realną szansę na odroczenie dializ i utrzymanie dobrej jakości życia. Niestety aktualne kryteria wejścia do programu stwarzają wiele barier. – Obecnie kryteria tego programu są dość wąskie, a wynika to z tego, jak były zaprojektowane badania kliniczne, które udowodniły skuteczność tej terapii. My specjaliści wiemy, że ten program jest korzystny dla naszych pacjentów. Teraz jest czas, aby ten program rozszerzyć – mam nadzieję, że tak się stanie od 1 stycznia – podkreślał prof. dr hab. n. med. Ryszard Gellert, konsultant krajowy w dziedzinie nefrologii podczas konferencji Razem dla Nerek NEFRO 2023.

Refundowany program lekowy jest dedykowany dla: "osób z przewleką chorobą nerek w fazie 4 lub 5 niedializowanych, które mają dietę niskobiałkową, czyli z ograniczeniem do 0,6 grama na kilogram masy ciała na dobę". 

– Rolą specjalisty jest: po pierwsze rozpoznanie u pacjenta niewydolności nerek, po drugie stwierdzenie, że jest ona wystarczająco zaawanasowana, po trzecie chory musi zastosować 3-miesięczną dietę. Dopiero tacy pacjenci kwalifikują się do tego programu – tłumaczy prof. Ryszard Gellert.

Kaszel jest podstawowym mechanizmem fizjologicznym odpowiedzialnym za prawidłowe funkcjonowanie układu oddechowego. Polega on na nagłym usunięciu powietrza z płuc w celu oczyszczenia dróg oddechowych z nadmiaru wydzieliny i wdychanych substancji.

W większości przypadków kaszel rozwija się i utrzymuje, ponieważ u jego podłoża leżą procesy zapalne lub mechaniczne podrażnienie błony śluzowej znajdującej się głównie w górnych drogach oddechowych. Prowadzi to do produkcji lepkiego śluzu i zwiększonej wrażliwości receptorów kaszlu, co z kolei skutkuje błędnym kołem podtrzymującym stan zapalny.

Skóra niemowląt jest cieńsza i bardziej wrażliwa na podrażnienia niż skóra osób dorosłych. Dlatego bardzo często pojawiają się na niej odparzenia, zwłaszcza w okolicach kontaktu skóry z pieluchą. Zalecenia profilaktyczne rekomenduja częstą zmianę pieluch i unikanie drażniących kosmetyków. Na odparzenia warto natomiast stosować alantoinę.

Koncepcja wykorzystania probiotyków w lecznictwie po raz pierwszy została wzmiankowana ponad 500 lat temu w Chinach. Jednak dopiero od kilku dekad jesteśmy świadkami rozkwitu wiedzy na ten temat. Przełomowym wydarzeniem w świecie nauki, który otworzył probiotykom drogę do zastosowań medycznych, był trwający w latach 2008-2013 Human Microbiome Project. Badania te zmieniły paradygmat postrzegania ludzkiego organizmu w kierunku superorganizmu złożonego z ciała ssaka i zamieszkującej je mikrobioty. Rynek probiotyków rozwinął się gwałtownie zarówno w obszarze żywności i suplementów diety przeznaczonych dla poprawy dobrostanu ludzi zdrowych, jaki i w obszarze preparatów do postępowania dietetycznego w chorobie. Rozwojowi rynku towarzyszą próby jego uregulowania, których podstawą stała się definicja probiotyków przyjęta w 2001 r. przez WHO. Definicja ta stworzyła „efekt klasy” i spowodowała, iż probiotyki zaczęto traktować jako jednorodną grupę, ignorując wpływ specyfiki poszczególnych produktów, dawek, czasu przyjmowania, składu szczepowego, metod wytwarzania i formulacji na osiągane korzyści podawania.

