Konopie to rośliny znane od wieków i wykorzystywane w celach medycznych, przemysłowych, czy spożywczych. Najcenniejszymi związkami pozyskiwanymi z konopi z punktu widzenia medycznego są kannabinoidy. Obecnie znanych jest ponad 100 związków należących do kannabinoidów, a najważniejszymi spośród nich są: Δ9‑tetrahydrokannabinol (Δ9-THC) oraz kannabidiol (CBD). Do głównych efektów działania THC zalicza się silne działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe, a także przeciwdrobnoustrojowe, miorelaksacyjne oraz spazmolityczne. CBD wykazuje właściwości przeciwdrgawkowe, uspokajające, neuroprotekcyjne i przeciwzapalne.

Różne gatunki szałwii od dawna są wykorzystywane w medycynie tradycyjnej do uśmierzania bólu, ochrony organizmu przed stresem oksydacyjnym, uszkodzeniami spowodowanymi przez wolne rodniki, angiogenezą, stanami zapalnymi, infekcjami bakteryjnymi i wirusowymi. Uważa się, że S. officinalis zawiera największą ilość olejku eterycznego w porównaniu z innymi gatunkami szałwii. Szałwia jest również naturalnym źródłem flawonoidów i związków polifenolowych (np. kwasu rozmarynowego) o silnym działaniu przeciwutleniającym, zmiatającym wolne rodniki oraz przeciwbakteryjnym.

Zespół stopy cukrzycowej (ZSC) można podzielić w zależności od patogenezy na stopę neuropatyczną i niedokrwienną. Obie formy są równie niebezpieczne i powodują zmniejszenie komfortu życia oraz powstanie trudnych do leczenia ran i owrzodzeń. Pomimo wielu metod diagnostycznych i terapeutycznych pacjent z tym typem owrzodzeń podlega amputacji częściej niż jakakolwiek inna grupa pacjentów. W Polsce liczba amputacji z powodu powikłań ZSC jest jedną z najwyższych w Europie. Czas pandemii COVID-19 to utrudniony dostęp do specjalistów zajmujących się stopą cukrzycową oraz leczeniem ran, dlatego apteka jest jednym z pierwszych miejsc, do których pacjent lub jego rodzina trafia po poradę.

Kolagen to unikalne białko fibrylarne budujące aż w 1/3 organizm kręgowców. Obecnie jest znanych 29 typów kolagenów wchodzących w skład ludzkich tkanek. Co istotne, kolagen bez względu na typ wykazuje konserwatyzm budowy. Każda cząsteczka białka składa się z 3 lewoskrętnych łańcuchów polipeptydowych skręconych wokół własnej osi, tworzących wspólnie tzw. superhelisę. Należy jednak zaznaczyć, iż kompletna cząsteczka kolagenu jest strukturą prawoskrętną, a jej charakterystyczna struktura osiągana jest dzięki unikalnemu składowi aminokwasowemu. Na szczególną uwagę zasługują 3 aminokwasy: glicyna, prolina oraz hydroksyprolina, która nie jest spotykana w większości innych białek. 

Organizm człowieka to złożony mechanizm. Dużą rolę w jego prawidłowym funkcjonowaniu odgrywają jelita. Prawidłowe funkcjonowanie jelit uzależnione jest między innymi od obecności błonnika pokarmowego. Wpływa on pozytywnie na perystaltykę, zapobiega zaparciom i pomaga we wzroście naturalnej mikroflory jelitowej. Cennymi źródłami błonnika pokarmowego są: plantago ovata i linum usitatissimum.

Alergiczny nieżyt nosa i pokrzywka są przykładami reakcji typu natychmiastowego, w której to można wyróżnić fazę wczesną (znaczącą rolę odgrywa tu histamina, wywołująca m.in. świąd, kichanie) i późną (z udziałem m.in. PAF odpowiedzialnego za przekrwienie i obrzęk). W celu skutecznego leczenia tych jednostek chorobowych warto zastosować lek, który będzie skuteczny w obu tych fazach. Przykładem takiej molekuły jest rupatadyna, która należy do leków przeciwhistaminowych II generacji. Ma podwójny mechanizm działania: blokuje receptory histaminowe oraz receptory dla czynnika aktywującego płytki, redukując tym samym objawy wczesnej i późnej fazy reakcji alergicznej.

Problem pandemii związany z koronawirusem SARS-Cov-2 dotyka obecnie wszystkich ludzi na świecie. Badania naukowe skupiają się na możliwościach zahamowania rozwoju choroby, łagodzenia jej przebiegu oraz modyfikacji odpowiedzi immunologicznej. Ważną rolę w przebiegu choroby mają powstające w organizmie cytokiny prozapalne. Utrzymywanie prawidłowego poziomu witaminy D może wspomagać równoważenie nadmiernie wzbudzanych procesów zapalnych, co może wpływać pozytywnie na przebieg samej choroby. Jako element profilaktyki warto rozważyć oznaczenie poziomu witaminy D w organizmie oraz jej suplementację, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym.

