Withania somnifera, znana również jako ashwagandha lub indyjski żeń-szeń, stanowi jedną z najważniejszych roślin stosowanych w medycynie ajurwedyjskiej. Jej składniki wykazują działanie przeciwutleniające, przeciwdrobnoustrojowe, przeciwzapalne i cytotoksyczne. Ekstrakty z ashwagandhy mają prozdrowotne właściwości, głównie przeciwstresowe i przeciwlękowe, łagodzą również objawy depresji i bezsenności. Obecnie obserwuje się duży wzrost zainteresowania tym surowcem. Dłuższe suplementacja jest ogólnie uważane za bezpieczną. Ekstrakty z W. somnifera mogą być zatem stosowane w łagodzeniu stresu, lęku i bezsenności oraz w celu ogólnej poprawy odporności organizmu.

Ostre zapalenie gardła i migdałków podniebiennych jest jedną z najczęstszych przyczyn wizyt u lekarza rodzinnego. Zakażenia wirusowe stanowią 70–85% przyczyn tego schorzenia. Antybiotykoterapia powinna być  stosowana tylko u pacjentów z potwierdzonym zakażeniem paciorkowcowym. Dlatego w leczeniu ostrego zapalenia gardła i migdałków podniebiennych znaczącą rolę odgrywa zastosowanie preparatów działających miejscowo. Leczenie miejscowe ostrego zapalenia gardła jest bezpieczne i skuteczne, zmniejsza natężenie objawów i poprawia komfort chorego. Łatwość użycia i korzystny profil bezpieczeństwa pozwalają na zastosowanie preparatów miejscowych już u młodszych dzieci.

Pora zimowa to okres, kiedy skóra jest szczególnie narażona na działanie niekorzystnych czynników zewnętrznych. Staje się ona wtedy sucha, podrażniona, zaczerwieniona i napięta. W aptekach dostępne są preparaty zapobiegające negatywnym zmianom na skórze w okresie zimowym. Zawierają przede wszystkim oleje roślinne oraz inne substancje, które pozytywnie wpływają na stan skóry.

Woda morska jest cennym surowcem zawierającym wiele wartościowych składników, takich jak jony magnezu, potasu, wapnia i siarczanowe. Całkowita masa substancji rozpuszczonych wynosi średnio 35 g na kg wody morskiej. Za najbardziej wartościową uważa się wodę głębinową pochodzącą z poziomu poniżej 200 m ze względu na niską zawartość zanieczyszczeń oraz większą ilość potasu i magnezu w porównaniu do wód powierzchniowych. Woda morska stosowana jest w terapii schorzeń górnych dróg oddechowych. Roztwory tzw. hipertoniczne zaaplikowane do jamy nosowej podczas kataru powodują zmniejszenie obrzęku błony śluzowej i ułatwiają usuwanie wydzieliny na zewnątrz. Roztwory izotoniczne zalecane są do oczyszczania jamy nosowej, usuwania ciał obcych i kurzu, wspomagają gojenie się ran na błonie śluzowej nosa.

Woskowina uszna składa się z naturalnej wydzieliny produkowanej przez gruczoły łojowe, wymieszanej z zanieczyszczeniami i komórkami nabłonka. Organizm samoczynnie oczyszcza przewód słuchowy dzięki obecności tej wydzieliny. Jednak w wielu przypadkach oczyszczanie to jest niewystarczające, a powstająca woskowina prowadzi do zatkania przewodu słuchowego lub znacznego ograniczenia jego drożności. Aby temu zapobiegać, stosuje się preparaty do higieny uszu mające za zadanie rozpuszczanie zalegającej wydzieliny. Wśród środków wykorzystywanych w preparatach higienicznych dużą grupę stanowią surfaktanty. Środki powierzchniowo czynne upłynniają woskowinę, przyspieszając proces oczyszczania. W artykule przedstawiono zalety używania środków powierzchniowo czynnych w higienie uszu.

Układ immunologiczny ma za zadanie chronić organizm przed czynnikami zewnętrznymi. Prawidłowa czynność mechanizmów odpornościowych zależy od uwarunkowań genetycznych, wieku, kondycji zdrowotnej, stresu, a także diety. Jednym z ważniejszych dokonań w historii immunologii żywieniowej było poznanie roli witamin w funkcjonowaniu układu odpornościowego organizmu. Do prawidłowego działania układu odpornościowego niezbędna jest podaż witaminy A, C, D i B, a także składników mineralnych takich jak cynk, selen i żelazo. Należy jednak nadmienić, że dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego niezbędna jest właściwa, łączna suplementacja witamin i mikroelementów (cynku, selenu i żelaza), zwłaszcza że wykazują one działanie synergistyczne. Na polskim rynku są dostępne preparaty w postaci suplementów diety, zapewniające właściwą podaż witamin i mikroelementów niezbędnych dla kształtowania odporności.