Surowce zielarskie oraz spożywcze stanowią ważny element niefarmakologicznego leczenia zaparć. Zastosowanie znajdują przede wszystkim surowce antranoidowe, naturalne soki z niektórych roślin oraz wybrane surowce spożywcze. Ze względu na specyfikę oraz zróżnicowaną siłę działania poszczególnych surowców duże znaczenie ma przestrzeganie zaleceń takich jak wysokość dawki oraz długość kuracji.

Terapią pierwszego wyboru jest leczenie niefarmakologiczne. Konieczna jest modyfikacja stylu życia pacjenta:

– zwiększenie (w ramach indywidualnych możliwości) poziomu aktywności fizycznej w celu pobudzenia motoryki jelita grubego;
– nauka prawidłowych nawyków związanych z wypróżnianiem, w tym niewstrzymywanie (ponad uzasadniony czas) potrzeby defekacji czy unikanie nadmiernego naprężania się podczas defekacji;
–  modyfikacja diety, w tym zwiększenie ilości spożywanego błonnika.

Higiena uszu jest bardzo ważna dla prawidłowego funkcjonowania narządu słuchu. Nadmiar woskowiny może sprzyjać infekcjom i utrudniać prawidłowe słyszenie. Dobrą skuteczność w usuwaniu nadmiaru woskowiny mają związki powierzchniowo czynne. Preparaty takie dostępne są w aptekach bez recepty.

Mówiąc o prawidłowej higienie uszu, myślimy przede wszystkim o higienie ucha zewnętrznego. Jakakolwiek ingerencja w obrębie ucha środkowego może zakończyć się uszkodzeniem i perforacją błony bębenkowej, co może prowadzić do trwałego uszkodzenia słuchu. Dlatego też higiena uszu obejmuje w praktyce higienę ucha zewnętrznego. Chodzi tu przede wszystkim o usuwanie nadmiaru wydzieliny, która wypłynęła z ucha na zewnątrz przewodu słuchowego. W tym celu najlepiej stosować ciepłą wodę i ewentualne delikatne płyny do mycia. Należy wystrzegać się stosowania silnego strumienia wody bezpośrednio w kierunku ucha, bo to również może doprowadzić do niepotrzebnych podrażnień i uszkodzeń w jego obrębie. Przeciwwskazane jest używanie popularnych „patyczków do uszu”.

W artykule omówiono wybrane zagadnienia przedstawione w najnowszym dokumencie Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (PTD) − „Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego”. Podano ogólne i szczegółowe zalecenia dietetyczne PTD dla pacjentów z cukrzycą typu 1 i 2.  W formie tabelarycznej podsumowano zalecaną zawartość w diecie węglowodanów, tłuszczu i białka, zasady ograniczania soli, stanowisko PTD dotyczące alkoholu, zalecanej suplementacji. Omówiono opisane przez PTD metody samokontroli glikemii. Podano, że PTD zaleca następujące rodzaje diet: dietę DASH, śródziemnomorską, fleksitariańską i diety roślinne.  

8 listopada to Ogólnopolski Dzień Osób Dializowanych, natomiast z końcem października obchodzony był Światowy Dzień Donacji i Transplantacji. Celem tych inicjatyw jest zwrócenie uwagi na problemy i potrzeby pacjentów dializowanych oraz podnoszenie świadomości na temat profilaktyki i leczenia chorób nerek, zanim dojdzie do konieczności przeszczepienia. Wg danych POLTRANSPLANT najczęściej przeszczepianym dużym narządem w Polsce jest nerka. To właśnie na przeszczepienie tego narządu oczekuje największa liczba pacjentów, najdłuższy jest również czas oczekiwania chorych na transplantację, który wynosi 387 dni przy pierwszym przeszczepie i aż 776 dni przy drugim przeszczepie.

Na listopadowej liście refundacyjnej nie ma dapagliflozyny, czyli jedynej finansowanej z budżetu NFZ od 2022 r. terapii nefroprotekcyjnej, nazywanej przez nefrologów „przełomem, jakiego nie było w nefrologii od 20 lat”. Usunięcie z listy leków refundowanych wpływa na cenę, bo konsekwencją jest wyłączenie leku z listy bezpłatnych leków dla seniora 65+.