Liczba pacjentów z ranami przewlekłymi wciąż nie ulega zmniejszeniu. Pomimo rosnącej wiedzy dotyczącej leczenia ran, jak i wielu wprowadzonym innowacjom w obrębie dezynfekcji, opatrunków oraz oczyszczania ran, leczenie nadal pozostaje wyzwaniem, gdzie nie zawsze odnosimy sukcesy. Na przebieg leczenia ran wpływa wiele składowych, które należy brać pod uwagę. Do czynników tych można zaliczyć: wiek pacjenta, choroby współistniejące, niedożywienie, brak ruchu, osłabiony układ odpornościowy, niedokrwienie, stosowanie niewłaściwych opatrunków, umiejętności personelu medycznego, zakażenie i stan zapalny w ranie, niewidoczny wróg każdego rodzaju rany – biofilm bakteryjny.

Współzależne działanie układu krążenia i skóry pozwala na wielopłaszczyznową diagnozę, zawierającą symptomy z obu obszarów. Często objawy dermatologiczne są sygnałem informującym o przebiegu zaburzenia kardiologicznego. Jest to szczególnie widoczne przy chorobach związanych z przepływem krwi (np. niewydolności żylnej, zakrzepicy) czy występowaniu cery naczyniowej (np. teleangiektazji). Rzadsze, ale równie ważne objawy skórne pojawiają się także w chorobach genetycznych czy zakaźnych, chociaż powiązanie symptomów  z dysfunkcją krążenia nie zawsze jest oczywiste. W artykule tym przedstawiono przykłady chorób krążenia, których objawy mogą pojawiać się na płaszczyźnie dermatologicznej.

Dziurawiec zwyczajny to roślina o bogatym wachlarzu zastosowań. Niemniej jednak najczęściej wykorzystywana jest ze względu na swoje właściwości lecznicze w łagodzeniu zaburzeń depresyjnych. Składnikami aktywnymi surowca są przede wszystkim hiperycyna i hiperforyna. Wykazują one skuteczność w redukcji łagodnych zaburzeń depresyjnych. Dziurawiec może okazać się ciekawą alternatywą dla obarczonych licznymi działaniami niepożądanymi leków przeciwdepresyjnych. Ma to duże znaczenie zwłaszcza teraz, kiedy zjawisko depresji nabiera na sile także w kontekście efektów ubocznych pandemii COVID-19.

Autyzm to spektrum zaburzeń neurorozwojowych. Przejawy autyzmu obejmują problemy behawioralne (nadpobudliwość, samookaleczenia, agresja), zaburzenia snu i odżywiania. Etiologia autyzmu jest słabo poznana. Stres oksydacyjny może uczestniczyć w biochemicznych mechanizmach rozwoju tych zaburzeń. Dowody wskazują na korzystne działanie kuracji roślinnymi przeciwutleniaczami, owocami jagodowymi bogatymi w polifenole, witaminami, koenzymem Q10, probiotykami i prebiotykami oraz kwasami tłuszczowymi omega-3. Aromaterapia i hortiterapia mogą również poprawić zdrowie pacjentów.

Błonnika spożywamy zbyt mało; obecnie w Polsce średnie spożycie wynosi zaledwie ok. 11-12 g/dobę (USA – 6-7 g!) przy zalecanym 30 do 40 g Trwający od roku COVID-19 przyniósł pogorszenie tej sytuacji. Kluczową rolę odgrywa błonnik pokarmowy („włókno pokarmowe”), który jest powszechnie występującym składnikiem żywności – do lat siedemdziesiątych XX w. był traktowany jako składnik balastowy; wtedy też rozpoczęto prowadzenie poważnych badań naukowych nad tym niedocenianym składnikiem naszej diety. Artykuł przedstawia rolę fizjologiczną błonnika pokarmowego w profilaktyce i leczeniu, postulując prawidłową suplementację tego składnika.

Leczenie ran: po urazach, pooperacyjnych, nowotworowych czy wynikających z chorób współistniejących jest coraz większym wyzwaniem współczesnej medycyny i niesie za sobą duże obciążenie dla samego pacjenta, jego rodziny, jak i systemu ochrony zdrowia. Zadanie kilku podstawowych pytań pacjentowi w aptece i udzielone odpowiedzi mogą dużo powiedzieć o samej ranie oraz czynnikach, które mają wpływ na proces leczenia.