Skóra niemowląt jest cieńsza i bardziej wrażliwa na podrażnienia niż skóra osób dorosłych. Dlatego bardzo często pojawiają się na niej odparzenia, zwłaszcza w okolicach kontaktu skóry z pieluchą. Zalecenia profilaktyczne rekomenduja częstą zmianę pieluch i unikanie drażniących kosmetyków. Na odparzenia warto natomiast stosować alantoinę.

Koncepcja wykorzystania probiotyków w lecznictwie po raz pierwszy została wzmiankowana ponad 500 lat temu w Chinach. Jednak dopiero od kilku dekad jesteśmy świadkami rozkwitu wiedzy na ten temat. Przełomowym wydarzeniem w świecie nauki, który otworzył probiotykom drogę do zastosowań medycznych, był trwający w latach 2008-2013 Human Microbiome Project. Badania te zmieniły paradygmat postrzegania ludzkiego organizmu w kierunku superorganizmu złożonego z ciała ssaka i zamieszkującej je mikrobioty. Rynek probiotyków rozwinął się gwałtownie zarówno w obszarze żywności i suplementów diety przeznaczonych dla poprawy dobrostanu ludzi zdrowych, jaki i w obszarze preparatów do postępowania dietetycznego w chorobie. Rozwojowi rynku towarzyszą próby jego uregulowania, których podstawą stała się definicja probiotyków przyjęta w 2001 r. przez WHO. Definicja ta stworzyła „efekt klasy” i spowodowała, iż probiotyki zaczęto traktować jako jednorodną grupę, ignorując wpływ specyfiki poszczególnych produktów, dawek, czasu przyjmowania, składu szczepowego, metod wytwarzania i formulacji na osiągane korzyści podawania.

Surowce zielarskie oraz spożywcze stanowią ważny element niefarmakologicznego leczenia zaparć. Zastosowanie znajdują przede wszystkim surowce antranoidowe, naturalne soki z niektórych roślin oraz wybrane surowce spożywcze. Ze względu na specyfikę oraz zróżnicowaną siłę działania poszczególnych surowców duże znaczenie ma przestrzeganie zaleceń takich jak wysokość dawki oraz długość kuracji.

Terapią pierwszego wyboru jest leczenie niefarmakologiczne. Konieczna jest modyfikacja stylu życia pacjenta:

– zwiększenie (w ramach indywidualnych możliwości) poziomu aktywności fizycznej w celu pobudzenia motoryki jelita grubego;
– nauka prawidłowych nawyków związanych z wypróżnianiem, w tym niewstrzymywanie (ponad uzasadniony czas) potrzeby defekacji czy unikanie nadmiernego naprężania się podczas defekacji;
–  modyfikacja diety, w tym zwiększenie ilości spożywanego błonnika.

Higiena uszu jest bardzo ważna dla prawidłowego funkcjonowania narządu słuchu. Nadmiar woskowiny może sprzyjać infekcjom i utrudniać prawidłowe słyszenie. Dobrą skuteczność w usuwaniu nadmiaru woskowiny mają związki powierzchniowo czynne. Preparaty takie dostępne są w aptekach bez recepty.

Mówiąc o prawidłowej higienie uszu, myślimy przede wszystkim o higienie ucha zewnętrznego. Jakakolwiek ingerencja w obrębie ucha środkowego może zakończyć się uszkodzeniem i perforacją błony bębenkowej, co może prowadzić do trwałego uszkodzenia słuchu. Dlatego też higiena uszu obejmuje w praktyce higienę ucha zewnętrznego. Chodzi tu przede wszystkim o usuwanie nadmiaru wydzieliny, która wypłynęła z ucha na zewnątrz przewodu słuchowego. W tym celu najlepiej stosować ciepłą wodę i ewentualne delikatne płyny do mycia. Należy wystrzegać się stosowania silnego strumienia wody bezpośrednio w kierunku ucha, bo to również może doprowadzić do niepotrzebnych podrażnień i uszkodzeń w jego obrębie. Przeciwwskazane jest używanie popularnych „patyczków do uszu”.