Od tego roku jest dostępna w Polsce szczepionka przeciw półpaścowi – inaktywowana, przygotowana techniką rekombinacji. Dla zapewnienia odporności konieczne jest podanie dwóch dawek w odstępie 2 miesięcy (w niektórych przypadkach, np. gdy pacjent jest przygotowywany do chemioterapii, odstęp między szczepieniami może być skrócony do miesiąca).

– W Charakterystyce Produktu Leczniczego jest zapis, że szczepionka jest przeznaczona dla wszystkich osób zdrowych, powyżej 50. roku życia (u takiej populacji były wykonane badania rejestracyjne) oraz dla pacjentów powyżej 18. roku życia obciążonych chorobą, która obniża odporność. To np. osoby z chorobami onkologicznymi, hematoonkologicznymi, po przeszczepach szpiku lub narządów, przyjmujące przewlekle leczenie immunosupresyjne, z reumatoidalnym zapaleniem stawów, HIV, ale też pacjenci z cukrzycą, otyłością, którzy ciężej przechodzą półpaśca, a także np. osoby z depresją, która również jest stanem obniżonej odporności – powiedziała dr Grażyna Cholewińska (ordynator w Wojewódzkim Szpitalu Zakaźnym w Warszawie, konsultant wojewódzki w dziedzinie chorób zakaźnych dla województwa mazowieckiego) podczas spotkania prasowego pt. „Lat nam przybywa, odporności ubywa. Wpływ chorób zakaźnych na zdrowie osób dorosłych na przykładzie półpaśca”.

Od 1 stycznia 2024 r. wszystkie kobiety w ciąży z cukrzycą uzyskają dostęp do systemów ciągłego monitorowania glikemii, a nie jak dotychczas tylko te wymagające podawania insuliny. To bardzo dobra decyzja w kierunku nowoczesnej i kompleksowej opieki nad kobietami w ciąży i w połogu. O zwiększenie dostępności systemów monitorowania glikemii dla wszystkich kobiet w ciąży z cukrzycą apelowali ginekolodzy, perinatolodzy, diabetolodzy oraz organizacje pacjentów, którzy złożyli w tej sprawie wspólny wniosek do Ministra Zdrowia. 

– Kobieta w ciąży jest zmotywowana i przestrzega zaleceń. Jest wymarzoną pacjentką do włączenia w  proces edukacji. Zapewnienie dostępu do nowoczesnych systemów monitorowania glikemii dla wszystkich kobiet w ciąży, które zmagają się z nieprawidłowymi stężeniami glukozy, to wspaniała wiadomość. Pamiętajmy, że wyedukowana pacjentka i jej bliscy, znający zagrożenia i  posiadający umiejętności analizowania czynników wpływających na przebieg choroby, z którą obcują każdego dnia – to gwarancja jej ustabilizowania – tłumaczy dr n. o zdr. Beata Stepanow, edukatorka diabetologiczna i współautorka raportu „Cukrzyca a ciąża. Optymalizacja opieki nad kobietą w ciąży”.

–  Do tej pory kobiety w ciąży nieprzyjmujące insuliny pobierały sobie krew z palca 4 do 8, razy dziennie i mierzyły poziom cukru glukometrem. Wraz z wejściem w życie nowego projektu ciężarne z tej grupy będą mogły korzystać z nowoczesnych technologii, które pozwalają na monitorowanie glikemii w sposób ciągły, bez konieczności nakłuwania opuszek palców. Należy wspomnieć, że systemy ciągłego monitorowania glikemii pozwalają ocenić nie tylko chwilową wartość cukru, ale również tendencje zmian. Nieoceniona jest także możliwość zdiagnozowania hipoglikemii nocnych, pozwalająca na bardziej właściwe dostosowanie dawki insuliny – wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Małgorzata Myśliwiec w raporcie „Cukrzyca a ciąża. Optymalizacja opieki nad kobietą w ciąży”.