W artykule omówiono wybrane zagadnienia przedstawione w najnowszym dokumencie Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (PTD) − „Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego”. Podano ogólne i szczegółowe zalecenia dietetyczne PTD dla pacjentów z cukrzycą typu 1 i 2.  W formie tabelarycznej podsumowano zalecaną zawartość w diecie węglowodanów, tłuszczu i białka, zasady ograniczania soli, stanowisko PTD dotyczące alkoholu, zalecanej suplementacji. Omówiono opisane przez PTD metody samokontroli glikemii. Podano, że PTD zaleca następujące rodzaje diet: dietę DASH, śródziemnomorską, fleksitariańską i diety roślinne.  

Dolegliwości obejmujące przewód pokarmowy to bardzo częsta przypadłość w populacji. W związku ze złożonością organu, jakim jest układ trawienny, niekiedy trudno jest jednoznacznie określić, z jakim typem schorzenia mamy do czynienia. Nie zawsze bowiem ból brzucha oznaczać będzie poważniejsze problemy, jak chociażby zespół jelita nadwrażliwego. Należy jednak zdać sobie sprawę, że w sporej części przypadków tak może być. Jak zatem odróżnić „zwykły” ból brzucha od schorzenia, jakim jest jelito drażliwe?

Żelazo jest pierwiastkiem niezbędnym do prawidłowego rozwoju dzieci. Ryzyko jego niedoboru w populacji pediatrycznej jest duże z uwagi na intensywny wzrost. Wczesny niedobór żelaza może prowadzić do opóźnienia rozwoju poznawczego, motorycznego, zaburzeń uwagi i pamięci, zaburzeń wzrokowych i słuchowych, obniżenia wyników w nauce i/lub zaburzeń zachowania, które mogą mieć długoterminowe lub nieodwracalne skutki. Obraz kliniczny zależy od wieku, stopnia niedoboru żelaza i chorób współistniejących, ale większość objawów jest niespecyficzna, np.: ogólne osłabienie, zmęczenie, słaba koncentracja, zmniejszona wydolność wysiłkowa, drażliwość, suchość skóry, wypadanie włosów. Zaleca się analizę indywidualnych czynników ryzyka w celu identyfikacji dzieci zagrożonych niedoborem żelaza. Podstawowe znaczenie ma edukacja żywieniowa oraz suplementacja doustna.

Pokrzywka jest częstą dermatozą o złożonej i niejednolitej etiologii. Typowym wykwitem jest bąbel pokrzywkowy, który znika bez pozostawienia śladu. Z punktu widzenia epidemiologicznego pokrzywka jest schorzeniem częstym i uważa się, że ok. 15–20% populacji całego świata przebyło przynajmniej raz wysiew bąbli pokrzywkowych.

Podstawę leczenia pokrzywki przewlekłej stanowią leki przeciwhistaminowe II generacji (bilastyna, desloratydyna, lewocetyryzyna). Leki te cechuje wysoki profil bezpieczeństwa, dlatego są bardzo skuteczne podczas długotrwałego stosowania. Leki przeciwhistaminowe II (generacji osiągają maksymalne stężenie we krwi po 1–2 godzinach. Ich działanie trwa dłużej niż leków I generacji. Leki te nie są podawane pozajelitowo. Przeciwwskazaniem do ich stosowania jest nadwrażliwość.

Vitis vinifera L. – winorośl właściwa jest jednym z najpopularniejszych gatunków roślin użytkowych. W przemyśle spożywczym, kosmetycznym i farmaceutycznym wykorzystywane są przede wszystkim owoce i nasiona. Obecnie V. vinifera jest uprawiana niemal na całym świecie, w szczególności na południu Europy, skąd pochodzi. Największe obszary upraw V. vinifera znajdują się w Chinach, Włoszech i Stanach Zjednoczonych. Hodowle prowadzi się głównie w celu produkcji owoców, które mogą być przeznaczone na winogrona stołowe, wina lub rodzynki. Głównymi grupami metabolitów występującymi w V. vinifera są: pochodne katechiny, kwasy fenolowe, flawonoidy, antocyjany, kwasy tłuszczowe, procyjanidyny, witaminy oraz charakterystyczne dla gatunku stylbenoidy (w tym znany powszechnie trans-resweratrol). Profil fitochemiczny determinuje właściwości antyoksydacyjne, przeciwnowotworowe, przeciwdrobnoustrojowe, przeciwzapalne, neuroprotekcyjne, kardioprotekcyjne oraz hepatoprotekcyjne. Aktywności te zostały potwierdzone badaniami naukowymi.